Της Λητώς Μησιακούλη
Ιδιαίτερα ολισθηρή είναι η πορεία της αγοράς των ελληνικών εικόνων στον διεθνή οίκο δημοπρασιών Bonhams, καθώς κοντεύει να κλείσει ένας χρόνος χωρίς να έχει πραγματοποιηθεί κάποια συναλλαγή.
Η τελευταία φορά που είχε εμφανιστεί ελληνική εικόνα σε δημοπρασία του οίκου ήταν τον Νοέμβριο του 2014, όταν, έπειτα από πολλαπλές προσπάθειες, οι πωλητές κατάφεραν να βρουν αγοραστή για δύο εικόνες από την Ελλάδα, ενώ στο σύνολό της η δευτερογενής αγορά του βρετανικού παίκτη έθεσε προς πώληση μόνο τρεις (!) ελληνικές εικόνες.
Ειδικότερα, μια εικόνα που απεικονίζει την Παναγία και φέρει στα δύο κάτω άκρα ζωγραφισμένες τις εικόνες του Αγ. Γεωργίου και του Αγ. Δημητρίου πουλήθηκε τον Νοέμβριο του 2014 προς 875 δολάρια (776 ευρώ). Είναι φτιαγμένη από ασήμι και επιζωγραφισμένο ασήμι και προερχόταν από συλλογή στο Σαν Φρανσίσκο. Δεν είναι, όμως, η πρώτη φορά που εμφανιζόταν σε δημοπρασία του οίκου. Η ίδια είχε εμφανιστεί και έναν μήνα πριν, έχοντας πολύ πιο υψηλή τιμή εκτίμησης, 3.000 με 4.000 δολάρια (2.700-3.500 ευρώ), ενώ, σύμφωνα με τα στοιχεία του οίκου, ο πωλητής εμφανιζόταν ως «ιδιοκτησία διαφόρων ιδιωτών». Όμως δεν κατάφερε να πουληθεί, καθώς δεν υπήρχε η ανάλογη ζήτηση ώστε να πιάσει τις απαιτούμενες τιμές. Ούτε αυτή, όμως, ήταν η πρώτη φορά που είχε δοκιμαστεί η συγκεκριμένη εικόνα στη δευτερογενή αγορά.
Τον Αύγουστο του 2014 είχε πάλι κάνει την εμφάνισή της σε δημοπρασία του οίκου, με εκτιμώμενη τιμή 4.000-6.000 δολάρια (3.500-5.300 ευρώ), και είχε μείνει απούλητη. Έτσι, μέσα σε ένα εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα η εικόνα με τη Θεοτόκο, τον Αγ. Γεώργιο και τον Άγ. Δημήτριο, μέσα από τρεις πολύ νευρικές κινήσεις, έχασε την αξία της και από 6.000 δολάρια, που ήταν η υψηλή πρόβλεψη, «βούτηξε» στα 875 δολάρια!
Ένα άλλο παράδειγμα που επιβεβαιώνει τις επικίνδυνα χαμηλές τάσεις που κατέγραψε η αγορά ελληνικών εικόνων είναι η πώληση της εικόνας του Αγ. Νικολάου, επίσης προερχόμενη από συλλογή στο Σαν Φρανσίσκο, πιθανώς από τους ίδιους ιδιοκτήτες που ρευστοποίησαν και τις άλλες δύο εικόνες. Πουλήθηκε τον Νοέμβριο του 2014 προς 875 δολάρια (776 ευρώ), στην τρίτη απόπειρα ιδιωτών και δημοπρατών.
Είχαν προηγηθεί άλλες δύο προσπάθειες, που αποδείχτηκαν άκαρπες, καθώς δεν κατάφερε να αγγίξει καμία από τις προβλεπόμενες τιμές εκτίμησης.
Τον Οκτώβριο του 2014, η ίδια εικόνα είχε τεθεί προς πώληση με εκτίμηση 1.800 έως 2.500 δολάρια (1.600-2.200 ευρώ), ενώ τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς είχε εμφανιστεί σε δημοπρασία των Bonhams με τιμές πιο υψηλές: 2.500 έως 3.500 δολάρια (2.220-3.100 ευρώ).
Καμία πώληση τον τελευταίο χρόνο
Πολύ χαμηλή τιμή είχε αγγίξει το φθινόπωρο του 2014 και μια ελληνική εικόνα της οποίας το θέμα είναι η Γέννηση του Ιησού. Η τιμή της δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα 475 δολάρια (421 ευρώ), επιβεβαιώνοντας τις όλο και πιο χαμηλές τιμές που αγγίζουν οι ελληνικές εικόνες στη διεθνή αγορά.
Οι προαναφερθείσες εικόνες ήταν και οι μοναδικές που συμπεριλήφθηκαν στις δημοπρασίες του οίκου, γεγονός που προβληματίζει τους εμπόρους για τις όλο και πιο δυσμενείς διαστάσεις που παίρνει η ελληνική αγορά εικόνων σε συνδυασμό με την απαγόρευση ιδιοκτησίας από το ελληνικό κράτος και, κατ’ επέκταση, τις δυσκολίες στο να επαναπατριστούν.
Την ίδια ώρα, «καθισμένη» εμφανίζεται η αγορά των ρωσικών εικόνων στα salerooms του οίκου Bonhams, προβληματίζοντας τόσο τους συλλέκτες όσο και τους private dealers αρχαίας και βυζαντινής τέχνης.
Μια ρωσική εικόνα σε ξύλινο πάνελ που απεικονίζει την Ανάσταση του Χριστού είχε βγει προς πώληση τον Ιούνιο που πέρασε, στο παράρτημα του οίκου στην Οξφόρδη. Η τιμή εκτίμησής της ήταν ήδη πολύ χαμηλή, καθώς κυμαινόταν μεταξύ 1.000 και 1.500 στερλινών (1.400-2.000 ευρώ). Ωστόσο, επέστρεψε στον ιδιοκτήτη της, καθώς δεν κατάφερε να βρει αγοραστή ούτε καν στις χαμηλές προσφορές!
Επίσης, τον Φεβρουάριο μια ρωσική εικόνα του 17ου αιώνα με θέμα τον Άγ. Γεώργιο και τον Δράκο δεν κατάφερε να πουληθεί σε δημοπρασία του οίκου στην Οξφόρδη, έχοντας ήδη τιμή ευκαιρίας: 2.000-3.000 στερλίνες (2.700-4.100 ευρώ).
Εικόνα με παρόμοιο θέμα, τον Άγ. Γεώργιο, είχε βγει προς πώληση τον Νοέμβριο του 2014 και είχε μείνει απούλητη, παρά την πολύ χαμηλή τιμή εκτίμησης των 500 και 700 στερλινών. Έναν μήνα αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2014, ξαναβγήκε σε δημοπρασία του οίκου, όπου και κατάφερε να αγοραστεί στην πολύ χαμηλή τιμή των 437 στερλινών (597 ευρώ).
«Βουτιά» υπέστη στην αξία της και μια άλλη ρωσική εικόνα με θέμα διάφορες σκηνές από τη ζωή του Χριστού και της Παναγίας, όπως τη Βάπτιση, τον Ευαγγελισμό, την Κοίμηση κ.ά. Πρόκειται για σύνθεση από δεκατρία ενωμένα ξύλινα πάνελ, που εμφανίστηκε προς πώληση τον Φεβρουάριο του 2014 και, παρόλο που είχε εκτιμηθεί μεταξύ 1.000 και 1.500 στερλινών (1.400-2.000 ευρώ), έμεινε απούλητη. Τον Μάρτιο του 2014, η ίδια εικόνα συμπεριλήφθηκε σε δημοπρασία του οίκου και η τιμή που κατάφερε να αγγίξει ήταν μόλις 600 στερλίνες (819 ευρώ).
Οι τόσο χαμηλές τιμές που αγγίζουν οι εικόνες αλλά και η συχνή αποτυχία πώλησής τους κάνει τους συλλέκτες να αναρωτιούνται εάν θεωρούνται υποδεέστερης ποιότητας και σπανιότητας τα συγκεκριμένα αντικείμενα που προαναφέρθηκαν ή εάν ο συγκεκριμένος οίκος αποτυγχάνει στο να χτίσει μια γερή βάση στην ιδιαίτερη κατηγορία των εικόνων, αντιμετωπίζοντας σκληρό ανταγωνισμό από τους αντίπαλους οίκους Christie’s και Sotheby’s.
