Tης Σοφίας Χρήστου
Εκκλησίες και ξωκλήσια χτίστηκαν με ιδρώτα ανθρώπων σε δύσβατες περιοχές. Άλλες σηκώνουν στις πλάτες τους ολόκληρους βράχους αιώνων, κάποιες είναι χτισμένες σε πλαγιές και δίπλα σε χαράδρες ή αγγίζουν τα ανεμοδαρμένα κύματα της θάλασσας, αλλά όλες στέκουν σιωπηλές και αγέρωχες, αναδεικνύοντας το μεγαλείο του ανθρώπου που αγγίζει το θείο μέσα από τη φύση. Παρακάτω αναφέρουμε μικρά θαύματα Θεού και ανθρώπων, με σπάνια ομορφιά και σημαντική ιστορία, τις εκκλησίες του Νομού Αργολίδας που αξίζουν να τις προσεγγίσει κανείς, παρά τις μεγάλες δυσκολίες στην πρόσβασή τους.
Άγιος Νικόλαος ο Κρασόκτιστος
Ο Άγιος Νικόλαος ο Κρασόκτιστος είναι ένα εκκλησάκι στην Καραθώνα, επτά χιλιόμετρα από το Ναύπλιο, χτισμένο κυριολεκτικά δίπλα στη θάλασσα. Δύσβατος και εκτεθειμένος στους χειμερινούς αέρηδες και στα κύματα, θεωρείται από τους ντόπιους φύλακας άγγελος των πλοίων που μπαίνουν στο λιμάνι της πόλης. Σύμφωνα με την ιστορία, η ονομασία του ναού προήλθε όταν κάποιος καπετάνιος που μετέφερε κρασί από ένα νησί του Αιγαίου προς το Ναύπλιο, πιθανότατα την περίοδο της πρώτης ενετοκρατίας, παρακάλεσε τον Άγιο Νικόλαο, προστάτη των ναυτικών, να σώσει το πλοίο του από την τρικυμία που είχε ξεσπάσει και ως αντάλλαγμα θα του έχτιζε ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στη μνήμη του, από κρασί και χώμα. Αφού το καράβι σώθηκε από τα βράχια και τους σφοδρούς χειμωνιάτικους ανέμους της περιοχής και έπιασε λιμάνι, ο καπετάνιος, τηρώντας το τάμα του στον Άγιο, έφτιαξε το εκκλησάκι με κρασί (αντί για νερό) και λάσπη.
Η πρόσβαση για τον επισκέπτη στο ξωκλήσι γίνεται από ένα μονοπάτι από το τέρμα της παραλίας της Καραθώνας, στο σημείο όπου υπάρχει χώρος στάθμευσης, και διανύοντας περίπου 500 μέτρα με τα πόδια. Ο Άγιος Νικόλαος ο Κρασόκτιστος γιορτάζει κάθε χρόνο στις 20 Μαΐου την ανακομιδή των ιερών λειψάνων του, αφού στις 6 Δεκεμβρίου οι καιρικές συνθήκες δεν επιτρέπουν την πρόσβαση στο σημείο. Στο τέλος του εσπερινού, ακολουθεί λιτάνευση της εικόνας του αγίου από την εκκλησία έως το λιμανάκι της Καραθώνας.
Η Παναγία Κατακεκρυμμένη
Η Παναγία Κατακεκρυμμένη Καραθώνας είναι ένα εκκλησάκι στην ομώνυμη παραλία της Αργολίδας, περίπου 5 χιλιόμετρα από την πόλη του Ναυπλίου.
Από τα παλαιότερα ασκητήρια της περιοχής, η Παναγία Κατακεκρυμμένη είναι χτισμένη στην άκρη ενός απόκρημνου βράχου, σε ένα επιβλητικό σημείο, με θέα την παραλία της Καραθώνας και τα χωράφια όπου βόσκουν τα λίγα πρόβατα της περιοχής. Δίπλα από την εκκλησία οι λάτρεις της αναρρίχησης επιδίδονται στο αγαπημένο τους σπορ.
Το εκκλησάκι θυμίζει μικρό κάστρο, καθώς διαθέτει πολεμίστρες, που χρησίμευαν για να προφυλάσσονται οι μοναχοί από ανεπιθύμητους επισκέπτες και εχθρούς.
Μόλις ο επισκέπτης ανέβει τα σκαλιά που οδηγούν στο προαύλιο της εκκλησίας, μπορεί να ξαποστάσει στα παγκάκια, ατενίζοντας τον ορίζοντα, και να μαγευτεί από τον ορεινό όγκο που βρίσκεται από πάνω του. Αριστερά, πριν από τον κυρίως ναό, υπάρχει χώρος για να ανάψει ο επισκέπτης ένα κεράκι, ενώ στο εσωτερικό της εκκλησίας διακρίνονται λίγες φορητές εικόνες, κάποιες καρέκλες και ένα απλό τέμπλο, σκεπασμένο από κεραμίδια, ώστε να μη πέφτει πάνω του το νερό από τις ρωγμές των βράχων. Λέγεται ότι η σήραγγα πίσω από το ιερό καταλήγει στην άλλη πλευρά του βουνού, ενώ σε κρύπτη εντός του ιερού έχουν βρεθεί παλιές εικόνες και μια κασέλα με οστά, τα οποία –προφανώς– ανήκουν σε κάποιον μοναχό που ζούσε εκεί.
H Παναγία Κατακεκρυμμένη Καραθώνας κάποτε ήταν μετόχι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα Καραθώνα και, αν και αποτέλεσε καταφύγιο μοναχισμού, το 1600 περίπου εγκαταλείφθηκε. Σήμερα στέκει αγέρωχη και συνάμα κρυμμένη, πάνω από τα νερά του Αργολικού Κόλπου.
Το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου στα Δίδυμα
Το βραχοσκέπαστο ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στα Δίδυμα της Αργολίδας, μέσα σε ένα μικρό σπήλαιο του Διδύμου Όρους. Μέσα στις δολίνες (ιδιόμορφοι κρατήρες) των Διδύμων, η ύπαρξη δύο ναών σίγουρα ξαφνιάζει τον επισκέπτη. Από τη μία στέκεται το δημοφιλές ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου και, από την άλλη, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.
Την επομένη του Πάσχα, στην κινητή γιορτή του Αγίου Γεωργίου, οι κάτοικοι των Διδύμων γιορτάζουν στο ξωκλήσι του και συνηθίζουν εδώ και χρόνια να κάνουν Λειτουργία μέσα στην ασκεπή σπηλιά του βουνού.
Κατασκευασμένο κατά τους βυζαντινούς χρόνους, όπως προδίδουν κάποιες εγχάρακτες επιγραφές που υπάρχουν μέσα σε αυτό, το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου είναι διακοσμημένο με τοιχογραφίες πιθανόν του 13ου αιώνα. Επί ενετοκρατίας, στα βράχια του έβρισκαν καταφύγιο οι κάτοικοι του Δήμου Ερμιονίδας. Λέγεται, μάλιστα, ότι το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου επισκέφτηκαν στο παρελθόν ως προσκυνητές ο Δημήτριος Παλαιολόγος και ο Θωμάς Βερονέζι.
Η παράδοση αναφέρει πλήθος θαυμαστών γεγονότων που συνέβησαν ευρύτερα στην περιοχή και είχαν ως επίκεντρο το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου.
Μέσα σε ένα μικρό σπήλαιο, κάτω από τις πάχνες του Διδύμου Ορους, υπάρχει μία τρύπα, όπου λέγεται πως εκεί άφησε το σημάδι του το άλογο του τροπαιοφόρου Αγίου. Πιστεύεται, λοιπόν, ότι αν κάποιος κολλήσει το αυτί του σε αυτήν, θα ακούσει τον καλπασμό του αλόγου του. Άλλοι, βέβαια, αναφέρουν ότι αυτή η τρύπα απλώς μαρτυρά τα ίχνη ασκητών που ανέρχονταν στον ναό με τη χρήση σχοινιού.
Το μικρό ξωκλήσι της Παναγίας Φαρμακά
Ανάμεσα στα βράχια της ελατοσκέπαστης νότιας πλαγιάς του όρους Φαρμακά και πάνω από το χωριό Γυμνό, στον Νομό Αργολίδας, βρίσκεται το ξωκλήσι της Παναγίας.
Σε δυσπρόσιτο σημείο, όπου φυτρώνουν πολλά φαρμακευτικά βότανα, από όπου προήλθε και η ονομασία της, η Παναγία Φαρμακά αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα πολιτισμού στην περιοχή. Το ξωκλήσι είναι αφιερωμένο στη Θεοτόκο και έχει διαμορφωθεί πάνω σε ένα φυσικό κοίλωμα του βράχου, ένα μέρος του οποίου έχει μετατραπεί σε Αγία Τράπεζα.
Η ακριβής ίδρυση της Παναγίας Φαρμακά δεν μπορεί να προσδιοριστεί, αν και η παράδοση αναφέρει πως υπήρχε εκεί ασκητήριο από τον 13ο αιώνα, αρχικά σε σπηλιά, που έχει χτισμένη την είσοδό της και βρίσκεται κάτω από το εκκλησάκι.
Το 1822, μετά την καταστροφή της Χίου, ο κυνηγημένος τότε ιερομόναχος Κύριλλος Τρεχάκης έφτασε στην Παναγία Φαρμακά μαζί με τον αδερφό του και έμεινε εκεί για 6 χρόνια. Σήμερα, οι ντόπιοι στο Γυμνό θυμούνται τον τελευταίο καλόγερο να κατοικεί εκεί, λίγο πριν από τη γερμανική κατοχή.
Αγία Ρουσαλή Βρουστίου
Η Αγία Ρουσαλή Βρουστίου είναι ένα ξωκλήσι που βρίσκεται λίγο πιο πάνω από τη Χούνη και είναι αφιερωμένο στη μνήμη της Αγίας Ιερουσαλήμ ή της Υπαπαντής. Το εκκλησάκι, που είναι ορατό από τον δρόμο Άργους – Καρυάς, είναι χτισμένο με πέτρα μέσα σε μια μεγάλη, δυσπρόσιτη σπηλιά και προσφέρει θέα του Αργολικού Κόλπου, που σαγηνεύει τον επισκέπτη.
Η σπηλιά με την εκκλησία στο εσωτερικό της, λόγω της θέσης της, καθώς βρίσκεται στην κορυφή της απόκρημνης πλαγιάς, ήταν φυσικό κάστρο και οχυρό. Το 1770 αποτέλεσε καταφύγιο των κυνηγημένων Αργείων από τους Τούρκους, ενώ στην Επανάσταση του 1821 ήταν άντρο και ορμητήριο του καπετάν Δαγρέ κατά του Ιμπραήμ.
Η Αγία Ρουσαλή Βρουστίου πήρε το όνομά της από την πόλη της Ιερουσαλήμ, αφού η παράδοση αναφέρει ότι κάποιος μοναχός από τα Ιεροσόλυμα κατέφυγε στη σπηλιά αυτή και με τη βοήθεια των ντόπιων βοσκών έχτισε το ξωκλήσι, διαμορφώνοντάς τη σε ασκηταριό και πίνοντας το νερό που έσταζε από τον βράχο.
Μια άλλη εκδοχή αποδίδει την ονομασία του μικρού ναού στην Αγία Ιερουσαλήμ, που καταγόταν από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και ήρθε στην Ελλάδα τον 3ο αιώνα μ.Χ. για να κηρύξει τον Λόγο του Θεού.
Μέχρι τη δεκαετία του 1970, το εκκλησάκι της Αγίας Ρουσαλής Βρουστίου γιόρταζε δύο φορές τον χρόνο, στις 2 Φεβρουαρίου και στις 2 Ιουλίου, και οι κάτοικοι του Βρουστίου και των γύρω περιοχών, πεζοί ή με τα ζώα τους, έφταναν στη σπηλιά, όπου και διανυκτέρευαν, εφοδιασμένοι με κουβέρτες και φαγητά.
Η Αγία Ρουσαλή γιορτάζει πλέον κάθε χρόνο στις 2 Φεβρουαρίου, στη γιορτή της Υπαπαντής, που έχει αναβιώσει τα τελευταία χρόνια με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού και Εξωραϊστικού Συλλόγου Βρουστίου «Η Πλατάνα», ο οποίος συντήρησε την εκκλησία και βελτίωσε τον δρόμο που οδηγεί στο σημείο, κάνοντας πιο εύκολη την πρόσβαση με αυτοκίνητο.
Μονή Αυγού
Η Μονή Αυγού είναι από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Αργολίδας και βρίσκεται πάνω σε μια απότομη πλευρά του Δίδυμου Όρους, σχεδόν μία ώρα μακριά από το Ναύπλιο.
Αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο τον Μυροβλύτη, είναι χτισμένη σε υψόμετρο 853 μέτρων, με θέα τη χαράδρα του ποταμού Ράδου. Προς τη δύση, η μονή «ξανοίγεται» προς τα Ίρια, τη θάλασσα και τα βουνά του Ναυπλίου, προσφέροντας καταπληκτική θέα στο φυσικό τοπίο.
Οι ρίζες της μονής εκτείνονται έως τους βυζαντινούς χρόνους. Πριν από την επίσημη ίδρυσή της ήταν ένα από τα ασκητήρια της περιοχής, ενώ τα κελιά της φιλοξένησαν τους επαναστάτες του 1821.
Διάφοροι θρύλοι συνδέονται με την προέλευση του ονόματος της Μονής Αυγού. Επικρατέστερος είναι αυτός που μιλάει για μια μητέρα που πήγε εκεί το άρρωστο παιδί της για να το γιατρέψει η Παναγία και εκείνη την πρόσταξε να το πετάξει από τον γκρεμό του όρους. Η άπιστη μάνα φοβήθηκε και, αντί να πετάξει το παιδί της, πέταξε πρώτα ένα αυγό. Το αυγό προσγειώθηκε μαλακά στο χώμα χωρίς να σπάσει. Βλέποντάς το, η μάνα πέταξε και το παιδί της, το οποίο όμως έγινε «χίλια κομμάτια».
Μέσα στον κύριο ναό της μονής, που είναι αφιερωμένος σε δύο αγίους, μπορεί να δει κανείς αγιογραφίες του 17ου αιώνα, ενώ στην κορυφή του κτιρίου, μέσα στη σπηλιά της Μεταμορφώσεως, σώζονται εικόνες του 11ου αιώνα. Το κυρίως κτίριο αποτελείται από το ισόγειο και δύο ορόφους, ενώ η σύνδεσή τους γίνεται με μια πέτρινη σκάλα. Στο τελευταίο επίπεδο, όπου υπάρχει ο μεγαλύτερος ναός της μονής, αυτός του Αγίου Δημητρίου, ο επισκέπτης μπορεί να βγει και να περπατήσει μέχρι επάνω στον τρούλο του. Σήμερα η Μονή Αυγού δεν έχει μοναχούς. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Ύδρας και λειτουργείται στις 26 Οκτωβρίου, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου.
