Παρά τις εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες και υπό συνεχή βροχή δεκάδες Ηλείοι συμμετείχαν και φέτος το απόγευμα της Κυριακής, 6 Μαΐου, στην εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον Χαραλάμπη Βιλαέτη και τους ηρωικούς συμπολεμιστές του που έπεσαν τον Μάιο του 1821 για την Ελευθερία του Γένους.
Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του ο Μητροπολίτης Ηλείας κ. Γερμανός, που με συνοδεία ιερέων τέλεσε επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο της Μάχης.
Η λιτή και σεμνή αυτή εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον αγώνα του Χαράλαμπου Βιλαέτη και των συμπολεμιστών του, έκλεισε με την τήρηση ενός λεπτού σιγής εις μνήμην των Ηρώων μας και την ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι λόγω των αντίξοων καιρικών συνθηκών, δεν παρουσιάστηκαν οι παραδοσιακοί χοροί από τα χορευτικά τμήματα του Λαογραφικού-Χορευτικού Ομίλου Πύργου «Ηλείων Παράδοσις».
Διοργανωτές για μία ακόμη χρονιά ήταν ο Λαογραφικός-Χορευτικός Όμιλος Πύργου «Ηλείων Παράδοσις», η Φιλαρμονική Εταιρεία Πύργου «Απόλλων», ο Σύνδεσμος Οπλιτών Νομού Ηλείας, με τη συνεργασία της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας και του Κτήματος Μπριντζίκη.
«ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΛΑΝΤΖΟΪΟΥ»
Η Μάχη αυτή έλαβε χώρα πριν από 197 έτη και συγκεκριμένα στις 10 Μαΐου 1821, ήταν μέρος της συνολικής προσπάθειας των Ελλήνων Επαναστατών στην Ηλεία να χτυπήσουν την επικίνδυνη για τον Αγώνα βάση των Τουρκαλβανών του Λάλα, που τελικά χτύπησαν το σώμα των Αγωνιστών που είχε ξεκινήσει από τον Πύργο με επικεφαλής τον Ηλείο Οπλαρχηγό και Φιλικό Χαραλάμπη Βιλαέτη. Υπήρξε μία Ηρωϊκή μέχρι αυτοθυσίας μάχη, που ωστόσο δεν έλαβε την κατάλληλη θέση μέσα στην Ελληνική Ιστορία, δίπλα σε μεγάλες ανάλογες μάχες, όπως αυτή της Αλαμάνας, όπως αναφέρει ο Ηλείος Ιστορικός Διονύσιος Κόκκινος.
Πρωταγωνιστής στην Ιστορική εκείνη Μάχη ήταν ο Χαραλάμπης Βιλαέτης, ένας σπουδαίος Οπλαρχηγός από τον Πύργο που πρωτοστάτησε στην κήρυξη της Επαναστάσεως στην Ηλεία. Ο Χαραλάμπης Βιλαέτης γεννήθηκε το 1781 στον Πύργο. Βρέθηκε στα χρόνια του διωγμού των Κλεπτών στα Επτάνησα, όπου συνδέθηκε με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και εντάχθηκε στην Φιλική Εταιρεία. Υπηρέτησε ως Αξιωματικός στα Ρωσικά, Γαλλικά και Αγγλικά στρατεύματα των Επτανήσων και έφτασε στον βαθμό του Λοχαγού. Η οικογένεια του υπήρξε από τις κορυφαίες του Πύργου και της Ηλείας, με τον αδελφό του Ιωάννη, πρόκριτο του Πύργου, να φυλακίζεται στις φυλακές της Τριπόλεως υπό των Τούρκων και να βρίσκει εκεί μαρτυρικό θάνατο μαζί με τον Επίσκοπο Ωλένης Φιλάρετο.
Τις ημέρες που προηγήθηκαν της Μάχης αυτής, η Επανάσταση είχε εξαπλωθεί στην Ηλεία. Ο Βιλαέτης επέστρεψε από την Ζάκυνθο στην Ηλεία και πρωταγωνίστησε μαζί με τον Πρόκριτο της Γαστούνης Γεώργιο Σισίνη στην κήρυξη του Αγώνα στα τέλη Μαρτίου του 1821. Μαζί πολιόρκησαν το Φρούριο του Χλεμουτσίου, ενώ στις 3 Απριλίου 1821 ο Χαραλάμπης Βιλαέτης μαζί με άλλους αγωνιστές αντιμετώπισε την επίθεση των Τουρκαλβανών στην μάχη του Πύργου. Η Επανάσταση φαινόταν να επικρατεί στην πεδινή Ηλεία, αλλά παρέμενε ανυπέρβλητο το εμπόδιο των έμπειρων Τουρκαλβανών πολεμιστών του Λάλα. Αυτό το πρόβλημα θα λυνόταν με μία οργανωμένη εκστρατεία εναντίον τους από τους Έλληνες επαναστάτες. Το εγχείρημα αυτό θα αναλάμβανε στην αρχή και θα επισφράγιζε με την θυσία του ο ίδιος ο Βιλαέτης.
Ο Βιλαέτης συγκέντρωσε μερικά παλληκάρια και ξεκίνησε εναντίον του Λάλα την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου. Οι Τουρκαλβανοί αντελήφθησαν την επίθεση των Ελλήνων και ετοίμασαν την αντεπίθεση τους. Όταν ο Βιλαέτης βρισκόταν στο χωριό Στρέφι, ειδοποιήθηκε ότι καταφθάνουν οι Τουρκαλβανοί εναντίον του και με 100 παλληκάρια κατευθύνθηκε προς το χωριό Λαντζόϊ. Η κρίσιμη εκείνη σύγκρουση έγινε στις 10 Μαΐου του 1821, στην περιοχή μεταξύ των χωριών Σμίλα και Λαντζοΐου, σε ένα πεδίο μάχης όπου κυριαρχούσαν τα αμπέλια. Η αριθμητική υπεροχή των Τουρκαλβανών έκρινε την μάχη υπέρ τους.
Ο Χαραλάμπης Βιλαέτης, περικυκλωμένος χτυπιέται από όλες τις μεριές, αλλά επιμένει να πολεμά μέχρι το τέλος. Καταπληγωμένος αγωνίζεται δίπλα στους λίγους ηρωϊκούς αγωνιστές που του έμειναν, αλλά στο τέλος πέφτει ηρωϊκά. Οι Τουρκαλβανοί κόβουν το κεφάλι του, το καρφώνουν σε κοντάρι και επιστρέφουν θριαμβευτές στου Λάλα. Είναι για αυτούς μία νίκη, αλλά με περιορισμένη σημασία και απήχηση. Σε έναν μήνα ενωμένοι οι Έλληνες από Ηλεία, Τριφυλία, Ολυμπία, Γορτυνία και Επτάνησα θα εκστρατεύσουν συγκροτημένα εναντίον του Λάλα και θα χτυπήσουν καίρια την βάση αυτήν των Στρατιωτών του Οθωμανού Σουλτάνου, που απειλούσε την Επανάσταση στην Ηλεία. Η Ηλεία θα ανασάνει ελεύθερα από αυτόν τον βραχνά που την έσφιγγε τόσα χρόνια. Η θυσία αυτή του Χαράλαμπου Βιλαέτη ενέπνευσε τους Ηλείους αγωνιστές να πολεμήσουν μέχρις εσχάτων.
Στο πεδίο της Μάχης του Λαντζοΐου, υπάρχει σήμερα μία αναμνηστική στήλη που τοποθετήθηκε από τον τέως Δήμο Ωλένης έτσι ώστε να υπενθυμίζει στους διερχόμενους από αυτό το σημείο το μέγεθος της θυσίας για την Ελευθερία μας. Η θυσία του Ηλείου Οπλαρχηγού Χαραλάμπους Βιλαέτη σε ηλικία μόλις 40 ετών, παραμένει άγνωστη στους περισσότερους Έλληνες, αν και το ηρωϊκό του τέλος θυμίζει το τέλος του Αθανασίου Διάκου τον ίδιο καιρό στην Αλαμάνα.
