Tου Γιώργη Μυλωνά
Tην ώρα που τόσο σε πολιτικό όσα και σε κοινωνικό επίπεδο οι σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας δεν βρίσκονται στο καλύτερο δυνατό σημείο, η κρίση φαίνεται πως έχει κτυπήσει και τα ιερά μυστήρια, αφού, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), οι πολιτικοί γάμοι για πρώτη φορά το 2014 ξεπέρασαν τους θρησκευτικούς. Οι γάμοι, κατά το 2014, ανήλθαν σε 53.105, έναντι 51.265 το 2013, παρουσιάζοντας αύξηση 3,6%. Οι πολιτικοί γάμοι ήταν περισσότεροι σε σχέση με τους θρησκευτικούς. Συγκεκριμένα, σε σύνολο 53.105 γάμων, οι θρησκευτικοί ήταν 26.190 και οι πολιτικοί 26.915.
Οι γάμοι, κατά το 2014, ανήλθαν σε 53.105, έναντι 51.265 το 2013, παρουσιάζοντας αύξηση 3,6%. Οι πολιτικοί γάμοι ήταν περισσότεροι σε σχέση με τους θρησκευτικούς
Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση, διά του υπουργού Δικαιοσύνης, κ. Νικόλαου Παρασκευόπουλου και των προγραμματικών του δηλώσεων στο Κοινοβούλιο, όπου έδωσε το στίγμα των προτεραιοτήτων του στο υπουργείο, μίλησε για «νέα μορφή συμφώνου κοινωνικής συμβίωσης με αναγνώριση γάμου ομοφύλων και ετεροφύλων». Στο πλαίσιο του κράτους δικαίου και ισονομίας, όπως ανέφερε ο υπουργός, θα ρυθμιστεί νομοθετικά το πολυσυζητημένο σύμφωνο ομοφύλων ζευγαριών.
Η νέα τάση «εξευρωπαϊσμού» της κοινωνίας βρίσκει αντίθετη την Εκκλησία και πολλά θα κριθούν από τη συνάντηση που θα έχουν ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος με τον πρωθυπουργό κ. Αλέξη Τσίπρα.
Ωστόσο, πολλοί μητροπολίτες, μιλώντας στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας», δεν κρύβουν την αγωνία τους για τις προθέσεις της κυβέρνησης, όπως αυτές εκφράζονται από κορυφαίους υπουργούς τον τελευταίο καιρό.
Θεσσαλονίκης Άνθιμος: Άλλες οι προτεραιότητες
Βιαστική κι εντελώς ακατανόητη χαρακτήρισε την απόφαση του υπουργού ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος, που δεν κρύβει τον προβληματισμό του συνολικά για την κυβερνητική ατζέντα: «Εδώ, λένε, καιγόμαστε με το χρέος, τη μείωση των συντάξεων και τα υψηλά νούμερα της ανεργίας. Είναι ανάγκη να βάζουμε στις προτεραιότητες του Κράτους τέτοια θέματα; Στ’ αλήθεια πιστεύουν ότι αυτά απασχολούν την κοινή γνώμη; Δεν χωρά αμφιβολία ότι για την Εκκλησία αυτή η προώθηση σχεδίων, εκτός από ανεπίκαιρη, είναι και απαράδεκτη! Ανάλογες κινήσεις μπορεί να γίνονται στη Βόρειο Ευρώπη, αλλά εμείς είμαστε μεσογειακός λαός, με άλλη παράδοση, άλλη συνείδηση, άλλες συνήθειες. Θέλω να τονίσω, όμως, ότι, εκτός από κάτι εντελώς ξένο στον τόπο, η αντίληψη αυτή δεν συνιστά πραγματικό εκμοντερνισμό ή εκσυγχρονισμό του Κράτους. Δεν διστάζω να πω ότι τέτοιες αποφάσεις, εκτός από ανεπίκαιρες, είναι και επικίνδυνες».
Στο θέμα της αύξησης των πολιτικών γάμων ο κ. Άνθιμος δείχνει καθησυχαστικός, λέγοντας ότι τα νούμερα δεν αποκαλύπτουν το εξής σύνηθες: «Πολλά νέα ζευγάρια επιλέγουν στις μέρες μας, για διάφορους λόγους, πρώτα τον πολιτικό κι έπειτα τελούν θρησκευτικό γάμο στην εκκλησία. Η Εκκλησία μας δεν μπορεί να διώξει αυτόν τον κόσμο, γιατί συνιστά πράξη επανορθώσεως και αληθινής μετανοίας».
“Το σύμφωνο συμβίωσης δεν συνιστά πραγματικό εκμοντερνισμό ή εκσυγχρονισμό του Κράτους. Δεν διστάζω να πω ότι τέτοιες αποφάσεις, εκτός από ανεπίκαιρες, είναι και επικίνδυνες”
Πειραιώς Σεραφείμ: Το σύμφωνο συμβίωσης δεν στηρίζεται στην ανθρώπινη φύση
Αντιθέτως, για βαθύ έλλειμμα της ποιμαντικής που οφείλει να προβληματίσει την Εκκλησία κάνει λόγο ο Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ. «Ο λαός μας, που έχει για κληρονομιά του την κοσμοθεωρία του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, δυστυχώς απομακρύνεται από την παράδοσή του κι αποδέχεται ένα αθεϊστικό ιδεολόγημα. Όλοι αυτοί οι γάμοι έχουν ένα τρομακτικό μειονέκτημα: Αντιμετωπίζουν τον άνθρωπο ως χρηστικό αντικείμενο. Για όλα αυτά, όμως, έχουμε μεγάλο μερίδιο ευθύνης εμείς, οι ποιμαίνοντες, οι ιερείς, οι αρχιερείς, οι θεολόγοι, γενικά όσοι θεωρούνται και λέγονται πνευματικοί άνθρωποι. Γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει ν’ αρχίσουμε να ελεγχόμεθα! Εμείς εδώ, στη μητρόπολη, δίνουμε δύσκολο αγώνα σε μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα σύγχυσης, όπου όποιος ομιλεί σταμπάρεται ως ομοφοβικός, ρατσιστής, εχθρός του λαού!».
Επιστολή για το σύμφωνο συμβίωσης είχε αποστείλει στο υπουργείο Δικαιοσύνης ο Μητροπολίτης Πειραιώς, παρουσιάζοντας την άποψη πως δεν μπορεί να θεσμοθετεί η Πολιτεία κάτι που δε συνάπτεται άρρηκτα με την ανθρώπινη φύση. «Στερείται νομικής και πραγματικής βάσεως, γιατί δεν υπάρχει ανθρώπινο δικαίωμα που να μη στηρίζεται στην ανθρώπινη φύση. Συνεπώς, οι πράξεις αυτές δεν αποτελούν προϊόντα της ανθρώπινης φύσης, αλλά εκτροπές από την ανθρώπινη σεξουαλικότητα και την οντολογία. Τέτοιες συμπεριφορές είναι καταγεγραμμένες στην εγκληματολογία και την ψυχοπαθολογία και είναι τουλάχιστον κωμικό να έρχεται η Πολιτεία να θεσμοθετεί τέτοια πράγματα. Για όλα αυτά η Εκκλησία ως μητέρα όλων των ανθρώπων πρέπει ν’ αρθρώνει λόγο παρηγορίας και σωτηρίας. Δεν έχουμε ομοφοβικές τάσεις ή αποστρεφόμαστε τους συνανθρώπους μας, δεν ζητάμε την τιμωρία ή την οποιαδήποτε καταδίωξη, την οποία καταδικάζουμε και θεωρούμε απαράδεκτη. Την ίδια στιγμή, όμως, δεν μπορούμε να θεσμοθετούμε την ανατροπή της ανθρώπινης φυσιολογίας. Ο άνθρωπος είναι εικόνα Θεού για την Ορθοδοξία και δεν μπορεί να μετατραπεί σε αντικείμενο ευτελισμού».
Θεσσαλιώτιδος Τιμόθεος: Ο θρησκευτικός γάμος δεν είναι φιέστα
Στο ίδιο πνεύμα, ο Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Τιμόθεος εξηγεί ότι «η ιεραρχία δεν πρόκειται ποτέ να προσυπογράψει και ν’ αποδεχτεί μια τέτοια κατάσταση. Ο γάμος μεταξύ ομοφύλων μέσα στη ζωή της Εκκλησίας δεν υφίσταται. Διασαλεύει την τάξη της φύσεως και τη δημιουργία του Θεού και, ως εκ τούτου, η Εκκλησία δεν μπορεί ποτέ να συγκατατεθεί σε μια τέτοια μορφή συμβιώσεως. Για την Εκκλησία και τη δημιουργία του Θεού υπάρχουν ο άνδρας και η γυναίκα, οι οποίοι τεκνογονούν και πολλαπλασιάζουν το είδος του ανθρώπου, όπως λέει και η Γραφή. Είναι ξεκάθαρο ότι συνιστά αμαρτία, έκπτωση από τη δημιουργία του Θεού και βεβήλωσή της».
Αντίστοιχα, το θέμα της κατήχησης επισημαίνει ο κ. Τιμόθεος ως απάντηση στην στροφή των ζευγαριών στον πολιτικό γάμο. «Οι νέοι μας προσφεύγουν εκεί και είτε παραμένουν σε αυτόν, χωρίς δηλαδή να ζητήσουν την ευλογία της Εκκλησίας για την ένωσή τους, είτε, όταν αργότερα έχουν την οικονομική δυνατότητα, πραγματοποιούν και το μυστήριο του γάμου μέσα στον Ορθόδοξο ιερό ναό. Εκεί, λοιπόν, λείπει η κατήχηση ότι το μυστήριο του γάμου δεν είναι χρήματα, ούτε φιέστα. Οι άνθρωποι πρέπει να φύγουν από αυτήν τη λανθασμένη παραδοσιακή αντίληψη ότι όταν θα κάνουμε το γάμο στον ναό πρέπει να ξοδέψουμε χιλιάδες ευρώ και στη συνέχεια να ακολουθήσει γλέντι. Αυτό, λοιπόν, χρήζει μιας κατήχησης. Πάσχουμε από αγκυλώσεις μέσα στην κοινωνία και αυτές θα πρέπει κάθε κληρικός ως επίσκοπος ή πρεσβύτερος να εργαστεί για να πληροφορήσει τους πιστούς τι σημαίνει η ιερολογία του γάμου και τι προσφέρει μέσα στη ζωή του ανθρώπου».
Σιατίστης Παύλος: Προξενούν σύγχυση οι κατασκευές νόμων και θεσμών
Για τις δηλώσεις του υπουργού Δικαιοσύνης ο μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Παύλος αναφέρει στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»: «Η Εκκλησία καταδικάζει το σύμφωνο συμβίωσης και δεν το αποδέχεται, όχι μόνο αυτό, αλλά και το προηγούμενο. Έχει εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους, ουσιαστικά, οι ανθρώπινες σχέσεις ευτελίζονται έτσι. Σήμερα προσπαθούμε να εντάξουμε τον γάμο στις κοινωνικές δομές ή τις νομικές διαδικασίες της ανθρώπινης ζωής και να τον αντιμετωπίσουμε σύμφωνα με μια σειρά από κοινωνικά ή νομικά μέτρα. Προσπαθούμε να κατασκευάσουμε καινούργιους νόμους και θεσμούς, με αποτέλεσμα τη σύγχυση της ανθρώπινης ζωής, η οποία περνά στον γάμο τη φάση της αμφισβητήσεως και του ευτελισμού, ως σύγχρονο πρόβλημα, ως καρπός της ανθρωπολογικής κρίσεως».
Αναφορικά με την αύξηση των πολιτικών γάμων τα τελευταία χρόνια, ο κ. Παύλος συμπλέει με την άποψη του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης: «Η πληροφόρηση αυτή δεν είναι ακριβής, γιατί δεν αναφέρει πόσοι από αυτούς τους γάμους έγιναν και με θρησκευτικό τρόπο. Σήμερα γίνονται πολλοί πολιτικοί γάμοι, προς διευκόλυνση των ανθρώπων. Στη συνέχεια, τελούν και θρησκευτικό, οπότε θα πρέπει να διευκρινιστεί ποιοι απ’ αυτούς γίνονται αργότερα και θρησκευτικοί. Αυτό προβάλλεται προς τα έξω, είτε ως πληροφορία είτε για να προκαλέσει εντυπώσεις! Άλλωστε, η Εκκλησία απευθύνεται στους πιστούς της. Όποιον δεν τον ενδιαφέρει η Εκκλησία, έτσι και τον αφήνει, κατά τον λόγο του Αποστόλου Παύλου, στις επιθυμίες της καρδιάς του».
Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος: Δεν έχει ίδιο κύρος ο πολιτικός και ο θρησκευτικός γάμος
Μιαν άλλη διάσταση στο θέμα του συμφώνου συμβίωσης και τον κίνδυνο που εγκυμονεί για την Εκκλησία της Ελλάδος δίνει ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος: «Το θέμα είναι σοβαρό. Όταν θεσπίστηκε ο πολιτικός γάμος, τότε διαμαρτυρηθήκαμε για να μη γίνει υποχρεωτικός. Αυτό έδωσε την εντύπωση σε πολλούς Έλληνες ότι οι δύο γάμοι είναι ισόκυροι. Αν είναι δυνατόν να είναι ισόκυρο το μυστήριο της πίστεώς μας, που ιερουργείται με επτά ευχές, με την τελετή στο δημαρχείο. Όμως, η Πολιτεία έχει δικαίωμα να νομοθετεί και αντι-ευαγγελικά για τους μη θρησκευομένους Χριστιανούς και για τους αθέους. Αν, λοιπόν, είναι να προχωρήσει και να επεκταθεί το σύμφωνο συμβίωσης, τότε νομίζω ότι ως Εκκλησία δεν πρέπει να μπούμε στη συζήτηση αυτή, αν είναι δηλαδή κι αυτή η σχέση ισόκυρη με το μυστήριο της πίστεώς μας (Θεός να φυλάξει).
Προσωπικά, θα προτιμήσω να γίνει ο πολιτικός γάμος υποχρεωτικός για όλους τους Έλληνες, κι ας μην τον πουν πολιτικό, επειδή ο όρος έχει ήδη αρνητικό περιεχόμενο, αλλά να τον πουν τακτοποίηση της μερίδας των μελλονύμφων στο ληξιαρχείο. Ακολούθως, να έρχονται όποιοι θέλουν στους ναούς και η Εκκλησία να τους προσφέρει το μυστήριο, όταν θέλει, όποτε κρίνει και με τους όρους που ορίζει. Διαφορετικά, θα έχουμε μεγάλο πρόβλημα σε ευρύτερο φάσμα, με το να αρνούμαστε και στους τελέσαντες σύμφωνο συμβίωσης ως παρανύμφους και αναδόχους. Βέβαια, αυτή η ενδεχόμενη τακτική της Εκκλησίας μας θα είναι η απαρχή της βατικανοποιήσεώς της, διοικητικά εννοώ, αλλά δεν θα είμαστε εμείς που την επιλέξαμε.
Για το αν πρέπει να προβληματίσει την Εκκλησία η στροφή του κόσμου στον πολιτικό γάμο ο κ. Άνθιμος έχει ξεκάθαρη άποψη: «Καθόλου δεν μας προβληματίζει. Ακόμα κι όταν δεν τελείται στη συνέχεια θρησκευτικός γάμος, οφείλεται στο γεγονός ότι οι Χριστιανοί μας είναι ελεύθεροι να διαλέξουν: Αν θέλουν τον γάμο τους απλή συμφωνία για συγκατοίκηση ή αν τον θέλουν με εγγυητή τον Χριστό και την οικογένειά τους “κατ’ οίκον Εκκλησία”. Να θυμάστε, όμως, ότι η πίστη μας, όσο πιο πολύ παραθεωρείται, τόσο πιο απαιτητική γίνεται».
