Περί ταπεινότητας μέσα από τα γραπτά τεκμήρια

Η ταπεινότητα για την Ορθοδοξία είναι μία από τις βασικότερες αρετές για τον άνθρωπο. Οι μεγαλύτερες μορφές της Εκκλησίας, με γραπτά κείμενα, αλλά και με άγραφες μαρτυρίες, αναδεικνύουν την ταπεινότητα ως το μέσο που μπορεί να τους φέρει πιο κοντά στον Θεό, αλλά και θα τους κάνει χρήσιμους για την κοινωνία.

• «Ταπείνωσις, Χριστού μίμησις», Μέγας Βασίλειος.
   
• «Μητέρα της πηγής είναι η άβυσσος των υδάτων˙ πηγή δε της διακρίσεως η ταπείνωσις», Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης.
   
• «Ουδέν ταπεινοφροσύνης ίσον», Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
   
• «Η μεν μετάνοια μας ανεγείρει, το πένθος κρούει την πύλη του ουρανού, η δε οσία ταπείνωση την ανοίγει», Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης.
   
• «Στους ταπεινούς αποκαλύπτονται τα μυστήρια του Θεού», Ισαάκ ο Σύρος.
   
• «Χωρίς την ταπείνωση το παν είναι μηδέν. Με την ταπείνωση το μηδέν γίνεται παν», Μέγας Βασίλειος.
   
• «Όταν λέω ταπεινοφροσύνη, δεν εννοώ αυτή στα λόγια, που την προσφέρει η γλώσσα, αλλά αυτήν που βρίσκεται στη σκέψη, στην ψυχή, στη συνείδηση, που μόνο ο Θεός μπορεί να τη δει. Αρκεί αυτή και μόνο η αρετή, έστω κι αν καμία άλλη δεν υπάρχει, για να κάνει σπλαχνικό τον Κύριο», Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
   
• «Η ταπείνωση είναι δωρεά άνωθεν παρεχόμενη», Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης.
   
• «Κάθε τόπος μπορεί να γίνει τόπος Ανάστασης. Φτάνει να ζεις την ταπείνωση του Χριστού», Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
   
• «Όπως η σκιά ακολουθεί το σώμα, έτσι και την ταπεινοφροσύνη την ακολουθεί το έλεος του Θεού. Η ταπεινοφροσύνη είναι η στολή της θεότητας. Επειδή ο Υιός και Λόγος του Θεού Πατέρα, που έγινε άνθρωπος επάνω στη Γη, αυτήν ντύθηκε και έζησε μαζί μας», Ισαάκ ο Σύρος.
   
• «Η τέλεια ταπείνωση είναι το να αποδίδεις κάθε επιτυχία σου και κατόρθωμά σου στη Χάρη του Θεού. Αυτή ήταν η τέλεια ταπείνωση που είχαν οι άγιοι», Αββάς Δωρόθεος.
   
• «Αγωνιστείτε να αποκτήσετε την ταπείνωση. Είναι ευωδία και ένδυμα Χριστού. Για χάρη της όλα θα τα συγχωρήσει ο Θεός. Δεν θα εξετάσει τις ελλείψεις που έχει ο αγώνας μας. Ενώ, χωρίς ταπείνωση, καμία άσκηση δεν θα μας βοηθήσει. Με το ταπεινό φρόνημα μπορεί ο άνθρωπος να σωθεί. Χωρίς αυτό το εισιτήριο, δεν θα μας επιτρέψει να μπούμε στον Παράδεισο, που είναι γεμάτος από ταπεινούς», Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος.
   
• «Θεμέλιο της πνευματικής μας ζωής είναι η ταπείνωση. Όσα κι αν κτίσεις, και ελεημοσύνη και προσευχές και νηστείες και οποιαδήποτε άλλη αρετή, αν δεν βάλεις πρώτα ως θεμέλιο αυτή, ματαιοπονείς και όλα όσα χτίζεις θα γκρεμιστούν εύκολα, όπως έπεσε το σπίτι εκείνο, που είχε οικοδομηθεί στην άμμο. Δεν υπάρχει κανένα, μα κανένα από τα κατορθώματά μας που δεν έχει ανάγκη από την ταπεινοφροσύνη για να μπορέσει να σταθεί. Ποιο θέλεις να αναφέρουμε; Τη σωφροσύνη, την περιφρόνηση των χρημάτων; Το καθετί, όλα αποδεικνύονται ακάθαρτα και θεομίσητα και αηδή χωρίς ταπείνωση. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να την έχουμε πάντοτε μαζί μας, και στα λόγια μας και στα έργα μας και στις σκέψεις μας, και πάνω στην ταπείνωση να χτίζουμε όλη μας τη ζωή», Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
   
• «Η ταπεινοφροσύνη έβαλε τον τελώνη πάνω από τον Φαρισαίο. Η υπερηφάνεια νίκησε και τις ασώματες δυνάμεις και τις έκανε διαβολικές. Η ταπεινοφροσύνη και η αναγνώριση των αμαρτημάτων έβαλε στον Παράδεισο τον ληστή πιο μπροστά από τους Αποστόλους. Αν λοιπόν αυτοί που ομολογούν τα αμαρτήματά τους αποκτούν τόση παρρησία, οι άλλοι, που βλέπουν στον εαυτό τους τόσα αγαθά και, παρ’ όλα αυτά, διατηρούν ταπεινή την ψυχή τους, πόσα στεφάνια θα πετύχουν;», Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
   
• «Η αγία ταπείνωση είναι ένας μεγάλος θησαυρός, ανέκφραστος πλούτος, δωρεά του Χριστού, που είναι ο μοναδικός πράος και ταπεινός στην καρδιά. Είναι η μοναδική αρετή που δεν μπορούν να τη μιμηθούν οι δαίμονες. Είναι η πύλη της Ουράνιας Βασιλείας, που εισάγει σ’ αυτήν όσους την πλησιάζουν», Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης.
   
• «Οι ταπεινοί άνθρωποι ζουν συνεχώς με τη συναίσθηση και το χρέος των αμαρτιών τους. Όσο περισσότερο αυξάνουν οι δωρεές του Θεού στους ανθρώπους, τόσο περισσότερο ταπεινώνουν τον εαυτό τους, με τη σκέψη ότι είναι ανάξιοι για έναν τέτοιο πλούτο», Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης.
   
• «Η ταπείνωση, επειδή εκ φύσεως ανυψώνει τον άνθρωπο και έχει την αγάπη του Θεού και αφανίζει σχεδόν όλα τα κακά που υπάρχουν μέσα μας και τα οποία μισεί ο Θεός, είναι δυσκολοκατόρθωτη. Και μπορείς να βρεις σε έναν άνθρωπο μερική εργασία πολλών αρετών, αν όμως ζητήσεις και μυρωδιά μόνο ταπεινώσεως, μόλις που θα τη βρεις. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να έχουμε μεγάλη επιμέλεια, ώστε να αποκτήσουμε την αγία ταπείνωση», Άγιος Ησύχιος.
   
• «Έχουμε ανάγκη από πολλή ταπείνωση, εφόσον με τη Χάρη του Θεού φροντίζουμε για τη φύλαξη του νου. Ταπείνωση πρώτα απέναντι στον Θεό και έπειτα απέναντι στους ανθρώπους. Με κάθε τρόπο και από παντού οφείλουμε να συντρίβουμε την καρδιά μας, μεταχειριζόμενοι καθετί που μας ταπεινώνει. Ταπεινώνουν την ψυχή μας οι πολλές ευεργεσίες του Θεού σε μας, όταν τις μετρούμε μία-μία και τις φέρνουμε στον νου μας», Όσιος Φιλόθεος ο Σιναΐτης.
   
• «Υπάρχουν δύο ειδών ταπεινώσεις. Η πρώτη ταπείνωση είναι το να θεωρεί κανείς τον αδερφό του πιο συνετό και σε όλα καλύτερο από αυτόν και τον εαυτό χειρότερο απ’ όλους. Η δεύτερη είναι να αποδίδει κανείς κάθε επιτυχία του και κάθε κατόρθωμά του στη Χάρη του Θεού. Αυτή είναι η τέλεια ταπείνωση που είχαν οι άγιοι», Αββάς Δωρόθεος.
   
• «Ο Χριστός μόνο την ταπείνωση θέλει κι όλα τα άλλα θα τα κάνει η Χάρη Του», Γέροντας Πορφύριος.
   
• «Για να καταλάβεις πόσο σπουδαίο αγαθό είναι η ταπείνωση, φτιάξε με τη φαντασία σου δύο αμάξια και ζεύξε στο ένα την αρετή με την υπερηφάνεια και στο άλλο την αμαρτωλότητα με την ταπεινοφροσύνη. Και θα δεις ότι το ζεύγος της αμαρτωλότητας θα ξεπεράσει την αρετή. Και αυτό όχι φυσικά από τη δική του ικανότητα, αλλά από τη δύναμη της ταπεινοφροσύνης, που πάει μαζί της. Το άλλο ζευγάρι πάλι θα καθυστερήσει, όχι από την αδυναμία της αρετής, αλλά από το υπέρογκο βάρος της υπερηφάνειας. Διότι, όπως η ταπεινοφροσύνη με το μεγάλο πνευματικό ύψος νικά τη βαρύτητα της αμαρτίας και κατορθώνει να ανέβει στον ουρανό, έτσι και η υπερηφάνεια, με το υπέρογκο βάρος της, κατορθώνει να υπερνικήσει την ανάλαφρη αρετή και να την τραβήξει προς τα κάτω με ευκολία», Μέγας Βασίλειος.
   
• «Προτιμότερη είναι η πτώση με ταπεινοφροσύνη παρά η νίκη με υπερηφάνεια», από το Γεροντικό.
   
• «Προτιμώ άνθρωπο αμαρτωλό, που αναγνωρίζει το σφάλμα του και ταπεινώνεται, παρά ενάρετο με αυταρέσκεια», Αββάς Σαρματίας.
   
• «Πριν από κάθε άλλο, έχουμε ανάγκη την ταπεινοφροσύνη. Ας είμεθα έτοιμοι να λέμε αμέσως στον αδελφό μας σε κάθε περίσταση “συγχώρεσέ με”. Η ταπεινοφροσύνη εξαφανίζει όλες τις παγίδες του διαβόλου», Αββάς Ησαΐας ο Αναχωρητής.
   
• «Είδα κάποτε απλωμένες στη Γη όλες τις παγίδες του διαβόλου και τρόμαξα. “Ποιος τάχα μπορεί να τους ξεφύγει;” έλεγα αναστενάζοντας. Άκουσα τότε μυστηριώδη φωνή να μου αποκρίνεται: “Ο ταπεινόφρων”», Μέγας Αντώνιος.
   
• «Σημάδι της ταπεινοφροσύνης είναι ότι, ενώ έχει κανείς κάθε σωματική και ψυχική αρετή, νομίζει πως χρωστά περισσότερα στον Θεό, γιατί με τη χάρη Του έλαβε πολλά χωρίς να είναι άξιος. Και αν του έρθει κάποιος πειρασμός, είτε από δαίμονες είτε από ανθρώπους, θεωρεί τον εαυτό του άξιο γι’ αυτόν και για άλλους ακόμα περισσότερους, ώστε να εξοφληθεί λίγο από το χρέος του. Κι αν δεν πάθει κάτι τέτοιο, θλίβεται πολύ και αγωνιά και ζητά να βρει τρόπο να εξαναγκάσει τον εαυτό του», Άγιος Μάρκος ο Ασκητής.
   
• «Όποιος έχει ταπεινοφροσύνη και εργασία πνευματική όσα διαβάζει στις Θείες Γραφές όλα θα τα εννοήσει για τον εαυτό του και όχι για τον άλλον», Άγιος Πέτρος ο Δαμασκηνός.
   
• «Η αναισθησία της καρδιάς κατά την προσευχή οφείλεται στην υπερηφάνεια, ενώ η θέρμη της δείχνει ταπείνωση», Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης.