Να επαναφέρει στην κανονικότητα τον σχισματικό «Πατριάρχη» Ουκρανίας Φιλάρετο και τον σχισματικό «Αρχιεπίσκοπο της Ορθόδοξης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας» Μακάριο, αποφάσισε την Πέμπτη 11 Οκτωβρίου 2018 το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Οι εν λόγω αποφάσεις καταδεικνύουν ότι το Φανάρι εμμένει στην απόφασή του να χορηγήσει την αυτοκεφαλία στην Ουκρανία.
Το 1992 ο Φιλάρετος (Ντενισένκο) μετά την παραίτησή του από τη θέση του Μητροπολίτη Κιέβου ίδρυσε δικό του Πατριαρχείο στην Ουκρανία και στις 11 Ιουνίου 1992 καθαιρέθηκε από την Ιερά Σύνοδο του Πατριαρχείου Ρωσίας. Από το 1997 του δόθηκε το ανάθεμα από τη Ρωσική Εκκλησία.
Η ανακοίνωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου
”Συνῆλθεν, ὑπό τήν προεδρίαν τῆς Α.Θ.Παναγιότητος, ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος εἰς τάς τακτικάς αὐτῆς συνεδρίας κατά τάς ἡμέρας 9-11 τ.μ. Ὀκτωβρίου 2018. Κατ᾿ αὐτήν ἐξητάσθησαν καί συνεζητήθησαν τά ἐν τῇ ἡμερησίᾳ διατάξει περιλαμβανόμενα θέματα.
Τό ἱερόν σῶμα ἠσχολήθη ἰδιαιτέρως καί διά μακρῶν μέ τό ἐκκλησιαστικόν θέμα τῆς Οὐκρανίας, παρόντων καί τῶν Ἐξάρχων τῶν ἀποσταλέντων εἰς Οὐκρανίαν, ἤτοι τοῦ Πανιερ. Ἀρχιεπισκόπου Παμφίλου κ. Δανιήλ καί τοῦ Θεοφιλ. Ἐπισκόπου Edmonton κ. Ἱλαρίωνος, καί, κατόπιν διεξοδικῶν συζητήσεων, ἀπεφάσισε:
1) Νά ἀνανεώσῃ τήν ἤδη εἰλημμένην ἀπόφασιν ὅπως τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον χωρήσῃ εἰς τήν χορήγησιν αὐτοκεφαλίας εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Οὐκρανίας.
2) Νά ἀνασυστήσῃ τό ἐν Κιέβῳ τό γε νῦν Σταυροπήγιον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, ἕν ἐκ τῶν πολλῶν ἐν Οὐκρανίᾳ Σταυροπηγίων Αὐτοῦ ἐκ τῶν παρελθόντων αἰώνων.
3) Κατά τάς κανονικάς προνομίας τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως ὅπως δέχηται ἐκκλήτους προσφυγάς ἀρχιερέων καί ἄλλων κληρικῶν ἐκ πασῶν τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, νά δεχθῇ τάς σχετικάς αἰτήσεις τοῦ Φιλαρέτου Ντενισένκο καί τοῦ Μακαρίου Μαλετίτς καί τῶν σύν αὐτοῖς, οἵτινες εὑρέθησαν ἐν σχίσματι ὄχι διά δογματικούς λόγους, καί νά ἀποκαταστήσῃ αὐτούς μέν εἰς τόν ἀρχιερατικόν ἤ ἱερατικόν αὐτῶν βαθμόν, τούς δέ πιστούς αὐτῶν εἰς ἐκκλησιαστικήν κοινωνίαν.
4) Νά ἅρῃ τήν ἰσχύν τοῦ Συνοδικοῦ Γράμματος Ἐκδόσεως τοῦ ἔτους 1686, τοῦ ἐκδοθέντος διά τάς τότε περιστάσεις, διά τοῦ ὁποίου ἐδίδετο, κατ᾿ οἰκονομίαν, τό δικαίωμα εἰς τόν Πατριάρχην Μόσχας νά χειροτονῇ τόν ἑκάστοτε Μητροπολίτην Κιέβου, ἐκλεγόμενον ὑπό τῆς Κληρικολαϊκῆς Συνελεύσεως τῆς Ἐπαρχίας αὐτοῦ καί ὀφείλοντα νά μνημονεύῃ “ἐν πρώτοις” τοῦ ὀνόματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου εἰς ἔνδειξιν κανονικῆς ἐξαρτήσεως.
5) Νά κάμῃ ἔκκλησιν πρός πάσας τάς ἐμπλεκομένας πλευράς νά ἀποφεύγουν καταλήψεις Ναῶν, Μονῶν καί ἄλλων περιουσιακῶν στοιχείων, ὡς καί πᾶσαν πρᾶξιν βίας καί ἐκδικητικότητος, εἰς ἐπικράτησιν τῆς εἰρήνης καί τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ”.
Αντίδραση της Ρωσίας
Η απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τη Ρωσία.
Σε συνδυασμό με την επαναφορά του Πατριάρχη Φιλάρετου Ντενισένκο στις τάξεις της Ορθοδοξίας, η ρωσική πλευρά κάνει λόγο για καταστροφή των θεμελίων του κανονικού συστήματος.
Το πατριαρχείο της Μόσχας δε, έκανε λόγο για νομιμοποίηση του σχίσματος που θα προκαλέσει ανεπανόρθωτες συνέπειες στην παγκόσμια ορθοδοξία.
«Η Κωνσταντινούπολη με τις ενέργειες της, ξεπέρασε τις κόκκινες γραμμές και παραβιάζει την ενότητα της παγκόσμιας Ορθοδοξίας» δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του Πατριαρχείου της Μόσχας, προσθέτοντας ότι η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία θα εξετάσει τις αποφάσεις του Oικουμενικού Πατριαρχείου στις 15 Οκτωβρίου.
