Αρούσας Αγαθόνικος: Τα κυριότερα προβλήματα στην Αφρική είναι η ορφάνια και η αμάθεια – Συνέντευξη στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»

Η Συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημ. «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»

«Οι ανάγκες μας είναι πολλές και δύσκολα μπορούν να απαριθμηθούν. Δυστυχώς, η Αφρική είναι μια ήπειρος «ξεχασμένη» από τους υπόλοιπους λαούς της γης. Έτσι λοιπόν, μαζί με τη διάδοση του Ευαγγελίου, έχουμε επωμιστεί και τη φιλανθρωπία. Δεν μπορείς να μιλάς στους Αφρικανούς για την αγάπη και τα έργα σου να είναι άδεια από έργα αγάπης», ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο Επίσκοπος Αρούσας και κεντρικής Τανζανίας κ. Αγαθόνικος στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας».

Ο κ. Αγαθόνικος αναφέρθηκε στα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην Επισκοπή Αρούσας, στις ποιμαντικές και ιεραποστολικές δραστηριότητες, καθώς και στα άμεσα σχέδιά του για τη νέα χρονιά που διανύουμε.

– Κ.τ.Ο.: Σε τι γεωγραφικά όρια επεκτείνεται η Επισκοπή  σας; Πόσους ναούς έχετε και πόσοι ιερείς διακονούν κοντά σας;

– κ. Αγαθόνικος: Καταρχάς, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω από καρδιάς για την τιμή να ασχοληθείτε και να προβάλετε το ιεραποστολικό έργο της Ιεράς Επισκοπής Αρούσας και Κεντρικής Τανζανίας. Η Επισκοπή Αρούσας βρίσκεται στην Τανζανία (Ανατολική Αφρική) και η πνευματική της δικαιοδοσία εκτείνεται σε ολόκληρο το κεντρικό τμήμα της χώρας, καταλαμβάνοντας έκταση ίση με τρεις φορές την Ελλάδα. Περιλαμβάνει τα εξής μεγάλα αστικά κέντρα: Αρούσα (πρωτεύουσα της ενώσεως των χωρών Ανατολικής Αφρικής), Ντοντόμα (πολιτική πρωτεύουσα της Τανζανίας), Ιρίγκα, Σινγκίντα, Μπέγια, Ντζόμπε. Από γεωφυσικής άποψης ολόκληρη η έκταση της Επισκοπής είναι ένα απέραντο οροπέδιο και μπορεί να χαρακτηριστεί επίγειος παράδεισος, αφού σε αυτή βρίσκονται τα μεγαλύτερα εθνικά πάρκα (σαφάρι) της Αφρικής.

Στην αχανή αυτή έκταση λειτουργούν περί τους 50 ιερούς ναούς, στους οποίους διακονούν 28 ιερείς. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν την ευθύνη λειτουργίας δύο ή περισσότερων ενοριών, ώστε να εξυπηρετούνται οι λατρευτικές ανάγκες των πιστών. Η εύρυθμη λειτουργία των ενοριών και η παρουσία των κληρικών μας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διάδοση της ορθόδοξης πίστης. Συνεχώς νέες κοινότητες μας πλησιάζουν και ζητάνε να τους κατηχήσουμε. Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρουμε ότι πάγια τακτική του Πατριαρχείου μας είναι η ελεύθερη προσέλευση των ανθρώπων στην Ορθοδοξία. Δεν γίνεται προσηλυτισμός, ο οποίος στην περίπτωση της Τανζανίας απαγορεύεται διά νόμου, διότι έχει θεσμοθετηθεί η ανεξιθρησκία.

Η παρουσία της Εκκλησίας μας και των κληρικών μας, μέσα σε ένα συνονθύλευμα εκατοντάδων χριστιανικών και παραχριστιανικών παραφυάδων, ελκύει τις απλές ψυχές των ιθαγενών αδελφών μας στην αναζήτηση της Αλήθειας. Το σημαντικότατο έργο της κατήχησης έχουν επωμιστεί οι ιερείς και ορισμένα λαϊκά στελέχη της Επισκοπής. Αυτοί είναι οι άμεσοι συνεργάτες μας.

– Κ.τ.Ο.: Με ποιο τρόπο συμμετέχουν οι αυτόχθονες κάτοικοι στην ενοριακή ζωή; Αποδίδουν σεβασμό και τιμή στους ορθοδόξους ιερείς;

– κ. Αγαθόνικος: Οι Αφρικανοί έχουν έμφυτη μέσα τους την έννοια του θείου. Δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς Θεό και γι᾽αυτό η χαρά τους είναι τεράστια όταν έρχονται σε επαφή με την Ορθοδοξία. Μετά την κατήχηση και τη βάπτισή τους, συμμετέχουν ενεργά στην ενοριακή ζωή της Εκκλησίας μας. Συμμετέχουν στις Θείες Λειτουργίες και στις υπόλοιπες ακολουθίες, όπως για παράδειγμα στην Παράκληση της Παναγίας, η οποία τελείται σίγουρα μια φορά την εβδομάδα σε κάθε ενορία.

Με την πολύτιμη βοήθεια της Μοναχής Αλεξίας Πρασιανάκη από την Κρήτη, η οποία έχει επωμιστεί όλο το βάρος της μετάφρασης των λειτουργικών και πατερικών κειμένων, και την υποστήριξη δύο ιθαγενών κληρικών, προβήκαμε στη μετάφραση και έκδοση του Μικρού Παρακλητικού Κανόνα της Παναγίας, του Αποδείπνου με τους Χαιρετισμούς, ενός μικρού Προσευχηταρίου, του Ψαλτηρίου, ενός βοηθήματος για την κατήχηση με ερμηνεία στο Σύμβολο της Πίστεως, λόγων του Αγίου Πορφυρίου και σταχυολογημάτων από τις κατηχήσεις του Αγίου Νεκταρίου. Οι εκδόσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν με δαπάνες της Ιεράς Μονής Παρακλήτου Ωρωπού και της Ιεράς Μονής Χρυσοπηγής Χανίων. Τα λειτουργικά βιβλία, μαζί με τη διορθωμένη και επαυξημένη έκδοση της Θείας Λειτουργίας, βοηθάνε τους πιστούς να συμμετέχουν ενεργά στη Θεία Λειτουργία και τις λοιπές ακολουθίες, χωρίς να μένουν απλοί παρατηρητές.

Η Θεία Λειτουργία στην Αφρική είναι κάτι το ξεχωριστό. Οι πιστοί ψάλλουν όλοι μαζί δημιουργώντας μια ιδιαίτερη κατανυκτική ατμόσφαιρα. Όταν εισέρχονται στην Εκκλησία, αυτόματα ο χρόνος σταματάει για αυτούς. Ψάλλουν και συμμετέχουν χωρίς να κοιτάζουν την ώρα δίνοντας πολλή προσοχή στα τελούμενα και στο κήρυγμα, που συνήθως αναφέρεται στα αναγνώσματα της Θείας Λειτουργίας ή στο βίο κάποιου εορταζομένου Αγίου.

Οι πιστοί σέβονται και τιμάνε πάρα πολύ τους ιερείς των ενοριών τους και ενισχύουν τη λειτουργία και το έργο τους. Ομάδες κυριών, σε συνεργασία με τις πρεσβυτέρες, επιμελούνται την καθαριότητα των ναών, ενώ οι νέοι και οι νέες είναι υπεύθυνοι για τη εκμάθηση των ψαλτικών μελών της Θείας Λειτουργία και των λοιπών ακολουθιών.

Το ουσιαστικό δέσιμο των πιστών με τους ιερείς των ενοριών τους και την Εκκλησίας μας εν γένει φάνηκε και κατά τον πρόσφατο πειρασμό της εισπήδησης των Ρώσων στην Αφρική, οι οποίοι προσπάθησαν να παραπλανήσουν με οικονομικό δέλεαρ τους ορθόδοξους χριστιανούς, δωροδοκώντας τους, προκειμένου να απαρνηθούν την Εκκλησία και το Πατριαρχείο μας και να τους ακολουθήσουν.

Στις αρχές Μαρτίου έφτασε στην Τανζανία ο λεγόμενος «Έξαρχος» της Ρωσικής Εκκλησίας στην Αφρική, ο οποίος καθαιρέθηκε από το Πατριαρχείο μας κατά την πρόσφατη σύγκληση της Ιεράς Συνόδου. Οι συνάξεις που πραγματοποίησε δεν είχαν το προσδοκώμενο για αυτούς αποτέλεσμα. Οι ιερείς με τους ενορίτες τους παρέμειναν σταθεροί και πιστοί στην Εκκλησία μας, εκφράζοντας έμπρακτα την εμπιστοσύνη και τον άρρηκτο πνευματικό δεσμό τους με το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής.

– Κ.τ.Ο.: Ποιες είναι οι αμεσότερες, οι πλέον επείγουσες ανάγκες που έχει μια μητρόπολη στην αφρικανική γη;

– κ. Αγαθόνικος: Οι ανάγκες μας είναι πολλές και δύσκολα μπορούν να απαριθμηθούν. Δυστυχώς, η Αφρική είναι μια ήπειρος «ξεχασμένη» από τους υπόλοιπους λαούς της γης. Έτσι λοιπόν, μαζί με τη διάδοση του Ευαγγελίου, έχουμε επωμιστεί και τη φιλανθρωπία. Δεν μπορείς να μιλάς στους Αφρικανούς για την αγάπη και τα έργα σου να είναι άδεια από έργα αγάπης.

Καθημερινή μας ανάγκη είναι η διαρκής εξασφάλιση οικονομικών πόρων για την ανέγερση ναών, την παράθεση συσσιτίων, τη χορήγηση εκπαιδευτικών υποτροφιών σε μαθητές και φοιτητές, τη διάνοιξη γεωτρήσεων και την παροχή βοήθειας προς κάθε συνάνθρωπό μας που περνάει το κατώφλι της Ιεραποστολής ζητώντας βοήθεια.

Τα κυριότερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει κανείς στην Αφρική είναι η ορφάνια και η αμάθεια. Η πρώτη προέρχεται από τη μάστιγα της Αφρικής, το έιτζ, και η δεύτερη από τη μη συμμετοχή των παιδιών ούτε στη βασική εκπαίδευση κατά ένα μεγάλο ποσοστό. Με την καθημερινή λειτουργία της πολυκλινικής μας στο Ιεραποστολικό Κέντρο του Κινταμάλι, αγωνιζόμαστε να παρέχουμε στοιχειώδη υγειονομική και φαρμακευτική περίθαλψη στους ασθενείς που προσέρχονται. Μια άλλη σημαντική προσπάθεια της Επισκοπής μας είναι η χορήγηση εκπαιδευτικών υποτροφιών σε μαθητές και φοιτητές για τη συνέχιση και περάτωση των σπουδών τους στη βασική, ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση, γιατί η επένδυση στη γνώση χαρίζει τα απαραίτητα εφόδια για ένα καλύτερο μέλλον.

– Κ.τ.Ο.: Μπορεί κάποιος να έρθει να διακονήσει, μέσα στα πλαίσια του εθελοντισμού, στην Επισκοπή σας και, αν ναι, με ποιες προϋποθέσεις;

– κ. Αγαθόνικος: Το αίσθημα της εθελοντικής διακονίας στην Ιεραποστολή είναι κάτι το ξεχωριστό, που, μακάρι, να μπορούσε να βιώσει κάθε άνθρωπος. Κατά καιρούς μας επισκέφθηκαν πολλοί εθελοντές και εθελόντριες από την Ελλάδα, οι οποίοι συμμετείχαν σε κάθε δραστηριότητα της Επισκοπής μας, ανάλογα με τις δυνατότητες του καθενός. Κατήχηση, μαθήματα βυζαντινής μουσικής, προετοιμασία και διανομή συσσιτίων, επισκέψεις σε εκπαιδευτικές μονάδες για διανομή σχολικού υλικού στους μαθητές και εξοπλισμού για την ενίσχυση της λειτουργίας των σχολείων είναι ορισμένοι από τους τομείς εθελοντικής διακονίας, στους οποίους μπορεί να συμμετάσχει κανείς επισκεπτόμενος την Επισκοπή μας. Ένας άλλος σημαντικός τομέας είναι η εθελοντική διακονία στον τομέα της υγείας. Κατά καιρούς, προ και μετά την πανδημία, κάναμε έκκληση σε γιατρούς και νοσηλευτές να επισκεφθούν την Τανζανία και να προσφέρουν τις υπηρεσίες του στην κλινική μας, μοιραζόμενοι την εμπειρία τους με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό μας. Ωστόσο, μέχρι στιγμής η έκκληση αυτή δεν βρήκε ανταπόκριση.

Η εθελοντική διακονία στην Ορθόδοξη Ιεραποστολή, δεν πρέπει να ταυτίζεται μόνο με τη φυσική παρουσία. Η Ιεραποστολή μάς χρειάζεται όλους, τους εγγύς και τους μακράν. Απαραίτητη είναι η διαρκής ηθική και οικονομική συμπαράσταση όλων μας. Υπάρχουν αρκετοί ιεραποστολικοί σύλλογοι στην Ελλάδα, στους οποίους μπορεί να απευθυνθεί κανείς και μέσω αυτών να συνδράμει ποικιλοτρόπως σε κάθε μας ανάγκη.

Ένας τέτοιος ιεραποστολικός σύλλογος ιδρύθηκε προ ετών και στη μονή της μετανοίας μου, την Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω, με πρωτοβουλία του Γέροντός μου π. Μαξίμου και με τη φροντίδα των πατέρων και των φίλων της Ιεράς Μονής. Η «Ιεραποστολική Στέγη Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω» είναι ο άμεσος συνεργάτης μας στον καθημερινό αγώνα της προσφοράς προς τον συνάνθρωπο.

Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι η πατρίδα μας, παρ’ όλου που διέρχεται εδώ και χρόνια τεράστια οικονομική δυσκολία, συντηρεί και στηρίζει όλες τις Ιεραποστολές ανά την υφήλιο, αποδεικνύοντας την αρχοντιά και το φιλότιμο των Ελλήνων.

– Κ.τ.Ο.: Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας για την Επισκοπή σας μέσα στο νέο χρόνο;

– κ. Αγαθόνικος: Κεντρικός στόχος μας είναι η ανάπτυξη του Ιεραποστολικού Κέντρου στην πόλη της Αρούσας, που είναι η πρωτεύουσα της Ανατολικής Αφρικής, με την ανέγερση Καθεδρικού Ναού αφιερωμένου στην Παναγία. Στον ίδιο χώρο σχεδιάζουμε την ανέγερση Τεχνικής Σχολής όπου θα διδάσκονται οι νέοι μας διάφορες τέχνες για την επαγγελματική τους αποκατάσταση, αλλά και Θεολογικού Σεμιναρίου για την κατάρτιση των κληρικών και των λαϊκών στελεχών της Επισκοπής. Στην περιοχή της Ιρίνγκα επιθυμούμε να επεκτείνουμε κτηριακά την πολυκλινική μας με την προσθήκη γυναικολογικού και παιδιατρικού τμήματος, κατόπιν αιτήματος της κυβέρνησης, διότι η κλινική μας επιβραβεύτηκε από το κράτος ως το αρτιότερο ιατρικό κέντρο στη δυσκολότερη και πάμπτωχη περιοχή της ενδοχώρας της Ιρίνγκα με τα εκατοντάδες απομακρυσμένα χωριουδάκια. Επίσης, διακαής μας πόθος είναι η αγορά οικοπέδου και η ανέγερση ναού προς τιμήν της Αγίας Τριάδος στη νέα διοικητική πρωτεύουσα της χώρας τη Ντοντόμα, ώστε να εδραιωθεί και εκεί η παρουσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ένας ακόμη μεγάλος στόχος μας για το τρέχον έτος είναι η ολοκλήρωση της μετάφρασης των μηναίων και των λοιπών λειτουργικών βιβλίων της Εκκλησίας μας. Τέλος, με τη βοήθεια όλων σας, επιθυμούμε να συνεχίσουμε προσφέρουμε εν γένει, κατά το δυνατόν, αξιοπρεπείς τρόπους  διαβίωσης, ώστε η καθημερινότητα των ανθρώπων να προαχθεί όσο το δυνατόν περισσότερο.