Το μοναστήρι της Παναγίας της Χρυσοβίτσας βρίσκεται στο Δήμο Εγνατίας στο ομώνυμο χωριό Χρυσοβίτσα και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Παναγίας.
Η παράδοση θέλει το χωριόνα παίρνει το όνομα από την εικόνα της Παναγίας που έφυγε (!) από το χωριό Στριγγανία της Επαρχίας Τριχωνίδας και το ναό της «Χρυσοβίτσης», με έναν τρόπο που ξεφεύγει της φαντασίας,μέσα από έναν μύθο που φτάνει έως τις μέρες μας.
Η εικόνα για πρώτη φορά βρέθηκετο 533 μ.Χ. και αφού περιπλανήθηκε στη Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων και στη συνέχεια στη Μονή Βωτζά (Βουτσά),που βρίσκεται στο χωριό Γρεβενίτι, έφτασε στο δάσος του χωριού Παλαιόμυλος, όπως ονομαζόταν πριν την εμφάνιση της Εικόνας το σημερινό χωριό. Λειτούργησε ως ανδρικό αλλά και ως γυναικείο. Στην «Ανέκδοτη Αλληλογραφία των Ζωσιμάδων» αναφέρεται ότι μόνασε στο μοναστήρι η Βασιλική Ζωσιμά, θυγατέρα του Χρήστου Ζωσιμά, που πήρε το όνομα Βηθλεέμ.
Εδώυπάρχειασημένια λειψανοθήκη με λείψανα των Αγίων: Τρύφωνος, Χριστοφόρου και Αρσενίου του Καππαδόκου, η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας με το ασημένιο επικάλυμμα,ασημένια Ιερά σκεύη, Ευαγγέλια με ασημένια επικάλυψη,τα βημόθυρα της Ωραίας Πύλης και της Προσκομιδής, το φιλντισένιο σεντούκι και κυρίως εικόνες του τέμπλου μεγάλες και μικρές.
Η Μονή εορτάζει στις 15 Αυγούστου.
Το θαύμα
Η εικόνα της Παναγίας ήταν θαυματουργή. Σε αγιορείτικο χειρόγραφο αναφέρεται: «Τα όσα θαύματα μετά ταύτα και τερατουργήματα ετελειώθησαν και τελειώνονται εις αυτόν τον ναόν διά συνεργίας της Θεοτόκου,αδύνατον είναι στόμα ανθρώπου να τα διηγηθή,κάλαμος να τα περιγράψη και βιβλίον να τα χωρέση…Πόσοι κουλοί και μογγιλάλοι έλαβον το λαλείν καιπεριπατείν; Πόσοι απελπισμένοι από ιατρούς,εύρον την θεραπείαν χωρίς βότανα; Πόσοι διαμονισμένοι εγύρισαν εις τους οίκους των σωφρονούντες και του πάθους ελεύθεροι;».
