Ἡ ἑορτή τῆς Δευτέρας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἑωρτάσθη πανηγυρικῶς τήν Δευτέραν, 11ην /24ην Ἰουνίου 2024, εἰς τόν μεγαλοπρεπῆ Ναόν τῆς Ἁγίας Τριάδος τῆς Ρωσικῆς Πνευματικῆς Ἀποστολῆς (MISSIA) τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας.
Τῆς θείας Λειτουργίας προεξῆρξεν ἡ Α.Θ.Μ. ὁ Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος, συλλειτουργούντων Αὐτῷ τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναζαρέτ κ. Κυριακοῦ, τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καπιτωλιάδος κ. Ἡσυχίου, τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντίνης κ. Ἀριστάρχου, τοῦ Προϊσταμένου τῆς Ἀποστολῆς Ἀρχιμανδρίτου π. Βασιανοῦ, τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Νίκωνος, ἄλλων Ἱερομονάχων καί ἱερέων ἀνηκόντων εἰς τήν MISSIA καί Ἁγιοταφιτῶν Ἱερομονάχων ὡς τοῦ Γέροντος Καμαράση Ἀρχιμανδρίτου π. Νεκταρίου, τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Χριστοδούλου, τοῦ Ἀρχιδιακόνου π. Μάρκου καί τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Εὐλογίου, ψαλλούσης τῆς γυναικείας χορῳδίας τῆς Μονῆς τῆς Ὀρεινῆς Γκόρνια τῇ παρουσίᾳ τοῦ Πρέσβεως τῆς Ρωσίας κ. Ἀνατόλι Βικτώροφ καί τοῦ Γενικοῦ Προξένου τῆς Ἑλλάδος εἰς τά Ἱεροσόλυμα κ. Δημητρίου Ἀγγελοσοπούλου καί προσευχομένων ἐν εὐλαβείᾳ Ρωσοφώνων πιστῶν.
Εἰς τό Κοινωνικόν τῆς θείας Λειτουργίας ἐκήρυξε τόν θεῖον λόγον ὁ Μακαριώτατος διά τῆς κάτωθι προσφωνήσεως Αὐτοῦ:
«Συμφέρει ὑμῖν ἵνα ἐγώ ἀπέλθω. ἐάν γάρ ἐγώ μή ἀπέλθω, ὁ παράκλητος οὐκ ἐλεύσεται πρός ὑμᾶς· ἐάν δέ πορευθῶ, πέμψω αὐτόν πρός ὑμᾶς· (Ἰωάν. 16,7), λέγει Κύριος τοῖς μαθηταῖς Αὐτοῦ.
Πανοσιολογιώτατε Ἀρχιμανδρῖτα κ. Βασιάνε, ἐκπρόσωπε τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Μόσχας κ. Κυρίλλου ἐν Ἱεροσολύμοις,
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ Ἀδελφοί,
Εὐλαβεῖς Χριστιανοί καί προσκυνηταί,
Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ συνήγαγε πάντας ἡμᾶς ἐν τῷ ἱστορικῷ τούτῳ Ναῷ τῷ ἐπωνύμῳ τῆς Ἁγίας Τριάδος, σήμερον Δευτέραν τῆς Πεντηκοστῆς, ἵνα ἑορτάσωμεν τό ζωοποιόν καί Παντοδύναμον καί Πανάγιον Πνεῦμα, τόν Ἕνα τῆς Τριάδος Θεόν, τό ὁμότιμον καί ὁμοούσιον καί ὁμόδοξον τῷ Πατρί καί τῷ Υἱῷ.
Ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία τιμᾷ ἰδιαιτέρως τό Πανάγιον Πνεῦμα, διότι κατά τήν ρητήν ὁμολογίαν τοῦ Κυρίου: «Πνεῦμα ὁ Θεός καί τούς προσκυνοῦντας αὐτόν ἐν Πνεύματι καί ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν», (Ἰωάν. 4,24). Τό δέ Πανάγιον τοῦτο Πνεῦμα εἶναι τό φῶς καί ἡ ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ. «Ἐγώ εἰμι τό φῶς τοῦ κόσμου» (Ἰωάν. 8,12) καί «ἐγώ εἰμι ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή», (Ἰωάν. 14,6), λέγει Κύριος.
Αὐτό τοῦτο τό φῶς καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ Πνεύματος δηλονότι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ συγκροτεῖ ὅλον τόν θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας.
Ὁ δέ θεσμός τῆς Ἐκκλησίας εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί ἡ πηγή τῆς ζωῆς, τοὐτέστιν ἡ πηγή τῆς αἰωνίου ζωῆς, τῆς σωτηρίας ἡμῶν ὡς ἀναφωνεῖ καί ὁ ὑμνῳδός λέγων: «Πάντα χορηγεῖ τό Πνεῦμα τό ἅγιον, βρύει προφητείας, ἱερέας τελειοῖ, ἀγραμμάτους σοφίαν ἐδίδαξεν, ἁλιεῖς θεολόγους ἀνέδειξεν, ὅλον συγκροτεῖ τόν θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας». Καί ἀλλαχοῦ: «Τό Πνεῦμα τό ἅγιον, ἦν μέν ἀεί, καί ἔστι καί ἔσται, οὔτε ἀρξάμενον, οὔτε παυσόμενον, ἀλλ’ ἀεί Πατρί καί Υἱῷ συντεταγμένον, καί συναριθμούμενον; ζωή, καί ζωοποιοῦν, φῶς, καί φωτός χορηγόν; αὐτάγαθον, καί πηγή ἀγαθότητος· δι’ οὗ Πατήρ γνωρίζεται, καί Υἱός δοξάζεται, καί παρά πάντων γινώσκεται, μία δύναμις, μία σύνταξις, μία προσκύνησις, τῆς ἁγίας Τριάδος».
Μεγάλα καί θαυμαστά ἐποίησεν ὁ Κύριος ἐν τῇ ἁγίᾳ ἡμέρᾳ ταύτῃ, καθ’ ἥν τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἐφανέρωσε τῷ κόσμῳ τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ. Μεγάλη ἡ δόξα Κυρίου ὅτι τῇ δυνάμει καί ἐπιφοιτήσει τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἡμεῖς πάντες ἐγενόμεθα διά τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος μέλη τοῦ Χριστοῦ, τοὐτέστιν τῆς Ἐκκλησίας, ἐνδυσάμενοι τόν Χριστόν. Καί ἐσφραγίσθημεν τῇ ἀνεξαλείπτῳ σφραγῖδι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Οἱ δέ μαθηταί καί Ἀπόστολοι τοῦ Χριστοῦ ἐπορεύθησαν εἰς πάντα τά ἔθνη, κηρύσσοντες τό Εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ, ἐγκαινίζοντες Ἐκκλησίας καί ἀναδεικνύοντες ἐπισκόπους, εἰς τούς ὁποίους ὁ θεῖος Παῦλος παραγγέλλει: «προσέχετε οὖν ἑαυτοῖς καί παντί τῷ ποιμνίῳ ἐν ᾧ ὑμᾶς τό Πνεῦμα τό ῞Αγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τήν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ, ἥν περιεποιήσατο διά τοῦ ἰδίου αἵματος», (Πράξ. 20,28).
Ἑρμηνεύων τό λόγιον τοῦτο ὁ Ἱερός Χρυσόστομος ἐπισημαίνει ὅτι: «ταῦτα λέγει [ὁ Παῦλος] οὐκ ἐπειδή προτιμοτέρα ἡ ἡμετέρα σωτηρία τοῦ ποιμνίου, ἀλλ’ ἐπειδή, ὅταν ἑαυτοῖς προσέχετε, τότε τό ποίμνιον κερδαίνει».
Τό παράγγελμα τοῦτο τοῦ θεσπεσίου Παύλου ἀφορᾷ ἀμέσως καί εἰς τούς συγχρόνους ἐν ἐνεργείᾳ ποιμένας τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων ἀδελφῶν ἡμῶν Ἐκκλησιῶν, τούς ὁποίους ὁ Χριστός «ἔδωκε … πρός τόν καταρτισμόν τῶν ἁγίων εἰς ἔργον διακονίας, εἰς οἰκοδομήν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, μέχρι καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς τήν ἑνότητα τῆς πίστεως καί τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα μηκέτι ὦμεν νήπιοι… ἐν τῇ κυβείᾳ τῶν ἀνθρώπων», (Ἐφεσ. 4, 11-14), τοὐτέστιν «τῶν κοσμοκρατόρων τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου», (Ἐφ. 6,12).
Τήν ἑνότητα ταύτην τῆς πίστεως καί τήν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης (Πρβλ. Ἐφ. 4,3) ἤλθομεν ἵνα καταγγείλωμεν ἐν τῇ θείᾳ εὐχαριστιακῇ ταύτῃ συνάξει ὁμοῦ μετά τῶν ἀδελφῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν τῆς Ρωσίας ἀλλά καί τῆς Ρουμανίας ἐν τῇ Ἁγίᾳ Πόλει Ἱερουσαλήμ, ἔνθα ἐπληρώθη τό εἰρημένον διά τοῦ Προφήτου Ἰωήλ· «καί ἔσται ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις λέγει ὁ Θεός, ἐκχεῶ ἀπό τοῦ Πνεύματός μου ἐπί πᾶσαν σάρκα», (Πράξ. 2,17).
Τά γεγονότα, τά ὁποῖα συνετελέσθησαν κατά τήν ἡμέραν τῆς Πεντηκοστῆς ἐν τῷ Ὑπερῴῳ τῆς Σιών, ἔνθα «ἦσαν ἅπαντες οἱ μαθηταί τοῦ Χριστοῦ ὁμοθυμαδόν ἐπί τό αὐτό» (Πρβλ. Πράξ. 2,1) παραμένουν ἀείποτε τό πρότυπον διά τήν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι καί τῇ ἀγάπῃ τοῦ Χριστοῦ ἑνότητα τῶν ἁγίων ἀδελφῶν Ὀρθοδόξων ἡμῶν Ἐκκλησιῶν.
Καί τοῦτο διότι, ὡς λέγει ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας: «δέδοται λοιπόν ἡ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος χύσις, Θεοῦ κατευφραίνοντος τήν ἀνθρώπου φύσιν καί τῇ ἄνωθέν τε καί ἐν ἀρχαῖς στεφανοῦντος δόξῃ καί εἰς ἐκεῖνο πάλιν αὐτήν φιλαγάθως ἀνακομίζοντος, εἰς ὅπερ ᾖν ἐν ἀρχαῖς, οὔπω τῆς ἁμαρτίας εἰσκεκριμένης».
Ἀξιοσημείωτοι ἐνταῦθα καί οἱ μελωδικοί λόγοι τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ: ««Λυτήριον κάθαρσιν ἀμπλακημάτων, πυρίπνοον δέξασθε Πνεύματος δρόσον, ὦ τέκνα φωτόμορφα τῆς Ἐκκλησίας, νῦν ἐκ Σιών γάρ ἐξελήλυθε νόμος, ἡ γλωσσοπυρσόμορφος Πνεύματος χάρις». Καί ἁπλούστερον: «Ὦ φωτόμορφα τέκνα τῆς Ἐκκλησίας, δεχθεῖτε τήν πυρίπνοη δροσιά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τήν κάθαρσιν δηλαδή πού ἀπαλλάσσει ἀπό τά ἁμαρτήματα. Διότι τώρα ἐκπορεύτηκε ἀπό τήν Ἱερουσαλήμ σάν ἄλλος νόμος ἡ Χάρις τοῦ Πνεύματος μέ τήν μορφήν πυρίνων γλωσσῶν».
Ὄντως, τό Ἅγιον Πνεῦμα, τό φωτίζον καί ἁγιάζον τάς ψυχάς ἡμῶν ἀνέδειξεν ἡμᾶς τέκνα φωτόμορφα τῆς Ἐκκλησίας, διά τῆς θείας Αὐτοῦ λαμπρότητος, ὡς λέγει καί ὁ ἔγκριτος τῆς Ἐκκλησίας Πατήρ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: «Τό φώτισμα, λαμπρότης ἐστί τῶν ψυχῶν… φωτός μετουσία, σκότους κατάλυσις».
Διό καί ἡμεῖς, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, δεηθῶμεν τοῦ ἐκ τῆς Παρθένου καί Θεοτόκου Μαρίας, λάμψαντος Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ, ἵνα μέτοχοι τοῦ φωτός τοῦ Παρακλήτου τοῦ Ἁγίου Πνεύματος γενώμεθα. Μετά δέ τοῦ ὑμνῳδοῦ εἴπωμεν: «Γλῶσσαι ποτέ συνεχύθησαν, διά τήν τόλμαν τῆς πυργοποιΐας, γλῶσσαι δέ νῦν ἐσοφίσθησαν, διά τήν δόξαν τῆς θεογνωσίας. Ἐκεῖ κατεδίκασε Θεός τοὺς ἀσεβεῖς τῷ πταίσματι, ἐνταῦθα ἐφώτισε Χριστός τοὺς ἁλιεῖς τῷ Πνεύματι. Τότε κατειργάσθη ἡ ἀφωνία, πρός τιμωρίαν, ἄρτι καινουργεῖται ἡ συμφωνία, πρός σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν. Ἀμήν. Ἔτη πολλά καί εἰρηνικά».
Ἐπί τῇ ἐπετείῳ ταύτῃ ὁ Μακαριώτατος προσέφερεν εἰκόνα ἐκ σμάλτου τῆς Βηθλεέμ, ὁ δέ π. Βασιανός προσέφερεν ἀναμνηστικήν εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος, φιλοτεχνηθεῖσαν εἰς τό ὕφος τοῦ ζωγράφου Ἀντρεϊ Ρουμπλιόφ.
Ἀπολυθείσης τῆς θείας Λειτουργίας ἠκολούθησε δεξίωσις καί τέλος ἑόρτιος μοναστηριακή τράπεζα, εἰς τήν ὁποίαν ὁ Μακαριώτατος καί πάλιν προσεφώνησεν τονίζων τήν ἀνάγκην ἑνότητος τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.
