«Σε κάθε επαρχιακή μητρόπολη συναντούμε ένα φαινόμενο ας το ονομάσουμε “τοπικής αστυφιλίας”. Μπορεί, λόγου χάριν, στην Μητρόπολή μας να μην υπάρχει κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο, όμως η πρωτεύουσα της περιοχής, η πόλη της Ξάνθης, λειτουργεί ως ένας μαγνήτης προς τον οποίο κατευθύνονται οι κάτοικοι της υπαίθρου και εγκαθίστανται εκεί, με αποτέλεσμα σήμερα το ήμισυ του πληθυσμού του νομού μας να είναι εγκατεστημένο στην πόλη. Με δεδομένο όμως ότι αρκετοί από τους χριστιανούς μας περνούν το Σαββατοκύριακο ή τις ημέρες των αργιών στα χωριά από τα οποία προέρχονται έχουμε μία μετακίνηση των ανθρώπων, αλλού να ζουν το πενθήμερο, αλλού το σάββατοκύριακο και ενδεχομένως αλλού να εκκλησιάζονται την Κυριακή. Αυτό έχει οπωσδήποτε συνέπειες στη ζωή της ενορίας. Δεν το αναφέρω ως πρόβλημα, αλλά ως διαπίστωση», ανέφερε, μεταξύ άλλων ο μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου κ. Παντελεήμων στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας».
Ο κ. Παντελεήμων αναφέρθηκε στο μεγάλο πρόβλημα της φυγἠς των νέων, στην οικουμενική διάσταση της Εκκλησίας, αλλά και στο ζήτημα του “Γεροντισμού” που ταλανίζει την Εκκλησία, αλλά και στις αρμονικές σχέσεις διαβίωσης μεταξύ Χριστιανών και μουσουλμάνων στην εν γένει μητροπολιτική του περιφέρεια. Μάλιστα, ως αναφέρει ο κ. Παντελεήμων, «χώρες τις Δυτικής Ευρώπης που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα με τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό, μελετούν τη συμβίωση χριστιανών και μουσουλμάνων στη Θράκη, ώστε να εμπνευστούν από αυτή».
– Κ.τ.Ο.: Ο μέσος όρος ηλικίας αυτών που σήμερα εκκλησιάζονται και συμμετέχουν στα μυστήρια της Εκκλησίας είναι αρκετά υψηλός. Σας ανησυχεί αυτό και πώς μπορεί να βελτιωθεί;
– κ. Παντελεήμων: Είναι γεγονός πως η πλειοψηφία των χριστιανών που εκκλησιάζονται κάθε Κυριακή είναι κυρίως άνθρωποι που βρίσκονται στο στάδιο της τρίτης ηλικίας. Αυτό όμως δεν θα πρέπει να μας δημιουργεί έκπληξη. Ακόμη και στο λιγότερο κοντινό, πρόσφατο πάντως παρελθόν, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όσοι εκκλησιάζονταν κάθε Κυριακή δεν ήταν παραπάνω από το 1-1,5 επι τοις εκατό του γενικού πληθυσμού, είχε κάνει σχετική έρευνα τότε η Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Βεβαίως σε άλλα μυστήρια ή ιερές τελετές που έχουν ένα περισσότερο κοινωνικό χαρακτήρα συμμετέχουν άνθρωποι όλων των ηλικιών. Οπότε δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο, αλλά αποτελεί διαρκή σταθερά στην Εκκλησία μας, και μάλιστα σε μία ακριτική μητρόπολη, όπως η δική μας. Φυσικά για να υπάρχει χώρος για τις νεώτερες ηλικίες θα πρέπει να λαμβάνεται για αυτό μέριμνα από κάθε ενορία. Πολλά έχουν σε αυτό να προσφέρουν η ποιμαντική της οικογένειας, η κατήχηση και η δημιουργικότητα από πλευράς ενορίας, ώστε να προσφέρονται και νέες ευκαιρίες για τον εκκλησιασμό ευρύτερου μέρους του ποιμνίου.
– Κ.τ.Ο.: Ποια είναι σήμερα τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει μια μητρόπολη μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα;
– κ. Παντελεήμων: Σε κάθε επαρχιακή μητρόπολη συναντούμε ένα φαινόμενο ας το ονομάσουμε «τοπικής αστυφιλίας» Μπορεί, λόγου χάριν, στην Μητρόπολή μας να μην υπάρχει κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο, όμως η πρωτεύουσα της περιοχής, η πόλη της Ξάνθης, λειτουργεί ως ένας μαγνήτης προς τον οποίο κατευθύνονται οι κάτοικοι της υπαίθρου και εγκαθίστανται εκεί, με αποτέλεσμα σήμερα το ήμισυ του πληθυσμού του νομού μας να είναι εγκατεστημένο στην πόλη. Με δεδομένο όμως ότι αρκετοί από τους χριστιανούς μας περνούν το Σαββατοκύριακο ή τις ημέρες των αργιών στα χωριά από τα οποία προέρχονται έχουμε μία μετακίνηση των ανθρώπων, αλλού να ζουν το πενθήμερο, αλλού το σάββατοκύριακο και ενδεχομένως αλλού να εκκλησιάζονται την Κυριακή. Αυτό έχει οπωσδήποτε συνέπειες στη ζωή της ενορίας. Δεν το αναφέρω ως πρόβλημα, αλλά ως διαπίστωση. Το κυριότερο πρόβλημα της δικής μας Μητρόπολης είναι η φυγή των νέων ανθρώπων όχι μόνο από τα χωριά στην πόλη, αλλά και προς άλλα μεγάλα αστικά κέντρα είτε εντός είτε εκτός Ελλάδος. Με άλλα λόγια το δημογραφικό είναι το σημαντικότερο πρόβλημα.
– Κ.τ.Ο.: Μοναχισμός και Γεροντισμός: ένα ζήτημα που ταλανίζει σήμερα την Εκκλησία μας. Ποιοι κίνδυνοι εγκυμονούν από την επικράτηση του “Γεροντισμού” στην Εκκλησία;
– κ. Παντελεήμων: Θεωρώ μεγάλη ευλογία στη ζωή μου την μακροχρόνια και στενή σχέση που είχα με τον Άγιο της εποχής μας, τον Γέροντα Παῒσιο τον Αγιορείτη. Αυτός που είναι η προσωποποίηση του όρου «Γέροντας» ποτέ δεν έζησε ιδιοτελώς, πάντοτε παρέπεμπε τους χριστιανούς που τον επισκέπτονταν ως προσκυνητές στην «Παναγούδα» στους εν τω κόσμω πνευματικούς και Επισκόπους και είχε μία βαθεία ορθόδοξη συνείδηση και εκκλησιολογία. Καταλαβαίνετε πόσο μεγάλη είναι η διαφορά από τους αυτοαποκαλούμενους «Γέροντες» και «Γερόντισσες», οι οποίοι δρουν συχνά «δίχα γνώμης επισκόπου» και προσπαθούν να διαμορφώσουν και να προβάλλουν ένα προφίλ «σωτήρα» της Εκκλησίας, χρησιμοποιώντας και τα σύγχρονα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης
– Κ.τ.Ο.: Ορθόδοξοι και μουσουλμάνοι: πώς είναι η συμβίωση μεταξύ τους στην περιοχή σας;
– κ. Παντελεήμων: Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι η συμβίωση μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων στη Θράκη είναι ένα μοντέλο, ένα υπόδειγμα σχέσεων και συμβιώσεως μεταξύ ανθρώπων διαφορετικού θρησκεύματος. Ήδη μάλιστα χώρες τις Δυτικής Ευρώπης που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα με τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό μελετούν τη συμβίωση χριστιανών και μουσουλμάνων στη Θράκη, ώστε να εμπνευστούν από αυτή.
Από πλευράς της Ιεράς Μητροπόλεώς μας, θα ήθελα να ενημερώσω τους αναγνώστες της έγκριτης εφημερίδος σας ότι η Μητρόπολη δεν εξαιρεί κανέναν από τις προνοιακές της δράσεις αλλά τόσο μέσω του φιλοπτώχου ταμείου, όσο και μέσω των κληροδοτημάτων ενισχύει αδιακρίτως χριστιανούς και μουσουλμάνους. Βέβαια δράσεις όπως αυτές της ενίσχυσης των οικογενειών για την απόκτηση τρίτου τέκνου, έχουν καθαρά ποιμαντικό χαρακτήρα και δεν απευθύνονται σε συμπολίτες μας άλλων θρησκειών, παρά μόνο σε ορθοδόξους χριστιανούς.
– Κ.τ.Ο.: Οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας και Οικουμενισμός: είναι λεπτά τα όρια και πώς επιτυγχάνεται η διαφύλαξη του ορθοδόξου μηνύματος;
– κ. Παντελεήμων: Η οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας είναι ένα από τα πλέον βασικά της γνωρίσματα, εφ΄ όσον ο Κύριος κάλεσε τους Μαθητές και Αποστόλους να μαθητεύσουν «πάντα τα έθνη». Έτσι η Εκκλησία μας δίνει λόγο «παντί τω αιτούντι, περί της εν ημίν ελπίδος». Από το πώς ονομάζουμε όμως κάθε πρωτοβουλία, φαίνεται και η διάθεσή μας απέναντι σε αυτή: η Ορθόδοξη θεολογία δεν μιλά ποτέ για «Οικουμενισμό», αλλά για οικουμενικό διάλογο ή για οικουμενική κίνηση. Θεωρώ πως ο διάλογος και η συνάντηση με τον οποιονδήποτε άλλον είναι καθήκον για την ορθοδοξία. Εξ άλλου τον υπηρετούμε εξόχως και εμείς εδώ στη Θράκη. Βέβαια, είναι σημαντική η ορθόδοξη αυτοσυνειδησία όσων συμμετέχουν στους διαλόγους, η οποία συνιστά την βάση για τη διεξαγωγή τους.
– Κ.τ.Ο.: Ποιο είναι το μήνυμά Σας σε όσους διαβάζουν αυτές τις γραμμές που, αντιμέτωποι με ποικίλες δυσκολίες καθημερινά, πολλές φορές, “μαραίνεται” η πίστη και η αγωνιστικότητά τους στα πνευματικά;
– κ. Παντελεήμων: Πολύ απλά θα ήθελα να επισημάνω το γεγονός ότι μέσα στην ορθόδοξη ζωή δεν καλούμαστε να νικούμε τα εμπόδια, αλλά να τα υπερβαίνουμε. Με άλλα λόγια πίσω από κάθε πειρασμό να βλέπουμε την δυνατότητα ώστε μέσω αυτού να ανοιχτούμε περισσότερο στη χάρη του Θεού. Έτσι οι καθημερινές δυσκολίες δεν θα είναι πλέον εμπόδια, αλλά μάλλον θα λειτουργούν ως κίνητρο για την ανακαίνιση και ενδυνάμωση της πίστεως.
Επίσης, θα πρέπει να αλλάξουμε στοχοθεσία. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Αρχιμανδρίτης Ζαχαρίας της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ, ο κάθε άνθρωπος είναι «ο στόχος του Θεού». Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός τα πάντα εποίησε «δι ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν» όχι μόνο γενικά ως ανθρωπότητα, αλλά και ειδικότερα για τον καθένα μας. Το ζήτημα είναι αν και εμείς έχουμε ως στόχο τη συνάντηση μας με τον Χριστό, την εν Χριστώ ζωή, όπως ονομάζουν χαρακτηριστικά τη ζωή της Εκκλησίας τόσο ο Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας, όσο και ο σύγχρονός μας Άγιος Σωφρόνιος ο Αγιορείτης ο εν Έσσεξ. Αν λοιπόν είναι στόχος μας η όντως σχέση με τον Χριστό, ο οποίος είναι «η Ειρήνη ημών», τότε θα μπορούμε να υπερβαίνουμε τη ραθυμία μας και να αγωνιζόμαστε, αν δεν μπορούμε να ζήσουμε χριστιανικά, τουλάχιστον να φύγουμε χριστιανικά από αυτό τον κόσμο με την μετάνοια, πορευόμενοι προς την αιωνιότητα.
Δυο λόγια για τον μητροπολίτη Ξάνθης κ. Παντελεήμονα:
Ο Σεβ. Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου κ. Παντελεήμων (κατά κόσμον Μιχαήλ) Καλαφάτης, εγεννήθη το έτος 1943 στα Πετροκέρασα Χαλκιδικής. Απεφοίτησεν από τη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το έτος 1967 και από τη Θεολογική Σχολή του ιδίου Πανεπιστημίου το έτος 1973. Εχειροτονήθη Διάκονος και Πρεσβύτερος το έτος 1970. Υπηρέτησεν ως Ιεροκήρυξ στη Μητρόπολη Μονεμβασίας και Σπάρτης. Διετέλεσε Σχολάρχης στο Εκκλησιαστικό Λύκειον Καβάλας, Προϊστάμενος του Μητροπολιτικού Ναού Τιμίου Προδρόμου Καβάλας, Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου, Ιεροκήρυξ και Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Μαριών Θάσου, την οποίαν εκ βάθρων ανήγειρε. Εδημοσίευσεν άρθρα και μελέτες. Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου εξελέγη το έτος 1995.
