Τήν Παρασκευήν, 20ήν Ἰουλίου / 2αν Αὐγούστου 2024, ἑωρτάσθη ὑπό τοῦ Πατριαρχείου ἡ μνήμη τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ τοῦ Θεσβίτου.
Κατά τήν ἡμέραν ταύτην ἡ Ἐκκλησία ἀντλεῖ ἐκ τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης καί τιμᾷ τόν Προφήτην Ἠλίαν ὡς καταγόμενον ἐκ τῆς Θέσβης, ἐρημικόν καί ἀσκητικόν, ζηλωτήν τῶν δικαιωμάτων τοῦ Θεοῦ, ἀγωνιζόμενον διά τά δικαιώματα Αὐτοῦ καί ποιήσαντα πολλά σημεῖα καί θαύματα, ὡς ἀναφέρει συντόμως ἀλλά περιεκτικῶς τό εἰς τό Ὡρολόγιον Συναξάριον αὐτοῦ καί τό Ἀπολυτίκιον αὐτοῦ, ὅτι εἶναι: «ὁ ἔνσαρκος ἄγγελος τῶν προφητῶν ἡ κρηπίς, ὁ δεύτερος πρόδρομος τῆς παρουσίας Χριστοῦ», ὁ ἀναληφθείς δι’ ἅρματος πυρός εἰς τόν οὐρανόν καί ἀποστείλας διά τῆς μηλωτῆς αὐτοῦ διπλῆν τήν χάριν αὐτοῦ Ἐλισσαίῳ τῷ μαθητῇ αὐτοῦ, διαβάντι ἐπ’ αὐτῆς εἰς τόν Ἰορδάνην ποταμόν.
Ἡ μνήμη αὐτοῦ ἑωρτάσθη εἰς τήν Ἱεράν αὐτοῦ Μονήν, τήν κειμένην μεταξύ Ἱεροσολύμων καί Βηθλεέμ παρά τήν ἀρχαίαν Μονήν τοῦ Καθίσματος.
Ἐνταῦθα ἐτελέσθη Ἑσπερινός ἀφ’ ἑσπέρας ὑπό τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Σεβαστείας κ. Θεοδοσίου, συλλειτουργούντων τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Βαρθολομαίου, τῶν ἐφημερίων τοῦ Ἱεροῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου καί τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Δοσιθέου.
Τήν πρωΐαν, ἐτελέσθη πανηγυρική θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος τῆς Α.Θ.Μ. τοῦ Πατρός ἡμῶν καί Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου, συλλειτουργούντων Αὐτῷ τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καπιτωλιάδος κ. Ἡσυχίου, καί τῶν Σεβασμιωτάτων Ἀρχιεπισκόπων Θαβωρίου κ. Μεθοδίου, Σεβαστείας κ. Θεοδοσίου καί Πέλλης κ. Φιλουμένου, Ἁγιοταφιτῶν Ἱερομονάχων, Ἀραβοφώνων Πρεσβυτέρων κυρίως τῆς ἐνορίας τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Αδελφοθέου, ψάλλοντος τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Συμεών δεξιά ἑλληνιστί καί βοηθούντων τῶν μοναχῶν τοῦ Ἁγίου Σάββα καί τῆς χορῳδίας τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου ὑπό τόν κ. Ριμόν Κάμαρ ἀριστερά ἀραβιστί, τῇ συμπροσευχῇ τοῦ Πνευματικοῦ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Σάββα Ἀρχιμανδρίτου π. Εὐδοκίμου, παρουσίᾳ τοῦ Γενικοῦ Προξένου τῆς Ἑλλάδος εἰς τά Ἱεροσόλυμα κ. Δημητρίου Ἀγγελοσοπούλου,προσευχομένων τῶν ἐνοριτῶν τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου καί Ἀραβοφώνων καί Ρωσοφώνων πιστῶν ἐξ Ἱεροσολύμων, Βηθλεέμ καί ἄλλων πόλεων τῆς περιοχῆς.
Εἰς τό Κοινωνικόν τῆς θείας Λειτουργίας ὁ Μακαριώτατος ἐκήρυξε τόν θεῖον λόγον ὡς ἕπεται:
«Ἠλίας ἄνθρωπος ἦν ὁμοιοπαθής ἡμῖν, καί προσευχῇ προσηύξατο τοῦ μή βρέξαι, καί οὐκ ἔβρεξεν ἐπί τῆς γῆς ἐνιαυτούς τρεῖς καί μῆνας ἕξ· καί πάλιν προσηύξατο, καί ὁ οὐρανός ὑετόν ἔδωκε καί ἡ γῆ ἐβλάστησε τόν καρπόν αὐτῆς», (Ἰακ. 5, 17-18), λέγει ὁ Ἀπόστολος Ἰάκωβος.
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Εὐλαβεῖς Χριστιανοί,
Ἡ χάρις τοῦ ἁγίου Προφήτου Ἠλιοῦ τοῦ Θεσβίτου συνήγαγε πάντας ἡμᾶς σήμερον ἐν τῷ ἱερῷ τούτῳ τόπῳ, ἵνα εὐχαριστιακῶς ἑορτάσωμεν τήν μνήμην τῆς εἰς οὐρανούς πυρφόρου ἀναβάσεως αὐτοῦ.
Κατά τόν Συναξαριστήν αὐτοῦ, ὁ ἔνδοξος Ἠλίας προεφήτευσεν ἔτη εἴκοσι πέντε· προέλαβε δέ τήν ἔλευσιν τοῦ Χριστοῦ ἔτη ὀκτακόσια ἕξ καί δέκα. Οὗτός ἐστιν Ἠλίας, ὁ πῦρ ἐξ οὐρανοῦ τρίτον κατενέγκας καί τόν ὑετόν τή ἰδίᾳ γλώσσῃ βαστάσας καί νεκρούς ἐγείρας καί πεντήκοντα δισσούς καταφλέξας καί ἐν ὄρει Χωρήβ τόν Θεόν ἰδών ὡς ἀνθρώπῳ δυνατόν ἦν ἰδεῖν. Καί τόν Ἰορδάνην τῇ μηλωτῇ σχίσας καί εἰς οὐρανούς ἐν ἅρματι πυρός ἀναληφθείς καί ἐν τῇ Μεταμορφώσει μετά Μωϋσέως ἐν τῷ ὄρει Θαβώρ τῷ Χριστῷ παραστάς.
Κατά δέ τήν μαρτυρίαν τῶν Εὐαγγελιστῶν, «τούς προφήτας καί Ἀποστόλους ἐξελέγξατο καί ἀπέστειλεν ὁ Θεός (Πρβλ. Λουκ. 11,49), ἵνα διακονήσουν τό σχέδιον τῆς Αὐτοῦ Οἰκονομίας, τοὐτέστιν τό μέγα μυστήριον τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου. Τοιοῦτος διάκονος τοῦ σχεδίου τοῦ Θεοῦ ἀνεδείχθη ὁ θεσπέσιος ἡμῶν Προφήτης Ἠλίας, ὁ ὁποῖος διεκρίνετο διά τόν ὑπερβάλλοντα ἔνθεον αὐτοῦ ζῆλον καί τήν δικαιοσύνην αὐτοῦ.
Διό καί ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος, ἀναφερόμενος εἰς τήν δύναμιν τῆς προσευχῆς, ἡ ὁποία βασίζεται ἐπί τῆς πίστεως καί συνοδεύεται ὑπό τῆς πίστεως ὑποβάλλει ὡς παράδειγμα τόν προφήτην Ἠλίαν, ὁ ὁποῖος ἦν ἄνθρωπος ὁμοιοπαθής λέγων: «ἐξομολογεῖσθε ἀλλήλοις τά παραπτώματα καί εὔχεθε ὑπέρ ἀλλήλων, ὅπως ἰαθῆτε. Πολύ ἰσχύει δέησις δικαίου ἐνεργουμένη», (Ἰακ. 5, 16-17). Τοῦτο ἐγένετο φανερόν εἰς τόν δίκαιον ἄνθρωπον τοῦ Θεοῦ Ἠλίαν τόν Θεσβίτην, ὁ ὁποῖος ἤκουσε φωνήν Κυρίου «καί εἶπεν αὐτῷ· ἐξελεύσῃ αὔριον καί στήσῃ ἐνώπιον Κυρίου ἐν τῷ ὄρει· ἰδού παρελεύσεται Κύριος, καί ἰδού πνεῦμα μέγα κραταιόν διαλῦον ὄρη καί συντρίβον πέτρας ἐνώπιον Κυρίου, οὐκ ἐν τῷ πνεύματι Κύριος· καί μετά τό πνεῦμα συσσεισμός, οὐκ ἐν τῷ συσσεισμῷ Κύριος· καί μετά τόν συσσειμόν πῦρ, οὐκ ἐν τῷ πυρί Κύριος· καί μετά τό πῦρ φωνή αὔρας λεπτῆς, κἀκεῖ Κύριος. καί ἐγένετο ὡς ἤκουσεν Ἠλιού, καί ἐπεκάλυψε τό πρόσωπον αὐτοῦ ἐν τῇ μηλωτῇ αὐτοῦ καί ἐξῆλθε καί ἔστη ὑπό σπήλαιον·», (Γ΄ Βασιλειών 19, 11-13).
Ἰδού, ἀγαπητοί μοῦ ἀδελφοί, ὁ τρόπος τῆς ἐμφανίσεως τοῦ Θεοῦ ἀλλά καί ὁ τρόπος ἀνταποκρίσεως Αὐτοῦ εἰς τόν δίκαιον καί πιστόν ἄνθρωπον αὐτοῦ ἀφ’ ἑνός· ἀλλά καί ὁ τρόπος τοῦ δικαίου, δηλονότι τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ, ὁ ὁποῖος ἀπό φόβον καί σεβασμόν ἐπεκάλυψε τό πρόσωπον αὐτοῦ ἀφ’ ἑτέρου. Ἡ δέ φωνή τῆς λεπτῆς αὔρας ἀποτελεῖ τό σύμβολον τῆς ἀπείρου ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος δέν θέλει τόν θρίαμβον τοῦ κακοῦ οὔτε τόν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ἀλλά τήν μετάνοιαν αὐτοῦ. «Οὐκ ελήλυθα καλέσαι δικαίους, ἀλλά ἁμαρτωλούς εἰς μετάνοιαν», (Λουκ. 5,32), λέγει Κύριος. Ἑρμηνεύων τόν Κυριακόν τοῦτον λόγον ὁ Ἱερός Χρυσόστομος λέγει ὅτι ἐνταῦθα ὁ Χριστός ἐννοεῖ ὅτι «οὐ γάρ ὥστε ἁμαρτωλούς μεῖναι παραγενόμην, ἀλλ’ ὥστε μεταβαλέσθαι καί γενέσθαι βελτίους».
Εἰς τό ἐρώτημα ποῖος εἶναι ὁ δίκαιος; Ὁ ψαλμωδός λέγει: «ὁ πορευόμενος ἄμωμος καί ἐργαζόμενος δικαιοσύνην, λαλῶν ἀλήθειαν ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ, ὅς οὐκ ἐδόλωσεν ἐν γλώσσῃ αὐτοῦ, οὐδέ ἐποίησε τῷ πλησίον αὐτοῦ κακόν καί ὀνειδισμόν οὐκ ἔλαβεν ἐπί τοῖς ἔγγιστα αὐτοῦ», (Ψαλμ. 14,2-3). Μέ ἄλλα λόγια, δίκαιος εἶναι ὁ ἐφαρμόζων ὅλας τάς ἐντολάς τοῦ Θεοῦ. «Δεῖ οὐ μόνον ποιεῖν τήν δικαίαν πρᾶξιν, ἀλλά καί ἀπό διαθέσεως δικαίας, ἐργάζεσθαι κατά τό «δικαίως τό δίκαιον διώξῃ» (Δευτερον. 16,20), λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος. «Οὕτω ποιεῖσθαι [δεῖ] τοῦ βίου τήν ἀγωγήν=(τόν τρόπον), ὥστε μήτε παρ’ ἑτέρων ὀνειδίζεσθαι μήτε αὐτόν κατονειδίζειν ἑτέροις», λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας.
Ἀξιοσημείωτον ὅτι ὁ Προφήτης Ἠλίας δέν ἦτο μόνον ζηλωτής, ἀλλά καί ὁ ἄνθρωπος Ἠλίας. Καί ὡς ἄνθρωπος, ἀναποφεύκτως ὑπέκειτο εἰς τούς νόμους τῆς φθορᾶς τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Διά τοῦτο, κατά τόν ἱερόν Χρυσόστομον, ἡ ἀγαπητική πρόνοια τοῦ Θεοῦ προλαμβάνει καί ταπεινοῖ τόν ἐκλεκτόν αὐτοῦ, διά νά μήν ταπεινώσῃ αὐτόν ἡ ἀνθρωποκτόνος ἔπαρσις καί οἴησις: «ἐδόθη μοι σκόλοψ τῇ σαρκί, ἄγγελος σατάν, ἵνα μέ κολαφίζῃ, ἵνα μή ὑπεραίρωμαι», (Β’ Κορ. 12, 7), λέγει ὁ θεῖος Παῦλος.
Μέ ἄλλα λόγια ἡ μεγάλη παρά Θεῷ παρρησία, ἡ θεοπτία, ἡ θαυματουργική δύναμις καί τά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κρείττονα χαρίσματα τοῦ ἐνδόξου Ἠλία, ὀφείλονται κυρίως καί πρωτίστως εἰς τόν ἔνθεον ζῆλον αὐτοῦ, τοὐτέστιν εἰς τήν ἀγαθήν τῆς καρδίας αὐτοῦ διάθεσιν καί προαίρεσιν. «Ζηλοῦτε δέ τά χαρίσματα τά κρείττονα» (Α’ Κορ. 12,31), παραγγέλλει ὁ σοφός Παῦλος. «Τοῦτο δέ ἐστίν ἡ προαίρεσις, ἀδούλωτον τί χρῆμα καί αὐτεξούσιον, ἐν τῇ ἐλευθερίᾳ τῆς διανοίας κείμενον», διδάσκει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης.
Οἱ θεόπνευστοι οὗτοι λόγοι τόσον τοῦ σοφοῦ Παύλου, ὅσον καί τοῦ ἐγκρίτου θεοφόρου Πατρός ἡμῶν Γρηγορίου Νύσσης, ἐπισημαίνουν τήν δύναμιν τοῦ ἐνθέου ζήλου καί τῆς θείας προαιρέσεως, ἡ ὁποία δύναμις παρέχει τήν δυνατότητα εἰς κάθε ἄνθρωπον ζητοῦντα τήν ἕνωσιν μετά τοῦ Θεοῦ ἐν Χριστῷ καί διά Χριστοῦ νά γίνῃ μιμητής τῆς κατά Θεόν πολιτείας τοῦ Ἠλιοῦ. «Μόνον ἀξίως τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ πολιτεύεσθε» (Φιλιπ. 1,27), κηρύττει ὁ θεσπέσιος Παῦλος. Καί ὁ ὑμνῳδός ἀναφωνεῖ λέγων: «Ὅτε σύ, Προφῆτα θεσπέσιε, τῷ Θεῷ δι’ ἀρετῆς, καί πολιτείας ἀκραιφνοῦς, συνεκράθης παρ’ αὐτοῦ, τήν ἐξουσίαν εἰληφώς, τήν κτίσιν, κατά γνώμην μετερρύθμισας, καί πύλας, ὑετοῦ θέλων ἀπέκλεισας, καί ἄνωθεν πῦρ κατήγαγες, καί δυσσεβεῖς κατηνάλωσας, ἱκέτευε, τοῦ σωθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν».
Ἡμεῖς δέ, ἀγαπητοί μου, οἱ τιμῶντες τήν ἱεράν αὐτοῦ μνήμην, ἱκετεύσωμεν αὐτόν, ἵνα τῇ μεσιτείᾳ αὐτοῦ σύν ταῖς πρεσβείαις τῆς ὑπερευλογημένης Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας ἀξιωθῶμεν οὐχί μόνον τῆς ἀποκτήσεως τῶν ἀρετῶν τοῦ θεσπεσίου Ἠλία, ἀλλά καί αὐτῆς τῆς θεωρίας τοὐτέστιν τῆς θεοπτίας, τήν ὁποίαν ἐπιφυλάσσει, ὡς λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, ἡ ἕξις, ἡ ἀπόκτησις τῶν ἀρετῶν. Ἀμήν. Ἔτη πολλά καί εἰρηνικά».
Μετά τήν θείαν Λειτουργία ἠκολούθησε δεξίωσις εἰς τήν αἴθουσαν ἐκδηλώσεως καί εἰς τό προαύλιον τῆς Ἱερᾶς Μονῆς καί παρετέθη τράπεζα ὑπό τοῦ Ἐπιστάτου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς φιλοπόνου καί φιλέργου μοναχοῦ Ἀχιλλίου.
Κατά τήν διάρκειαν τῆς ἑορτίου τραπέζης ὁ Μακαριώτατος προσεφώνησε τούς μετέχοντας εἰς αὐτήν ὡς ἕπεται:
«Ὁ τῶν ἀρρήτων ἐπόπτης μυστηρίων, σύ τά Ἰορδάνια ρεῖθρα διέρρηξας, σύ τήν ἀπάτην ἐτέφρωσας, τήν τῶν εἰδώλων, τῇ ἀστραπῇ τῶν θείων ρημάτων σου, σύ παρανομήσαντα ἤλεγξας ἄνακτα, καί ἱερεῖς ἐθανάτωσας, τῆς ἀνομίας, καί τήν θυσίαν εὐχῇ ἐνέπρησας, καί τούς φλογώδεις, τοῦ λαοῦ σου νῦν, τῶν παθημάτων καί θλίψεων ἄνθρακας, Ἠλιού σῆς πρεσβείας τῷ πυρί ἐναπομάρανον», ἀναφωνεῖ ὁ ὑμνῳδός τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ σημερινή ἑόρτιος μνήμη τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ ὑπενθυμίζει εἰς πάντας τούς τιμῶντας τήν μνήμην αὐτοῦ, ὅτι ὁ Θεός τῆς ἀγάπης δέν ἐμφανίζεται μόνον ἐν ἤχῳ «φερομένης πνοῆς βιαίας» (Πράξ. 2,2) ἤ «ἐν φωναῖς καί ἀστραπαῖς καί νεφέλῃ γνωφώδει» καί «φωνῇ σάλπιγγος ἠχούσης μέγα» καί ἐν «καπνῷ ὡσεί καπνῷ καμίνου» (Ἐξοδ. 19, 16-18) ἤ «διά λαίλαπος καί νεφῶν» (Ἰώβ 38,1), ἀλλά πρωτίστως καί κυρίως ἐν «φωνῇ αὔρας λεπτῆς», (Γ’ Βασιλ. 19,12).
Ἡ δέ «φωνή τῆς λεπτῆς αὔρας» δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τήν χάριν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τήν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ καί Πατρός καί τήν κοινωνίαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία παρακλητικῶς παρέχεται εἰς ἡμᾶς κατά τήν συμμετοχήν ἡμῶν εἰς τήν θείαν Λειτουργίαν, τήν λογικήν δηλονότι λατρείαν καί προσευχήν· «…ἔχωμεν χάριν, δι’ ἧς λατρεύωμεν εὐαρέστως τῷ Θεῷ μετά αἰδοῦς καί εὐλαβείας», (Ἑβρ. 12,28) λέγει ἡ Γραφή.
Διό καί ὁ θεῖος Παῦλος παραγγέλλει λέγων: «Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς, ἀδελφοί, διά τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ Θεοῦ, παραστῆσαι τά σώματα ὑμῶν θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ, τήν λογικήν λατρείαν ὑμῶν καί μή συσχηματίζεσθαι τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλά μεταμορφοῦσθαι τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοός ὑμῶν, εἰς τό δοκιμάζειν ὑμᾶς τί τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τό ἀγαθόν καί εὐάρεστον καί τέλειον», (Ρωμ. 12, 1-2).
Ἀκριβῶς «τό θέλημα τοῦτο τοῦ Θεοῦ τό ἀγαθόν καί εὐάρεστον καί τέλειον» (Ρωμ. 12,2) ἐδοκίμασε, τοὐτέστιν διέκρινε «Ἠλίας ὁ ζηλωτής καί τῶν παθῶν αὐτοκράτωρ, ὁ ἔνσαρκος ἄγγελος καί ἄσαρκος ἄνθρωπος» κατά τόν ἱστορικόν χρόνον τῆς ἐπιγείου αὐτοῦ ζωῆς.
Λέγομεν τοῦτο, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, διότι τά σημεῖα τῆς ἀποστασίας καί ἀνομίας τῶν καιρῶν ἡμῶν εἶναι πλέον ὁρατά καί ἐνεργά. «Τό γάρ μυστήριον ἤδη ἐνεργεῖται τῆς ἀνομίας» (Β’ Θεσ. 2,7), κηρύττει ὁ σοφός Παῦλος. «Πᾶς ὁ ποιῶν τήν ἁμαρτίαν καί τήν ἀνομίαν ποιεῖ, καί ἡ ἁμαρτία ἐστίν ἡ ἀνομία» (Α’ Ἰωάν. 3,4) λέγει ὁ Ἰωάννης ὁ Θεολόγος καί Εὐαγγελιστής.
Τούς πολέμους καί ἀκαταστασίας τοῦ νῦν καίροῦ δυνάμεθα νά ἀντιμετωπίσωμεν μόνον διά τῶν ὅπλων τῆς προσευχῆς καί τῆς μετανοίας, ἔχοντες ἀσφαλές καταφύγιον τήν κιβωτόν τῆς Σωτηρίας, τοὐτέστιν τήν Ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ ἡμῶν Ἐκκλησίαν καί προστάτας τούς Ἁγίους Προφήτας ὡς τόν ζηλωτήν Ἠλίαν καί τούς Ἀποστόλους καί ἅπαντας τούς ἁγίους, πολλῷ δέ μᾶλλον τήν ὑπερευλογημένην Θεοτόκον καί Μητέρα τοῦ Θεοῦ ἀειπάρθενον Μαρίαν. Ἀμήν. Ἔτη πολλά».
