Του Πάνου Ευαγγέλου
Τις πύλες του άνοιξε επισήμως το Ισλαμικό Τέμενος Αθηνών, με τον υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων Κώστα Γαβρόγλου να δίνει το παρών στη σύντομη τελετή των εγκαινίων. «Η Δημοκρατία μίλησε και η επιθυμία της έγινε επιτέλους πράξη. Η Αθήνα έχει επιτέλους έναν χώρο προσευχής για τους πολίτες, τους μετανάστες, τους πρόσφυγες και τους επισκέπτες μουσουλμάνους», τόνισε στην ομιλία του ο υπουργός, που προηγουμένως περιηγήθηκε στους χώρους εντός και εκτός του τζαμιού και είχε συνομιλία με τον ιμάμη.
«Το τέμενος κατασκευάστηκε αποκλειστικά με χρήματα του ελληνικού λαού και τα έξοδα λειτουργίας του θα τα καταβάλει το ελληνικό κράτος. Δεν έχει κανένας το δικαίωμα να εμποδίσει κάποιον να έρθει, ακόμα και αν έχει διαφορετική γνώμη ως προς τη λειτουργία του τζαμιού. Το δικαίωμα κάποιου να πιστεύει δεν εξαρτάται από το πώς βρέθηκε κανείς στη χώρα μας. Οπως και το να πάει στο σχολείο και το νοσοκομείο. Είναι αδιαπραγμάτευτα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο ρατσισμός σήκωσε κεφάλι και προσπάθησε να επηρεάσει τους νέους. Οι φασίστες και οι ρατσιστές προσπάθησαν να στενέψουν τους ορίζοντες και να προβάλουν ένα μέλλον που χωρούν μόνο οι ίδιοι. Αυτή τη μάχη την έχασαν και στη Βουλή και την κοινωνία. Η Ελλάδα δεν ξέχασε την ιστορία της», ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Γαβρόγλου. «Για την κυβέρνησή μας», συμπλήρωσε, «η συνύπαρξη διαφορετικών ανθρώπων αποτελεί τεράστιο πλούτο. Από τη στιγμή που είναι ένα δημόσιο τζαμί, θα λειτουργήσει ως δημόσιο. Εξασφαλίζεται η διαφάνεια και η βιωσιμότητά του»· και εξέφρασε την ελπίδα η πρώτη προσευχή από τον ιμάμη να γίνει το Σεπτέμβριο.
Ο υπουργός αναφέρθηκε και στον συμβολισμό της χωροθέτησης του τζαμιού: «Στον ορίζοντα φαίνεται η Ακρόπολη, ένα από τα πολλά σύμβολα που κληρονομήσαμε. Από τη μία πλευρά του τζαμιού υπάρχει η Ιερά Οδός που βάδιζαν οι αρχαίοι προσκυνητές για να πάνε στα Ελευσίνια μυστήρια. Εδώ στο κέντρο της πόλης και όχι κάπου απόμερα, επέλεξε η ελληνική πολιτεία να χτίσει το τζαμί. Και αυτό είναι συμβολικό». Στην ομιλία του ο κ. Γαβρόγλου δεν παρέλειψε να εξάρει τη συνεισφορά και της προκατόχου του, Μαριέττας Γιαννάκου, στο θέμα της κατασκευής του τεμένους. Οπως σημείωσε, ήταν εκείνη που ήδη από το 2006 εισηγήθηκε τον νόμο με τον οποίο άνοιξε ο δρόμος για τη δημιουργία του τεμένους. Εκτίμηση του υπουργού ήταν ότι σταδιακά ο χώρος θα ενσωματωθεί στη ζωή της πρωτεύουσας, ενώ δεσμεύθηκε ότι την ερχόμενη εβδομάδα θα τοποθετηθεί και ο πολυέλαιος που έχει ζητηθεί. Ο κ. Γαβρόγλου έκλεισε την ομιλία του με μία αναφορά και στο ζήτημα που έχει προκύψει με το νεκροταφείο των μουσουλμάνων. «Γνωρίζουμε ότι στην Αθήνα υπάρχει ένα πολύ σοβαρό ζήτημα με το νεκροταφείο των μουσουλμάνων. Στο Σχιστό η Εκκλησία της Ελλάδος έχει παραχωρήσει 10 στρέμματα αλλά οι δικαστικές διαμάχες έχουν τραβήξει. Το θέμα το γνωρίζουμε και πρέπει να επιλυθεί. Αυτό», είπε, «είναι ένα στοιχείο αυτοκριτικής εκ μέρους μας».
Από την πλευρά του ο ιμάμης του τεμένους δήλωσε: «Περιμέναμε πολλά χρόνια και ευχαριστούμε τον Αλλάχ που επιτέλους το τζαμί είναι γεγονός. Θα κάνουμε τις προσευχές μας και τις γιορτές μας εδώ. Το Ισλάμ είναι μία θρησκεία της ειρήνης, της αδελφότητας και της ενότητας. Δεν ξεχωρίζει κανένας». «Ευχαριστούμε τον ελληνικό λαό που μας δέχτηκε σαν Ελληνες πολίτες και μουσουλμάνους. Και ευχαριστώ το κράτος που μας βοήθησε για να υπάρχει αυτός ο χώρος», ήταν η φράση με την οποία ολοκλήρωσε τον δικό του χαιρετισμό ο ιμάμης.
129 χρόνια φαγούρα
To 2017 με μόνους αντίθετους τους ΑΝΕΛ και τη Χρυσή Αυγή ψηφίστηκε από τη Βουλή η διάταξη για τη λειτουργία του ισλαμικού τεμένους στον Βοτανικό.
Αν και η επίσημη συζήτηση για το τζαμί άρχισε το 2006 το θέμα είναι πολύ παλιό. Το 1890, παραχωρήθηκε στην οθωμανική κυβέρνηση οικόπεδο στον Πειραιά για την ανέγερση τζαμιού.
Η Ελλάδα το 1913 ανέλαβε την υποχρέωση οικοδόμησης τεμένους στην Αθήνα και τεσσάρων άλλων στην υπόλοιπη χώρα με δικά μας χρήματα . Ωστόσο η Συνθήκη της Λωζάνης απάλλαξε τη χώρα μας από τη σχετική υποχρέωση.
Το 1934 παραχωρήθηκε στην αιγυπτιακή κυβέρνηση οικόπεδο στην περιοχή Κουπόνια (Ζωγράφου) για την ανέγερση τεμένους και πολιτιστικού κέντρου. Το 1940 το θέμα επανέρχεται για λόγους εξωτερικής πολιτικής.
Το 1956 η κυβέρνηση συζήτησε την επαναλειτουργία του Φετιχιέ Τζαμί εν όψει της επίσκεψης του Νάσερ στην Ελλάδα. Ηταν το τζαμί που έχτισαν οι Τούρκοι σε ανάμνηση της κατάκτησης της Αθήνας.
Επί χούντας ο Στ. Παττακός προσπάθησε να επαναλειτουργήσει το Φετιχιέ Τζαμί ως μία χειρονομία προς τους Αραβες αλλά και τους μουσουλμάνους επισκέπτες. Αργότερα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, όπως και ο Ανδρέας Παπανδρέου, δήλωσαν επίσης ότι θα κατασκευάσουν τζαμί. Η συζήτηση απέκτησε νέες διαστάσεις όταν ανέλαβε η χώρα μας τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Τότε ψηφίστηκε ο Ν. 2833/2000, με τον οποίο χωροθετήθηκε το Ισλαμικό Πολιτιστικό Κέντρο στην Παιανία.
Το 2000 με τον Ν. 2833 αποφασίστηκε η κατασκευή ισλαμικού κέντρου και τεμένους στην Παιανία με χρηματοδότηση της Σαουδικής Αραβίας. Το σχέδιο ναυάγησε. Κάτοικοι και Εκκλησία δεν υποδέχτηκαν την απόφαση με…ενθουσιασμό, παρά το γεγονός ότι με την κατασκευή τεμένους είχε συμφωνήσει και ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Η τοποθεσία, που ήταν σε έναν λοφίσκο 200 μέτρα από την Αττική Οδό, ήταν το άλλοθι γύρω από το οποίο είχαν εγερθεί οι περισσότερες ενστάσεις, με το σκεπτικό ότι «δεν μπορεί η πρώτη εικόνα των ταξιδιωτών από το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος να είναι ένας μιναρές».
Χρειάστηκε νέα πολιτική απόφαση της Μαριέττας Γιαννάκου το 2006 και άλλος νόμος, ο Ν. 3512, που ορίζει την κατασκευή αποκλειστικά και μόνο τεμένους. Ο νέος χώρος προσδιορίστηκε στην περιοχή του Ελαιώνα. Το έργο ανέλαβε το Δημόσιο με αποκλειστικά εθνικούς πόρους και ορίστηκε να τεθεί το τέμενος υπό τον έλεγχο του ελληνικού κράτους (ο ιμάμης θα ορίζεται από την ελληνική πολιτεία, η οποία θα έχει και την πλειοψηφία στο διοικητικό συμβούλιο του τεμένους). Από το 2006 που η πολιτεία έλαβε την απόφαση να δημιουργήσει μουσουλμανικό τέμενος, πέρασαν άλλα δέκα χρόνια μέχρι να αρχίσουν τα έργα κατασκευής.
Η μεγάλη απόφαση
Τον Απρίλιο του 2010 η κυβέρνηση ανακοίνωσε την άμεση έναρξη των οικοδομικών εργασιών για το τζαμί σε έκταση που έχει παραχωρήσει το υπουργείο Εθνικής Αμυνας στον Βοτανικό.
Το 2011 εξειδικεύτηκε η απόφαση (με τον Ν. 4014/2011) και την άνοιξη του 2013 το έργο εντάχθηκε στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Ομως τα εμπόδια δεν είχαν τέλος. Ο διαγωνισμός κηρύχθηκε τέσσερις φορές άγονος αφού καμία εταιρεία δεν υπέβαλλε προσφορά. Οι αντιδράσεις της Εκκλησίας, οι προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας και οι απίστευτες καθυστερήσεις, έκαναν το έργο της κατασκευής τεμένους να μοιάζει με θρίλερ δίχως τέλος.
Η προσφορά επετεύχθη τελικά, κατά την πέμπτη δημοπράτηση του έργου, το Νοέμβριο του 2013. Τέσσερις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες της χώρας (J&P ΑΒΑΞ, ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ, INTRAKAT) δέχθηκαν να κατεβάσουν κοινή πρόταση στον διαγωνισμό.
Ο δρόμος για την κατασκευή του τεμένους άνοιξε οριστικά τον Οκτώβριο του 2016 που υπεγράφη η σύμβαση ανάμεσα στο υπουργείο Υποδομών και στην κοινοπραξία των τεσσάρων εταιρειών. Η σύμβαση προέβλεπε ότι το έργο πρέπει να έχει ολοκληρωθεί σε έξι μήνες, δηλαδή μέχρι τον Απρίλιο του 2017, με προϋπολογισμό 886.963 ευρώ.
Η αρχή των εργασιών και η νέα εμπλοκή
Παρά τις τεράστιες καθυστερήσεις, όλα φαίνονταν ότι είχαν μπει σε έναν δρόμο και το έργο θα κυλούσε ομαλά. Οι προκαταρκτικές εργασίες άρχισαν στις 4 Νοεμβρίου του 2016, σταμάτησαν όμως έπειτα από επέμβαση της Αστυνομίας για να εκκενωθεί ο χώρος, καθώς τελούσε υπό κατάληψη από διάφορες ομάδες ακροδεξιών που δεν θέλουν να γίνει τζαμί στην Αθήνα.
Τις πρώτες ημέρες του 2017 ξεκινά η κατασκευή και το κτίσμα αρχίζει να αποκτά μία μορφή.
Τα τζαμιά στην Ευρώπη
Σήμερα, τα άτυπα και κανονικά τζαμιά στην Ευρώπη ανέρχονται σε 6.000. Η Αγγλία έχει 1.600 μουσουλμανικά τεμένη και η Γαλλία 1.500, περισσότερα ακόμη και από τα τζαμιά της Κωνσταντινούπολης. Στην Αθήνα υπάρχουν περίπου 120 άτυποι χώροι προσευχής για εκατοντάδες χιλιάδες μουσουλμάνους που ζουν εδώ.
