Toυ π. Σωφρόνιου Γκουτζίνη
Πρωτοσύγκελλου Ι.Μ. Ξάνθης και Περιθεωρίου
Aρχιμανδρίτη Οικουμενικού Θρόνου
Το έτος 2019, το οποίο με τη χάρη του Θεού διανύουμε, αγαπητοί αναγνώστες, είναι ένα χρονικό ορόσημο για την πόλη της Ξάνθης και την περιοχή της, αφού σηματοδοτεί 100 χρόνια ελεύθερου εθνικού βίου. Ήταν η 4η Οκτωβρίου του 1919, όταν η πανέμορφη και πολύπαθη πόλη του Θρακικού ελληνισμού ελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό και εντάχθηκε, μετά από δουλεία αιώνων σε ξένους αλλόθρησκους αλλά και ομόδοξους κατακτητές, στον εθνικό κορμό. Είναι δε κοινή διαπίστωση των ιστορικών ερευνητών, αλλά και καταγεγραμμένο στην άγραφη συλλογική μνήμη της περιοχής, ότι οι δεύτεροι, οι ομόδοξοι, ήταν πολύ περισσότερο σκληροί από τους πρώτους.
Η τοπική μας Εκκλησία, η Ιερά Μητρόπολις Ξάνθης και Περιθεωρίου, θέλωντας να τιμήσει επαξίως και οφειλετικώς την 100ετηρίδα των Ελευθερίων της Ξάνθης, προέβη ήδη από το προηγούμενο έτος 2018 στην εκπόνηση ενός σχεδίου ενεργειών, προκειμένου να τιμηθεί η επέτειος. Η πρώτη της ενέργεια, που είχε όχι μόνο συμβολικό αλλά και πρακτικό χαρακτήρα, ήταν να τυπώσει στα επιστολόχαρτα της υπηρεσιακής αλληλογραφίας που χρησιμοποιεί κατά το τρέχον έτος 2019 σχετική μπορντούρα με την ένδειξη «1919-2019 ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΞΑΝΘΗ», καθιστώντας έτσι γνωστή την επέτειο στους πολυπληθείς αποδέκτες της αλληλογραφίας της. Συμμετέχει επίσης στις γιορτές Παλιάς Ξάνθης 2019 με σχετική έκθεση φωτογραφίας που αποτελεί συνδιοργάνωση με την Περιφερειακή Ενότητα Ξάνθης της Περιεφέρειας Αν. Μακεδονίας και Θράκης και το Λύκειο Ελληνίδων Ξάνθης. Ακόμη έχει προγραμματίσει την πραγματοποίηση μεγάλης Συναυλίας Παραδοσιακής Μουσικής την 2α Οκτωβρίου 2019, προπαραμονή της επετείου των ελευθερίων, με το σχήμα «Ρωμανός ο Μελωδός» από τη Θεσσαλονίκη.
Πέρα όμως από τις επετειακές εκδηλώσεις η Ιερά Μητρόπολη θέλησε να προχωρήσει και στην έκδοση ενός επετειακού Τόμου, ο οποίος θα αποκτήσει με τον καιρό και συλλεκτική αξία, και θα σηματοδοτεί βιβλιογραφικά την εφετινή σημαντική επέτειο. Έτσι, ήδη από τις αρχές της ανοίξεως του 2018 απευθύνθηκε σε ομάδα επιστημόνων, ιστορικών και μη, τους οποίους κάλεσε να συγγράψουν άρθρα προκειμένου να εκδοθεί σχετικός αφιερωματικός Τόμος, την επιμέλεια του οποίου είχε ο έγκριτος και δόκιμος επιμελητής βιβλίων και από μακρού χρόνου συνεργάτης της Μητροπόλεως κ. Δημήτριος Μαυρίδης, ένας αληθινός ευπατρίδης και λάτρης της τοπικής ιστορίας της Ξάνθης. Την πρωτοβουλία αυτή της Ιεράς Μητροπόλεως εγκολπώθηκε και ο Δήμος Ξάνθης, ο οποίος με ενθουσιασμό ανέλαβε να υποστηρίξει οικονομικά την εκτύπωση του Τόμου.
Παρουσιάζουμε, λοιπόν, συνοπτικά τον Τόμο, προς ενημέρωση των αναγνωστών.
Το έργο ξεκινά με Προλόγους του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ξάνθης και Περιθεωρίου κ.κ. Παντελεήμονος και του Δημάρχου Ξάνθης κ. Χαράλαμπου Δημαρχόπουλου. Ακολουθεί η κατατοπιστική εισαγωγή και ο χρονολογικός πίνακας των γεγονότων της ιστορίας της Θράκης, από τον επιμελητή του Τόμου συγγραφέα κ. Δημήτριο Μαυρίδη, Επίτιμο Διδάκτορα Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασικών Σπουδών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Στη συνέχεια ο αναγνώστης θα βρει τα άρθρα:
«Η Ρωμιοσύνη και τα οράματά της» του π. Γεωργίου Αναγνωστόπουλου, καθηγητού της Πολυτεχνικής Σχολής ΔΠΘ
«Η καθαγίαση του χώρου της Ξάνθης και το ελληνικό τοπίο» του Δημητρίου Μαυρίδη
«Η Οθωμανική Ξάνθη. Ο χώρος και η επικοινωνία», του Φωκίωνα Κοτζαγεώργη, Καθηγητή Ιστορίας του ΑΠΘ
«Η Δυτική Θράκη μήλο της Έριδας στις διαπραγματεύσεις της Συνδιάσκεψης Ειρήνης του Παρισιού (Οκτώβριος 1918-Οκτώβριος 1919)» του κ. Πέτρου Γεωργαντζή, Δρ. Θεολογίας-Συγγραφέως βραβευμένου από την Ακαδημία Αθηνών
«4 Οκτωβρίου 1919. Απελευθέρωση της Ξάνθης από τον Ελληνικό Στρατό. (ΙΧ Μ.Π.)» του κ. Ν. Φωτιάδη, Αντιστράτηγου εν Αποστρατεία, επιτίμου Υ/δκτου Δ΄Σ.Σ.
«Η ενσωμάτωση στης Ξάνθης στην Ελλάδα. –Ιστορική ανασκόπηση των γεγονότων της περιόδου 1913-1920» του κ. Ιωάννη Μπακιρτζή, Επικ. Καθηγητή Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασικών Σπουδών του ΔΠΘ
«Εκατό χρόνια τέχνη του λόγου στην ελεύθερη Ξάνθη» του κ. Θανάση Μουσόπουλου, Ποιητή-Συγγραφέα
«Εκκλησία. Αγώνας για Ελευθερία και Ενότητα» του κ. Διονύση Τσεντικόπουλου, Δρ. Θεολογίας, Καθηγητή Εκκλησιαστικής Σχολής Ξάνθης
«Το φιλανθρωπικό έργο των Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Ξάνθης και Περιθεωρίου στην εκατονταετία του ελεύθερου εθνικού βίου», πόνημα του υπογράφοντος.
Εξίσου σημαντικό με την αρθρογραφία είναι και το Παράρτημα με την εξαιρετική και λίαν κατατοπιστική «Εξιστόριση των γεγονότων της απελευθερώσεως της Ελληνικής Θράκης», έργο του ιστορικού ερευνητή κ. Εμμανουήλ Χούμα, το οποίο είναι πλαισιωμένο με κείμενα και φωτογραφίες της εποχής, που αποτελούν προϊόν ενδελεχούς έρευνας του ρέκτη συγγραφέα.
Από τη θεματολογία που παραθέσαμε ανωτέρω, προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα πως ο εν λόγω επετειακός Τόμος υπερβαίνει τα όρια μίας επετειακής έκδοσης. Δεν αντιμετωπίζει την 4η Οκτωβρίου του 1919 ως μία ιστορική στιγμή του παρελθόντος. Περισσότερο αποσκοπεί στο να δώσει μία σύνδεση της ιστορίας με το παρόν, να προσφέρει στο παρόν ένα νήμα για να το συνδέσει με το παρελθόν. Για τον λόγο αυτό δεν προσφέρει μόνο άρθρα επετειακού χαρακτήρα, αλλά η θεματογραφία του καταπιάνεται και με όσα προηγήθηκαν της απελευθέρωσης αλλά και με τα χρόνια του ελεύθερου βίου, που τον χρωστούμε στους ανώνυμους και επώνυμους ήρωες του 1919.
Η αναφορά στα οράματα της Ρωμιοσύνης, στα ιερά τοπόσημα της Ξάνθης, στη λογοτεχνία αλλά και στο εθνικό και φιλανθρωπικό έργο της τοπικής Εκκλησίας σε όλα τα χρόνια του ελεύθερου βίου, αποτελούν ακόμη σημαντική συνεισφορά του παρόντος τόμου στην δημιουργία και ανάπτυξη μιας συνείδησης που υπερβαίνει το «εγώ» και μας οδηγεί στο «εμείς».
Μιάς συνείδησης κοινοτισμού, που τόσο έχει ανάγκη ο τόπος μας σήμερα.
Η παρουσίαση του επετειακού τόμου θα πραγματοποιηθεί στο Δημοτικό Αμφιθέατρο Ξάνθης, την Πέμπτη 29 Αυγούστου 2019 και ώρα 19:30.
