Τήν Παρασκευήν, 16ην/29ην Νοεμβρίου 2024, ἑωρτάσθη ὑπό τοῦ Πατριαρχείου ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου Ἱερομάρτυρος Φιλουμένου τοῦ Ἁγιοταφίτου εἰς τό Φρέαρ τοῦ Ἰακώβ εἰς Νεάπολιν τῆς Σαμαρείας.
Κατά τήν ἑορτήν ταύτην, ἡ Ἐκκλησία Ἱεροσολύμων ἀναμιμνῄσκεται ὅτι ὁ ἅγιος Ἱερομάρτυς Φιλούμενος κατήγετο ἐκ Κύπρου, εἶχε δέ ἐνταχθῆ ἐκ νεαρᾶς ἡλικίας εἰς τήν Ἁγιοταφιτικήν Ἀδελφότητα καί εἶχεν ὑπηρετήσει ἀφωσιωμένως εἰς διαφόρους διακονίας· κατά δέ τήν τελευταίαν αὐτοῦ διακονίαν εἰς τήν Ἡγουμενείαν τοῦ Φρέατος τοῦ Ἰακώβ ἐδέχθη βιαίαν ἐπίθεσιν ἐξ ἀνοσίου χειρός, παρά τό Φρέαρ τοῦ Ἰακώβ, εἰς ὥραν δεήσεως αὐτοῦ τήν ἡμέραν τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Εὐαγγελιστοῦ Ματθαίου, 16ην /29ην Νοεμβρίου 1979, ἡ ὁποία ἐστέρησεν αὐτόν τῆς ἐπιγείου ζωῆς καί ἐγένετο ἀφορμή διά τήν κληρονομίαν τῆς αἰωνίου.
Τό Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων δι΄ εἰδικῆς Συνοδικῆς Πράξεως αὐτοῦ προέβη εἰς τήν κατάταξιν αὐτοῦ εἰς τήν χορείαν τῶν Ἱερομαρτύρων τό ἔτος 2009.
Ἐπί τοῦ ὑπεράνω τοῦ Φρέατος ἀνεγερθέντος Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς τῆς Σαμαρείτιδος καί τῶν παρεκκλησίων τοῦ Ἁγίου Φιλουμένου τοῦ Ἁγιοταφίτου καί τοῦ ἐκ Νεαπόλεως καταγομένου Ἁγίου Ἰουστίνου τοῦ φιλοσόφου καί μάρτυρος, τόν ὁποῖον ἀνήγειρεν ὁ νῦν ρέκτης ἡγούμενος Ἀρχιμανδρίτης π. Ἰουστῖνος, προεξῆρξε τῆς θείας Λειτουργίας ὁ Μακαριώτατος Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος, συλλειτουργούντων Αὐτῷ τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναζαρέτ κ. Κυριακοῦ, τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντίνης κ. Ἀριστάρχου, Ἁγιοταφιτῶν Ἱερομονάχων, ὧν πρῶτος ὁ νῦν Ἔξαρχος τοῦ Παναγίου Τάφου ἐν Ἀθήναις Ἀρχιμανδρίτης π. Ἱερώνυμος, τῶν Ἀρχιμανδριτῶν π. Μελετίου καί π. Κυριακοῦ ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀββᾶ Γερασίμου, Πρεσβυτέρων Ἀραβοφώνων καί Ρωσοφώνων, τοῦ Ἀρχιδιακόνου π. Μάρκου καί τῶν Ἱεροδιακόνων π. Συμεών καί π. Δοσιθέου, βοηθοῦντος καί συμπροσευχομένου τοῦ Τελετάρχου Ἀρχιμανδρίτου π. Βαρθολομαίου, ψάλλοντος τοῦ Ἑλληνορθοδόξου ἰατροῦ κ. Γιακούμπ δεξιά ἑλληνιστί καί τῆς χορῳδίας τοῦ Φρέατος τοῦ Ἰακώβ ἀριστερά ἀραβιστί, τῇ συμμετοχῇ πιστῶν ἐκ τῶν ὁμόρων περιοχῶν καί ἐξ Ἱεροσολύμων καί ἐκ τῆς Μονῆς τοῦ Ἀββᾶ Γερασίμου τοῦ Ἰορδανίτου.
Εἰς τό Κοινωνικόν τῆς θείας Λειτουργίας ὁ Μακαριώτατος ἐκήρυξε τόν θεῖον λόγον ἑλληνιστί καί ἀραβιστί διά στόματος π. Ἤσσα Μοῦσλεχ, ἔχοντα ὡς ἕπεται:
«Καί τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Λαοδικείᾳ ἐκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ὁ ἀμήν, ὁ μάρτυς ὁ πιστός καί ἀληθινός, ἡ ἀρχή τῆς κτίσεως τοῦ Θεοῦ», (Ἀποκ. 3,14), λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος ἐν τῷ βιβλίῳ τῆς Ἀποκαλύψεως.
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Εὐλαβεῖς Χριστιανοί,
Ἡ Ἁγία τῶν Ἱεροσολύμων Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ὡς ἄλλος Παῦλος «τά στίγματα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι αὐτῆς βαστάζει», (Πρβλ. Γαλ. 6,17), ἑορτάζει τήν σεπτήν μνήμην τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Φιλουμένου τοῦ Ἁγιοταφίτου ἐν αὐτῷ τούτῳ τῷ σεβασμίῳ προσκυνήματι τοῦ Φρέατος τοῦ Ἰακώβ, ἔνθα καί ὁ τόπος τοῦ διαλόγου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μετά τῆς Σαμαρείτιδος γυναικός ἀφ’ ἑνός· καί τοῦ μαρτυρίου (τοῦ Ἁγίου Φιλουμένου) ἀφ’ ἑτέρου.
Ὁ Πατήρ ἡμῶν Φιλόυμενος ὡς τίμιον μέλος τοῦ Τάγματος τῶν Σπουδαίων, τουτ’ ἔστι τῆς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος καί γνήσιος ἱερεύς τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων, ἀλλά καί «ἀφωρισμένος ὑπό τοῦ Θεοῦ ἐκ κοιλίας μητρός αὐτοῦ» (Πρβλ. Γαλ. 1,15) ἐβάσταζε τά στίγματα τοῦ Ἁγιοταφιτισμοῦ, τά ὁποῖα στίγματα δέν εἶναι ἄλλα ἀπό ἐκεῖνα τῆς διακονίας τῶν Παναγίων Σεβασμάτων, τῶν μαρτυρούντων τόν ὑπέρ ἡμῶν παθόντα, σταυρωθέντα καί ἀναστάντα Χριστόν, ὡς κηρύττει ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, παραγγέλλων ἡμῖν λέγων: «Εἰς τοῦτο γάρ ἐκλήθητε, ὅτι καί Χριστός ἔπαθεν ὑπέρ ὑμῶν, ὑμῖν ὑπολιμπάνων ὑπογραμμόν, ἵνα ἐπακολουθήσητε τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ», (Α΄ Πέτρ. 2,21).
Οἱ λόγοι οὗτοι τοῦ θεσπεσίου Πέτρου δηλοῦν ἐπακριβῆ μίμησιν ὅσον τό δυνατόν εἰς τόν ἄνθρωπον πληρεστέραν. Κατά τόν Ἅγιον Κύριλλον Ἀλεξανδρείας τό «κατακολουθήσαντες τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ», σημαίνει νά «ἔχωμεν ἐν ἑαυτοῖς τήν αὐτοῦ (τοῦ Χριστοῦ) νέκρωσιν, τοὐτέστιν ἀπρακτοῦσαν ἐν τῇ σαρκί τῆς ἁμαρτίας τήν δύναμιν». Τοῦτο ἐξ ἄλλου παραγγέλλει Αὐτός Οὗτος ὁ Κύριος λέγων: «ὅς οὐ λαμβάνει τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθεῖ ὀπίσω μου, οὐκ ἔστι μοι ἄξιος» (Ματθ. 10,38) καί «ὅς γάρ ἄν θέλῃ τήν ψυχήν αὐτοῦ σῶσαι ἀπολέσει αὐτήν· ὅς δ’ ἄν ἀπολέσῃ τήν ψυχήν αὐτοῦ ἕνεκεν ἐμοῦ, εὑρήσει αὐτήν», (Ματθ. 16,25).
Οἱ τοῦ Κυρίου οὗτοι λόγοι, σημαίνουν ὅτι ὁ Χριστός ἔδωσεν ὡς ἀντάλλαγμα ὑπέρ τῆς σωτηρίας τῆς ψυχῆς ὅλων τῶν ἀνθρώπων, τό τίμιον Αὐτοῦ αἷμα ἐν τῷ σταυρῷ γενόμενος οὕτω κατά τόν Ἅγιον Ἰωάννην τόν Θεολόγον, «ὁ ἀμήν, ὁ μάρτυς ὁ πιστός καί ἀληθινός, ἡ ἀρχή τῆς κτίσεως τοῦ Θεοῦ», (Ἀποκ. 3,11). Μέ ἄλλα λόγια, ὁ Χριστός εἶναι ὁ κατ΄ ἐξοχήν πιστός καί ἀληθινός μάρτυς, ὁ ὁποῖος ἔδωσε τό αἷμα Του ὑπέρ ἡμῶν. Ἄς ἀκούσωμεν ἐν προκειμένῳ καί τοῦ Ὠριγένους ἑρμηνεύοντος: «Οὐκ ἔστι τι τῷ ἀνθρώπῳ, ὅπερ δούς ὡς ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς ἑαυτοῦ κεκρατημένης ὑπό τοῦ θανάτου λυτρώσεται αὐτήν ἐκ χειρός αὐτοῦ. Ἄνθρωπος μέν οὖν οὐκ ἄν δώῃ τι ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ, Θεός δέ τῆς πάντων ἡμῶν ψυχῆς ἀντάλλαγμα ἔδωκε τό τίμιον αἷμα τοῦ Ἰησοῦ». [Καί ἁπλούστερον, δέν ὑπάρχει κάτι τι εἰς τόν ἄνθρωπον, τό ὁποῖον δίδοντας ὡς ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς του, τῆς κρατουμένης ὑπό τοῦ θανάτου, πού θά λυτρώσῃ αὐτήν, ἀπό τά χέρια τοῦ θανάτου. Καί ὁ μέν ἄνθρωπος δέν δύναται νά δώσῃ κάτι ὡς ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς του, ὁ δέ Θεός ἔδωκε τό Τίμιον Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ ὡς ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς πάντων ἡμῶν τῶν ἀνθρώπων].
Ἐκ τῶν ἀνωτέρω καθίστανται σαφῆ ἡ βαθυτέρα σημασία ἀλλά καί τό οὐσιῶδες περιεχόμενον τοῦ σωτηριώδους μαρτυρίου τοῦ Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ, τοῦ πιστοῦ καί ἀληθινοῦ μάρτυρος.
Τίθεται δέ ἐνώπιον ἡμῶν τό εὔλογον ἐρώτημα: Διά τί ἡ Ἁγία ἡμῶν τῶν Ἱεροσολύμων Ἐκκλησία τιμᾷ ἰδιαιτέρως σήμερον τήν μνήμην τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος αὐτῆς Φιλουμένου;
Διότι, ὁ Ἅγιος Φιλούμενος συγκαταλέγεται εἰς τό «νέφος», τοὐτέστιν τό πλῆθος τῶν μαρτύρων τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ. Τό «νέφος» (Ἑβρ. 12,1) «τῶν μαρτύρων τῶν τοῦ Χριστοῦ παθημάτων» (Πρβλ. Α’ Πέτρ. 5,1), εἶναι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἀκολουθοῦντες τόν πιστόν καί ἀψευδῆ «Μάρτυρα» (Ἀποκ. 3,14) ἔδωσαν εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί εἰς τόν κόσμον τήν μαρτυρίαν τοῦ αἵματος αὐτῶν.
Αὐτή ἀκριβῶς ἡ μαρτυρία τοῦ αἵματος τοῦ Ἁγίου Πατρός ἡμῶν Φιλουμένου, δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τήν ὁμολογίαν αὐτοῦ ὅτι ὁ Χριστός εἶναι τό πλήρωμα τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου καί τῶν Προφητῶν, τοὐτέστιν «τό φῶς τοῦ κόσμου» (Ἰωάν. 8,12), «ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια», (Ἰωάν. 14,6).
Ὁ Ἱερομάρτυς ἡμῶν Φιλούμενος, ὡς λέγει ὁ ὑμνῳδός, «τυπτόμενος καί ὑβριζόμενος οὐκ ἐξηρνήσατο τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ τό σωτήριον· οὐκ ἡττήθη λογισμῷ, ἀλλ’ ἐγένετο ἐθελόθυτον θῦμα καί θυσία, καθαρά τε καί τελείᾳ τῷ Δεσπότῃ καί Θεῷ αὐτοῦ, μιμούμενος τόν πιστόν μάρτυρα Χριστόν καί ἀκολουθῶν τά ἴχνη τοῦ μαρτυρίου τῆς Σαμαρείτιδος γυναικός, τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς καί τῶν τέκνων αὐτῆς».
Ὄντως, ὁ Πατήρ ἡμῶν Φιλούμενος ὑπέστη τόν φρικτόν καί βάναυσον αὐτοῦ θάνατον ἐντός τοῦ παρεκκλησίου, ἔνθα καί τό Φρέαρ τοῦ Πατριάρχου Ἰακώβ, προσευχόμενος καί ψάλλων τόν Δαυϊτικόν λόγον: «Εἰς τόν αἰῶνα οὐ μη ἐπιλάθωμαι, (Κύριε) τῶν δικαιωμάτων σου, ὅτι ἐν αὐτοῖς ἔζησάς με. Σός εἰμι ἐγώ, σῶσον με, ὅτι τά δικαιώματά σου ἐξεζήτησα. Ἐμέ ὑπέμειναν ἁμαρτωλοί τοῦ ἀπολέσαι με· τά μαρτύριά σου συνῆκα», (Ψαλμ. 118, 93-94).
Ναί, οἱ ἁμαρτωλοί, τοὐτέστιν οἱ διά φόνου ἀποκτείναντες αὐτόν «ὑπέμειναν τοῦ ἀπολέσαι αὐτόν» μετά πελέκεως καί χειροβομβίδων. Ἐπίστευσαν δέ, ὅτι τοιουτοτρόπως προσφέρουν λατρείαν εἰς τόν Θεόν. «Ἀλλ’ ἔρχεται ὥρα, ἵνα πᾶς ὁ ἀποκτείνας ὑμᾶς δόξῃ λατρείαν προσφέρειν τῷ Θεῷ», λέγει Κύριος, (Ἰωάν. 16,2). Οἱ ἀποκτείναντες δέ τόν Ἅγιον Φιλούμενον δέν κατενόησαν, ὅτι «εὐάρεστος Θεῷ γενόμενος, ἠγαπήθη· καί ζῶν μεταξύ ἁμαρτωλῶν μετετέθη (Σοφ. Σολομ. 4,10) εἰς τήν ἄλλην ζωήν», τήν Ἐκκλησίαν, δηλονότι «πρωτοτόκων ἐν οὐρανοῖς ἀπογεγραμμένων», (Ἑβρ. 12,23).
Κατά τόν Ἱερόν Χρυσόστομον, «μαρτύρων γάρ θάνατος πιστῶν ἐστι παράκλησις, Ἐκκλησιῶν παρρησία, Χριστανισμοῦ σύστασις (=ἑνότης), θανάτου κατάλυσις, ἀναστάσεως ἀπόδειξις, δαιμόνων γέλως, διαβόλου κατηγορία, φιλοσοφίας διδασκαλίας … καί πάντων τῶν ἀγαθῶν ρίζα». Ἰδού λοιπόν, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, διά τί τιμῶμεν τήν μνήμην τῶν Ἁγίων μαρτύρων καί τοῦ συμμάρτυρος αὐτῶν Φιλουμένου.
Ἀξιοσημείωτον ὅτι «ἡμεῖς μάρτυρας οὐ προσκυνοῦμεν, ἀλλά τιμῶμεν, ὡς γνησίους προσκυνητάς Θεοῦ· σέβομεν ἀνθρώπους, θαυμάζομεν δέ τούς ἐν καιρῷ πειρασμῶν καλῶς σεβασθέντας Θεῷ», λέγει ὁ Ἀστέριος Ἀμασείας. «Τοῦτον [Χριστόν] μέν γάρ υἱόν ὄντα τοῦ Θεοῦ προσκυνοῦμεν, τούς δέ μάρτυρας ὡς μαθητάς, καί μιμητάς τοῦ Κυρίου ἀγαπῶμεν ἀξίως, ἕνεκα εὐνοίας (ἀγάπης αὐτῶν) ἀνυπερβλήτου τῆς εἰς τόν ἴδιον βασιλέα καί διδάσκαλον», διδάσκει ὁ Ἅγιος Πολύκαρπος Σμύρνης.
Τήν τιμήν ταύτην ἀποδίδομεν καί ἡμεῖς σήμερον ἐν τῇ ἐπιτελέσει τῆς θείας εὐχαριστιακῆς Συνάξεως, εἰς τόν ἅγιον ἱερομάρτυρα Φιλούμενον τόν Ἁγιοταφίτην, ὁ ὁποῖος «διά τῆς ὑπομονῆς καταγωνισάμενος τόν ἄδικον ἄρχοντα, τοὐτέστιν τόν διάβολον καί οὕτως τόν τῆς ἀφθαρσίας στέφανον ἀπολαβών σύν τοῖς ἀποστόλοις καί πᾶσι δικαίοις ἀγαλλιώμενος δοξάζει τόν Θεόν καί Πατέρα Παντοκράτορα καί εὐλογεῖ τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, τόν Σωτῆρα τῶν ψυχῶν ἡμῶν καί Κυβερνήτην τῶν σωμάτων ἡμῶν καί Ποιμένα τῆς κατά τήν οἰκουμένην καθολικῆς Ἐκκλησίας».
Παρακαλέσωμεν τόν μάρτυρα τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ Φιλούμενον, σύν ταῖς πρεσβείαις τῆς ὑπερευλογημένης Θεοτόκου καί Μητρός τοῦ Θεοῦ, ἱκετέυῃ τόν Θεόν τῆς εἰρήνης, τῆς δικαιοσύνης καί τῆς καταλλαγῆς ὑπέρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν καί ἰδιαιτέρως ὑπέρ καταπαύσεως τοῦ πυρός τοῦ πολέμου τῆς δοκιμαζομένης περιοχῆς ἡμῶν. Ἀμήν. Ἔτη πολλά καί εἰρηνικά».
Ἅμα τῇ Ἀπολύσει ἠκολούθησε ἡ λιτάνευσις τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἱερομάρτυρος Φιλουμένου, ἔπειτα ἐδόθη σύντομος δεξίωσις ἀναψυχῆς, ἠκολούθησε δέ τράπεζα παρατεθεῖσα ὑπό τοῦ ἡγουμένου Ἀρχιμανδρίτου π. Ἰουστίνου.
Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας
