Ο Γιάννης Χατζηφώτης , ο άνθρωπος ο οποίος μελέτησε τη ζωή στο Άγιο Όρος καλύτερα από τον καθένα , στο βιβλίο του “η καθημερινή ζωή στο Άγιον Όρος”, αφιερώνει ένα κεφάλαιο στην «Πρακτική ιατρική και φαρμακευτική» την οποία ακολουθούσαν πιστά από τα χρόνια του Βυζαντίου .Η παράδοση …αυτή συνεχίστηκε και μετά και μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα, ενώ σήμερα αρχίζει να επανέρχεται στο προσκήνιο καθώς πολλές μονές “επενδύουν” στην παραγωγή βοτάνων αλλά και διαφόρων σκευασμάτων για την αντιμετώπιση ασθενειών.
Ο συγγραφέας αναφέρεται σε συγγράμματα Αγιορειτών, εκδοθέντα κυρίως στη Βενετία τον 17ο αιώνα και σε ανέκδοτα τετράδια ή σημειώσεις που εντόπισε σε διάφορες Μονές και Σκήτες. Να κάποιες συνταγές που αναφέρονται :
Για να βγάλεις γένια: «Δια να φυτρώσουσι τρίχες. Καύσε αβδέλαις, να γένουν σκόνι, την οποία βράσε με νερόν έως να φυράνη το τρίτον, και με το νερόν αυτό άλειφε τον τόπον. Βράσε την φλούδα της πτελέας, ήγουν φτηλιάς (ιταλ. οlmo), με νερόν, και μετ’ εκείνο αλείφου, έπειτα βάνε απάνω σκόνιν απηγάνου. Έπαρε ένα αχηναίον και μίαν κολυσαύραν, οπού λέγουν εις την στερεάν γουστερίτσα (ιταλ. topa) και ρίζαν καλαμίου. Κάμε σκόνιν αυτά τα τρία, και πρώτον μεν άλειφε με το μέλι τον τόπον, οπού θέλεις να φυτρώσουσιν οι τρίχες.
Έπειτα βάνε απάνω την άνωθεν σκόνιν. Το οξύγγι του λούτσου να αλείφεσαι συχνάκις φυτρτώνουσι».
Μοναστηριακή Φαρμακευτική, “Γεωπονικόν” Σπυριά προσώπου, χεριών κλπ :Τσίπουρον δράμια 25, τρίβομεν ολίγον σάπωνα και ολίγην ζάχαριν και τα πολτοποιούμεν αλείφοντες το μέρος ποιούντες την επάλειψιν καθ’ εκάστην» Αλοιφές για όλες τις πληγές «Ρητίνη ελάτης, κατράμι, κηρός ισόβαρα ή πίσσα, ρητίνη, κηρός ισόβαρα. Μαστίχη, κηρός, έλαιον ισόβαρα. Του νοσοκόμου Μ. Καρακάλλου Παϊσίου» Όταν συμβή να πρήζωνται «Παίρνομεν αγριάδα, την αποξηραίνομεν εις τον ήλιον και βράζομεν με νερό, την στραγγίζομεν και δίδομεν προς πόσιν αντί νερού.
Δίαιτα: Γαλακτοτροφία και χόρτα, ραδίκια, πράσσο, λάχανα, κουνουπίδι, κομπόστες και καφέ δια την καρδιά. Απαγορεύονται: ψωμί, αυγά και όλα όσα αρχίζουν από σίγμα (σ): σπανάκι, σέσκουλα, σέλινα, πλην σκόρδου, δια την πτώσιν της πιέσεως».
Παχυσαρκία: «Δια να περιορίσωμεν το πάχος, θα τρώγωμεν οι πολύσαρκοι κάθε βράδυ σκορδαλιά» Ακράτεια ούρων: «Παίρνουμε μια μύτη χοίρου, την ψήνουμε και την κάνουμε σκόνη. Επίσης παίρνουμε λίγη σκόνη μαστίχας χιώτικης και σόδα φαγητού.
Θα τα ανακατέψουμε και τα τρία αυτά και θα πίνουμε με νερό από ένα σκονάκι πρωί και βράδυ. Άλλος τρόπος. Βάζουμε στα παραπάνω τρία είδη και σκόνη τριών ψαριών μικρών απ’ αυτά που μένουν στα δίχτυα της τράτας μπλεγμένα».
Βαρυκοΐα :«Στίβουμε φύλλο βρομοκαρυάς και τον χυμό του τον βάζουμε με βαμβάκι στα αφτιά. Άλλος τρόπος. Τηγανίζουμε τέσσερις κρόκους αβγών και το λάδι που θα βγάλουν το βάζουμε με βαμβάκι στα αφτιά».
Ένα φαρμακείο από το 1897
Δεκάδες είναι τα “φάρμακα” που παρασκευάζονται σήμερα στο Άγιο Όρος , όπου τηρούνται όλες οι προδιαγραφές .
Ιστορικά, το πρώτο φαρμακείο του Αγίου Όρους ιδρύθηκε το 1897 με εντολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ενώ ένα από τα πιο γνωστά ήταν και αυτό της Ρώσικης Σκήτης του Προφήτη Ηλία.
Το νέο φαρμακείο του Αγίου Όρους ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2013 εξυπηρετώντας τις ανάγκες μοναχών και προσκυνητών. Η αγιορείτικη φαρμακευτική γνώση έχει ρίζες αιώνων, φυλαγμένες σε σεντούκια και βιβλιοθήκες Ιερών Μονών, ενώ στηρίζεται και στην προφορική παράδοση όπως αυτή διασώθηκε από τους παλαιούς Αγιορείτες Γέροντες, βότανα, συνταγές και φάρμακα που έχουν κληροδοτηθεί από βοτανολόγους ιατρούς μοναχούς, όπως ο Κλήμης Γυμνάσιος, ο Αγάπιος, ο Θεόφιλος και άλλοι, βοηθούν στη δημιουργία εκλεκτών, ιαματικών φυτικών προϊόντων που προφυλάσσουν και θωρακίζουν τον ανθρώπινο οργανισμό.
Διαθέτει μία ευρεία γκάμα εκλεκτών μοναστηριακών προϊόντων που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν χειροποίητα σαπούνια, σαμπουάν, αφρόλουτρα, κεραλοιφές, βάμματα και τσάγια, που χαρίζουν υγεία και μακροζωία.
Η επιστήμη και οι φαρμακευτικές ιδιότητες
Χιλιάδες είναι τα βότανα και οι καρποί που χρησιμοποιούνται καθημερινά για την αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων.
Στο βιβλίο «Οδηγός Βοτανολογίας για 120 παθήσεις» του D. Hoffman, εκδόσεις «Διόπτρα», αναφέρεται:
«Στον δυτικό κόσμο υπάρχουν πάνω από δύο χιλιάδες φυτά που μπορεί να χρησιμοποιηθούν στη βοτανική Ιατρική. Τα βότανα, που αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του φυτικού βασιλείου, είναι ένα σημείο επαφής, ένας κόμβος επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο βασίλεια της φύσης. Εκεί που συναντιούνται η ανθρωπότητα και τα φυτά μπορεί να ανταλλαχθεί μια συνεργιστική ενέργεια.
»Οι ισχυρές θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων έχουν χρησιμοποιηθεί με διάφορες θεραπευτικές φιλοσοφίες σε όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας. Τα βρίσκουμε επίσης να χρησιμοποιούνται σαν πηγές φαρμάκων στο πλαίσιο της υψηλής επιστημονικής και τεχνολογικής προσέγγισης της σύγχρονης φαρμακευτικής και αλλοπαθητικής [σ.σ. συμβατικής] ιατρικής.
»Αλλά αν βλέπαμε τα βότανα απλώς και μόνο σαν πηγή πολύτιμων χημικών ουσιών, θα περιορίζαμε τη θεραπευτική τους δύναμη γιατί όπως θεραπεύουν το σώμα μας μπορούν επίσης να θεραπεύσουν την καρδιά και τον νου μας, γιατί ανοίγουν το σώμα σε μια καθαρή ροή ζωτικής ενέργειας που μας ενοποιεί και μας ολοκληρώνει”.
Με τη θέση αυτή επί της ουσίας συμφωνεί και ο ειδικός γεωπόνος, καθηγητής Ιγνάτιος Μ. Ζαχαρόπουλος, ο πρώτος Ελληνας της εποχής ο οποίος έχει καταγράψει τις ιδιότητες περίπου τριακοσίων φυτών και βοτάνων τα οποία ενδείκνυται για την αντιμετώπιση εξακοσίων περίπου ασθενειών.
Στον πρόλογο του βιβλίου του, «Σύγχρονη πλήρης θεραπευτική με τα βότανα», των εκδόσεων Ψύχαλου αναφέρει:
«Μπορούμε πιθανότατα να πούμε πως όλα τα βότανα επιδρούν θεραπευτικά στις διάφορες ασθένειες. Οτι όλα τα αυτοφυή φυτά έχουν κάποια θεραπευτική ικανότητα, άποψη που βεβαιώνεται από το γεγονός ότι φυτά που παλιότερα θεωρούνταν αδρανή, βρέθηκαν μεταγενέστερα να έχουν αξιόλογες θεραπευτικές ιδιότητες.
»Είναι χιλιοειπωμένη αλήθεια ότι η Ελλάδα προσφέρεται ιδιαίτερα για την ανάπτυξη των αυτοφυών φυτών σε μέγιστο αριθμό ειδών και ποικιλιών και με ποιοτική ανωτερότητα. Γι’ αυτούς τους λόγους επιβάλλεται να γίνει συστηματική εκμετάλλευση αυτής της προνομιούχου παραγωγής της ελληνικής γης, για γενικό όφελος, θεραπευτικό και οικονομικό.
»Η ταπεινή και περιφρονημένη τσουκνίδα (Urtica) έχει αφάνταστο αριθμό θεραπευτικών ιδιοτήτων. Η κοινή πικραλίδα ή αλλιώς το δόντι του λιονταριού (Taraxacum), που το συναντούμε κάπως αραιά σε όλη την Ελλάδα, κατατάσσεται ανάμεσα στα καταπληκτικότερα για τις ιδιότητές του βοτάνια, όπως και η μέλισσα (μελισσόχορτο). Από τα καλλιεργούμενα φυτά, ατέλειωτη σειρά θεραπευτικών ιδιοτήτων παρουσιάζουν ο μαϊντανός, το λάχανο, το σέλινο. Οι άνθρωποι της υπαίθρου κυρίως, που βρίσκονται κοντά στη φύση, κοντά στα αυτοφυή φυτά, φυσικό είναι να έχουν πρακτική πείρα από τη χρήση των βοτάνων για θεραπευτικό σκοπό και να είναι οπαδοί της βοτανοθεραπείας».
