Το μήνυμα της ελευθερίας, που εκφράστηκε μέσα από την ελληνική Επανάσταση του ’21 και ενέπνευσε την δραστηριοποίηση των Αμερικανών φιλελλήνων, σε εποχή που οι ΗΠΑ ακολουθούσαν το «δόγμα Μονρόε», υπήρξε ο συνδετικός κρίκος, ο οποίος ένωσε τον Ελληνικόν Αγώνα με το Αμερικανικό κίνημα για την κατάργηση της δουλείας, το οποίο υπηρέτησαν οι Αμερικανοί φιλέλληνες. Σε αντίθεση με τον αμερικανικό λαό, ο οποίος συνέβαλε, με ποικίλους τρόπους, στην απελευθέρωση της Ελλάδος, οι αμερικανικές κυβερνήσεις προσπαθούσαν μόνο να κρατήσουν σε ισορροπία το συναίσθημα και το συμφέρον (σύναψη εμπορικής συνθήκης με την Τουρκία, με στόχο να επεκτείνουν τις εμπορικές τους συναλλαγές και πέρα από τον Εύξεινο Πόντο). Για να ικανοποιήσουν το κοινό αίσθημα, οι εκάστοτε πρόεδροι, με τα μηνύματά τους, ήταν πολύ επιφυλακτικοί στην έκφραση των συναισθημάτων τους, για την ελληνική υπόθεση και άφηναν την πρωτοβουλία στις ενδιαφερόμενες ομάδες.
Η αμερικανική κυβέρνηση αν και θεωρήθηκε από τις πρώτες επίσημες κυβερνήσεις, οι οποίες εκφράστηκαν, ανοικτά, υπέρ των Ελλήνων – είχε προηγηθεί η Δημοκρατία της Αϊτής, το 1822 – αναγνώρισαν το ελλ. κράτος, μόλις το 1833.
Συνοψίζοντας: Η ελληνική Επανάσταση είχε ιδιαίτερη σημασία για τούς Αμερικανούς. Οι αμερικανικές εφημερίδες αποκάλεσαν το ξέσπασμα του φιλελληνικού αισθήματος προς τους επαναστατημένους ‘Ελληνες «Ελληνική φωτιά», κάνοντας έναν παραλληλισμό με το «υγρόν πυρ» των Βυζαντινών, του οποίου η σύσταση χάθηκε στο διάβα της ιστορίας, όμως η αμερικανική «ελληνική φωτιά», καρπός του ενθουσιασμού για την ελληνική επανάσταση διατηρήθηκε για χρόνια, γιατί την ενέπνεε η πεποίθηση πως τα δημοκρατικά ιδεώδη ήταν ο συνεκτικός δεσμός των Αμερικανών με το ελληνικό παρελθόν.
Πέρα από την Επανάσταση του ’21, το ρεύμα του φιλελληνισμού συνεχίστηκε και αργότερα, στα πρώτα βήματα του ελληνικού κράτους και στον αγώνα του για τις αλύτρωτες περιοχές, όπως, για παράδειγμα, στην Θεσσαλία, όπου έφθασε, από την Αγγλία, απεσταλμένος από τους Times τον Λονδίνού, ο ένθερμος φιλέλληνας, Κάρολος ‘Ογλ, ο οποίος βρήκε τραγικό θάνατο στη μάχη της Μακρινίτσας (1878). Λίγο αργότερα, στον ελληνοτουρκικό πόλεμο (1897), πολέμησαν και 134 Γερμανοί και Πολωνοί, κυρίως, φιλέλληνες, οι οποίοι αποτελούσαν την Φιλελληνική Λεγεώνα, παράλληλα πολέμησαν και 70 Ιταλοί, καθώς και η φάλαγγα των Γαριβαλδινών.
Τέλος, Θα ήθελα να κλείσω με τους στίχους δυο σημαντικών ποιητών μας, του Κωστή Παλαμά και του Γεωργίου Σουρή, αφιερωμένους ως λιτό μνημόσυνο, στους πολιτισμένους ανθρώπους όλου τον κόσμου, οι οποίοι έκαναν λάβαρο την ελληνική ιδέα, προσφέροντας τις υπηρεσίες τους και τη ζωή τους ακόμη, και αγωνίσθηκαν για την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους από τα δεσμά της μακρόχρονης δουλείας του, «κρίναντες το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον». (Θουκυδίδου ο Περικλέους Επιτάφιος, κεφ. 2.43.4. «Ευτυχισμένοι (είναι) οι ελεύθεροι και ελεύθεροι (είναι) οι γενναίοι». «Χαιρετισμός των νεκρών Φιλελλήνων» Κ. Παλαμά:
«’Επεσες και στα στήθη σου τα καταματωμένα
με το ‘να χέρι σφίγγοντας τα ράκη της χλαμύδας
τα παλληκάρια αναζητάς τ’ αλλόφυλα, τα ξένα
και πριν ακόμα στοχαστείς τα τέκνα τα δικά σου
πλέκεις με τ’ άλλο χέρι σου μαγιάτικα στεφάνια,
για τα παιδιά μιας άλλης γης, μιας μακρινής πατρίδας
πού ‘τρεξαν κι απαρνήθηκαν τα πατρικά λιμάνια
για να δεχτούν κατάστηθα, σαν ευλογία ουράνια,
το βόλι για τη δόξα σου και για τον έρωτά σου».
«Εις τους Φιλέλληνας» Γ. Σουρή:
«Στεφανώστε με δάφνης δακρυπότιστα κλωνάρια
και τα ξένα παλληκάρια,
που πολέμησαν με πόθο σάβανό των να γενεί
της ιδέας της γαλάζιας το γαλάζιο το πανί…
της πατρίδος των το χώμα θα το βρούνε κι εδώ πέρα.
Τόπου γένηκε μονάχα κι όχι μάνας αλλαγή.
Κι ο μεγάλος Αθηναίος έτσι φώναξε μια μέρα:
«Των ανδρών των υπερόχων είναι τάφος κάθε γη».
Ο Καζαντζάκης είχε πει: «Χωρίς αυτούς τους ακρίτες του ιδανικού μας, η χήρα γη θά’ μενε απαρηγόρητη και δεν θα΄ παίρνε πλατωσιά κι ευγένεια ο κόσμος».
