Η διανυόμενη περίοδος μεστή πνευματικών αγώνων και συνεπακόλουθα πειρασμών και δοκιμασιών δίδει στον πιστό την ευκαιρία και την δυνατότητα να αγωνισθεί και να παλέψει πρωτίστως με τον εαυτό του και τις αμαρτωλές επιθυμίες του κατά την πορεία του προς το Πάσχα και την Ανάσταση του Κυρίου μας. Γίνεται όμως γίνεται και άριστη αφορμή ως μία τεράστια πρόσκληση και μοναδική πρόκληση της σωτηρίας του. Έτσι, η δύσκολη και ανηφορική αυτή πορεία του απαιτεί συντριβή καρδιάς και συναίσθηση αμαρτωλότητας, γεγονός που θεωρείται και καταγραφέται στην Εκκλησία μας ως ενσυνείδητη επιλογή αλλαγής από την έως τότε, μακριά από τον Θεό πορείας του, δηλαδή ως μετάνοια.
Η μετάνοια συνοδεύεται από συντριβή. Ο Ιώβ έπειτα από την άσοφη αντιδικία του με τον Θεό, θέτει το χέρι του στο στόμα του και δηλώνει, ότι «μετανοεί εν χώματι και σποδώ» (Ιώβ 42, 6). Αλήθεια, έχουμε ποτέ σκεφθεί και κατανοήσει πόσο συντριπτική είναι η δική μας μετάνοια, ενώπιον του αγίου και μακρόθυμου και παναγάθου Τριαδικού Θεού μας; Το γεγονός αυτό οδηγεί στην πίστη μας προς τον Χριστό. Σαφώς βεβαιώνει για τούτο ο απόστολος των Εθνών και πρώην διώκτης των Χριστιανών Παύλος, όταν γράφει στους Πρεσβυτέρους της Εφέσου ότι παντού κήρυττε την «εις τον Θεό μετάνοια και πίστη στον Χριστό» (Πράξεις 20, 21). Αν η μετάνοια δεν γίνει δρόμος προς τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, θα γίνει τάφος θλιμμένης θρησκευτικότητας, και γυμνής εκκλησιαστικότητας με βασανιστικά αδιέξοδα, που δεν οδηγούν πουθενά. Η μετάνοια πρέπει να έχει ως απαραβίαστη προϋπόθεση τη συγνώμη. Η πρόταση του αποστόλου Πέτρου μετά τη θεραπεία του χωλού, ήταν σαφής, «μετανοήσατε… για να εξαλειφθούν οι αμαρτίες σας» (Πράξεις 3, 19). Όχι δε μόνον για του Θεού τη συγνώμη, αλλά και του συνανθρώπου μας πιστού αδελφού μας (Λουκάς 17, 3, 4). «Και εάν… επτάκις επιστρέψει λέγων μετανοώ, θα τον συγχωρήσεις». Λείπει συχνά η μετάνοια, στις ανθρώπινες σχέσεις και στην καθημερινότητά μας. Υπάρχει καιρός για μετάνοια, πάντοτε, καθόλη την διάρκεια του βίου μας. Και διότι υπάρχει «καιρός παντί πράγματι» γενικά κατά τα σοφά λόγια του Εκκλησιαστή (Εκκλησιαστής 3, 1) και διότι – κατά τον ίδιο – ειδικά στα πράγματα του Θεού, έρχεται εποχή που λες “δεν έχω ευχαρίστηση εις αυτά» (Εκκλησιαστής 12, 1). «Της έδωκα καιρό να μετανοήσει… και δεν μετενόησε», γράφει ο Κύριος στην Εκκλησία στα Θυάτειρα για την Ιεζάβελ (Αποκάλυψη 2, 21). Φοβερό είναι, να μας δίδει ο Θεός μας την δυνατότητα αυτή και την μοναδική ευκαιρία της μετανοίας και της συγχωρήσεως και εμείς να αδιαφορούμε, υποτιμώντας τόσο την χάρη Του και το δώρο Του, αλλά και την αξία που μας χαρίζει μετά τις λανθασμένες επιλογές μας, όταν επιτελούμε την αμαρτία.
Υπάρχει όμως και τόπος μετάνοιας. Ας θυμηθούμε τι έπαθε ο Ησαύ για τον οποίο διαβάζουμε στην Προς Εβραίους επιστολή 12, 17, ότι «μετέπειτα… δεν βρήκε τόπον μετανοίας, καίτοι μετά δακρύων την εξεζήτησε». Όταν γεμίζουμε την ψυχή μας με πράγματα και σκέψεις που δεν ωφελούν πνευματικά, δε χωρά πλεόν ο Χριστός και η χάρη Του. Η μετάνοια αποδεικνύεται από τους πλούσιους, πολλούς και μεστούς καρπούς της. Η μετάνοια, δεν είναι απλά μία άνυδρη πορεία. Είναι, αντίθετα, σταμάτημα, συναίσθηση, απόφαση και στροφή. Σταμάτημα οριστικό και καταδίκη της παλιάς έως τώρα ζωής μας και των επιλογών μας. Και συνάμα καινή (νέα) αφετηρία μιάς νέας τοποθέτησης και θεώρησης, του εαυτού μας, της ζωής μας, των επιλογών μας. Είναι εκείνο το «θεώρησα και θεωρώ σκύβαλα, όσα λογάριαζα κέρδη» (Προς Φιλιππησίους 3, 7).
Μια τέτοια μετάνοια… παράγει ουσιαστικά και οντολογικά ζωή. «Ποιήσατε ούν καρπούς αξίους της μετανοίας, και μη άρξησθε λέγειν εν εαυτοίς, πατέρα έχομεν τον Αβραάμ· λέγω γαρ υμίν ότι δύναται ο Θεός εκ των λίθων τούτων εγείραι τέκνα τω Αβραάμ» δηλαδή: «Μόνον το βάπτισμα δεν σας ωφελεί. Εάν λοιπόν θέλετε να σωθήτε από την οργήν, κάμετε έργα αγαθά, τα οποία είναι καρποί άξιοι της αληθούς μετανοίας, και δείξατε με πράξεις εναρέτους την ειλικρινή μετάνοιάν σας και μην αρχίσετε να λέγετε μέσα σας· Πατέρα έχομεν τον Αβραάμ· διότι σας λέγω, ότι ο Θεός έχει την δύναμιν από το πλέον ακατάλληλον υλικόν, ακόμη και από τους λίθους αυτούς να αναστήση απογόνους εις τον Αβραάμ». (βλ. Ματθαίος 3, 8. Λουκάς 3, 8). Η μετάνοια, δεν είναι επιστροφή. Ούτε όμως και η σωτηρία μας. Είναι ορθή εκτίμηση και συναισθανόμενη παραδοχή. Είναι μάχη πνευματικής τοποθέτησης. Αφού συντελεστεί, θα οδηγήσει στην εξάλειψη των αμαρτιών μας.
