Ο Όσιος Νικηφόρος Γεώργιος ή Γιώργος γεννήθηκε στα Καρδάμυλα της Χίου το έτος 1750 από ευσεβείς κι εναρέτους γονείς, από τους οποίους έλαβε χριστιανική ανατροφή και παιδεία. Σε πολύ μικρή ηλικία αρρώστησε από τύφο και κινδύνεψε να πεθάνει. Οι γονείς του τότε τον έταξαν, όταν γίνει καλά, να υπηρετήσει την Παναγία τη Νεαμονήτισσα. Έτσι, όταν η υγεία του μικρού αποκαταστάθηκε, τον αφιέρωσαν στη Παναγία. Προσκολλήθηκε κι εμαθήτευσε κοντά στον αξιοσέβαστο Γέροντα Άνθιμο τον Αγιοπατερίτη.
Από μικρός ο Νικηφόρος – που τη νίκη κατά των αλλοδόξων έφερε το όνομά του – ήταν υπόδειγμα σοβαρού και χρηστού παιδιού. Ήταν ευφυής και επιμελής. Η Αδελφότητα της Μονής, που διέκρινε κι εκτίμησε τα πνευματικά του χαρίσματα τον έστειλε στη φημισμένη τότε Σχολή της πόλεως Χίου, για να μορφωθεί περισσότερο. Εκεί, διδάχθηκε τα Ιερά Γράμματα από τον ιεροδιδάσκαλο Γαβριήλ Αστακάρη και από τον Ιεροκήρυκα Ιάκωβο Μαύρο. Η ιδιαίτερη αγάπη του προς τα Ιερά Γράμματα και η χριστιανική του πίστη τον οδήγησαν κοντά σε δύο μεγάλες μορφές της Παιδείας και της Εκκλησίας την εποχή εκείνη, τον Αθανάσιο τον Πάριο και τον Μακάριο Νοταρά.
Μετά την αποφοίτησή του από την Σχολή της Χίου ο Νικηφόρος επέστρεψε στη Νέα Μονή και χειροτονήθηκε Διάκονος. Παράλληλα προσλήφθηκε από την ίδια Σχολή ως διδάσκαλος, όπου υπηρέτησε αρκετά χρόνια.
Το έτος 1802 κλήθηκε από την πολιτεία να αναλάβει την Ηγουμενεία της Νέας Μονής, γιατί οι Νεαμονίτες μοναχοί που διαχειρίζονταν πλημμελώς τα οικονομικά της Μονής κι επειδή δεν είχαν τη δυνατότητα να πληρώσουν το πρόστιμο των 600.000 γροσίων που τούς επεβλήθη, αναγκάστηκαν να πωλήσουν νεαμονήτικα κτήματα. Αυτό έκανε τους πολίτες να υποπτευθούν κακή διαχείριση των οικονομικών· για τούτο αποτάνθηκαν στον Νικηφόρο, που υπηρετούσε ακόμη τότε στη Σχολή της Χίου, να αναλάβει την Ηγουμενεία της Μονής, με την υποχρέωση να θεσπίσει ετήσιο έλεγχο της μοναστηριακής λογοδοσίας από τη Δημογεροντία.
Παρότι ο Νικηφόρος δεν είχε ποτέ ασχοληθεί με τα οικονομικά, προσπάθησε να συμβιβάσει όλες τις δυσκολίες με μετριοφροσύνη και ευθυκρισία. Ταυτόχρονα δεν παρέλειψε να αναλάβει ο ίδιος την τακτική διδασκαλία των μοναχών, όχι μόνον στα Ιερά Γράμματα, αλλά εφρόντισε και για τη σωτήρια εκπλήρωση των Λόγων του Ευαγγελίου και για την ανύψωση του ηθικού φρονήματος των μοναχών, πρωτίστως με το δικό του ζηλευτό παράδειγμα. Εδίδασκε και εβίωνε όλες τις χριστιανικές αρετές, προσπαθώντας πάντοτε να επιφέρει την αριστείδειο τελειότητα.
Η παλαίφατη Νέα Μονή της Χίου
Καταφύγιο στη Μονή του Ρεστά
Πολύ γρήγορα όμως κουράστηκε από την αγνωμοσύνη του περίγυρου, παρά τους κόπους και τους μόχθους του, και αποχώρησε από την Ηγουμενεία πριν εκπνεύσει η διετής θητεία του.
Ιδεολόγος και οραματιστής ο Νικηφόρος δε μπορούσε να κάνει συμβιβα-σμούς στην πίστη και στα καθήκοντα του· δε μπορούσε να διοικήσει το τα-ραγμένο από τις θύελλες και καταιγίδες σκάφος της Μονής.
Έτσι, δραπετεύει από τις επάλξεις της Μονής και καταφεύγει στο δικό του απάνεμο λιμάνι της αρετής. Εγκαταβιώνει στη Μονή του Αγίου Γεωργίου του Ρεστά, όπου παραμένει εκεί επί μία εικοσαετία με συμμοναστές τον Ιωσήφ από τα Άγραφα, τον Νείλο τον Καλόγνωμο και πολύ μετέπειτα με τον Αθανάσιο τον Πάριο.
Στη Μονή του Ρεστά ο Νικηφόρος ασχολείται τώρα με το κτήμα, που το βελτιώνει, φυτεύει πεύκα και ελαιόδενδρα, συκιές και κυπαρίσσια· κι επειδή το χώμα είναι καλό και το μέρος υπήνεμο με άφθονο νερό, δημιουργεί φυτώριο. Από εκεί περιέρχεται τα χωριά και μοιράζει δενδρύλια στους χωρικούς, προτρέποντάς τους στη δενδροφυτεία και δίνοντας ευχές και ιδιαίτερες ευλογίες σε όσους φυτεύουν καινούργια δένδρα. Ακόμη, για να δώσει κίνητρα για τη δενδροφύτευση, πωλεί τα πατρικά του κτήματα στα Καρδάμυλα και μοιράζει τα χρήματα αυτά ως αμοιβή σε όσους φυτεύουν ελαιόδενδρα, όχι μόνον στη γενέτειρά του, αλλά και σε άλλα χωριά του νησιού.
Η Παράδοση αναφέρει ότι, όταν κάποτε ένας χριστιανός πήγε στον Ιερομόναχο Νικηφόρο να εξομολογηθεί και τού εμπιστεύθηκε ότι λόγω ασθενείας δε μπόρεσε να νηστέψει τις αναγκαίες ημέρες της νηστείας, ο θεοσέβαστος εξομολόγος τού επιβάλει «αντί της κανονικής νηστείας και των γονυκλισιών να φυτέψη ελαιόδενδρα». Αυτά ήταν τις περισσότερες περιπτώσεις τα επιτίμια των εξομολογουμένων. Τη δενδροφύτευση ελαιών και πευκών όριζε ως «Κανόνα» για τις αμαρτίες των χριστιανών, ώστε η ενέργειά τους αυτή να αποβαίνει ευεργέτημα για την πατρίδα.
Ο Ηγούμενος Νικηφόρος είναι ακόμη ακούραστος σε έργα κοινωνικής αγάπης και συμπαράστασης στον σκληρά χειμαζόμενο από τον κατακτητή λαό. Πολύ τακτικά επισκέπτεται την πόλη της Χίου ή περιέρχεται τα χωριά, για να κηρύξει τον Λόγο του Θεού και να στεγνώσει τα δάκρυα των απελπισμένων. Με την ακατάβλητη αγάπη του στηρίζει τους πιστούς, βοηθεί τους ασθενείς, συντρέχει τους πονεμένους και αναξιοπαθούντες, ελεεί τους φτωχούς με τα χρήματα που κατά κατά καιρούς συγκεντρώνει, ενώ ο ίδιος παραμένει πάντα φτωχός· γιατί παραδειγματικά περιφρονεί τα μάταια και πρόσκαιρα αγαθά του κόσμου τούτου· γιατί ο ίδιος ζει βίον «απράγμονα και λιτόν», χωρίς ποτέ να έχει ούτε αγρόν, ούτε υποζύγιον δικό του· βιώνει απαρέγκλιτα τον ευαγγελικό τρόπο βοήθειας «μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιεί η δεξιά σου»· όπως ευαγγελική είναι και ζωή του. Ζει μόνο με την ελπίδα του Ουρανού.
Επισκευάζει, ακόμη, το ερημητήριό του στα Ρεστά και το μετατρέπει σε κέντρο αγιότητας και φιλεσπλαχνίας, όπου καθημερινά πλήθος ευσεβών προσκυνητών συρρέει, για να εξομολογηθεί, να ζητήσει βοήθεια και να ακούσει τα ρήματα του Θείου Λόγου από το στόμα τού σεβάσμιου ιερέα. Στον μεγάλο ασκητή και φιλάνθρωπο Νικηφόρο προστρέχουν σε περίοδο παρατεταμένης ανομβρίας οι συμπατριώτες του Καρδαμύλιοι, για να τον παρακαλέσουν να προσευχηθεί στον Εξουσιαστή του Σύμπαντος να τούς λυπηθεί και να στείλει την ευεργετική βροχή· και με τις παρακλήσεις του αγιασμένου Πατέρα ανοίγουν οι κρουνοί του Ουρανού.
Το συγγραφικό του έργο
Ζηλωτής των λογίων της εποχής του Μακαρίου του Νοταρά και Αθανασίου Παρίου, εργάζεται άοκνα στον Αμπελώνα του Κυρίου, διδάσκοντας και διαφωτίζοντας το διψασμένο ποίμνιό του. Ομοίως και το συγγραφικό του έργο υπήρξε σημαντικό. Πολύτιμη είναι η προσφορά του μέσα από το βιβλίο που τελειώνει και εκδίδει το 1804, στο οποίο αναφέρεται η ιστορία της Νέας Μονής με πολύ καλή περιγραφή του Καθολικού και η Ακολουθία των Αγίων Πατέρων, Νικήτα, Ιωάννη και Ιωσήφ. Το βιβλίο εκδίδεται στη Βενετία με έξοδα της Νέας Μονής.
Το έτος 1819 εκδίδει στη Βενετία το «Νέο Λειμωνάριο» με τους βίους των Νεομαρτύρων Αγίων, Θεοφίλου, Μάρκου του Νέου, Αγγελή, των γυναικών Αγίων Μαρκέλλας και Ματρώνας, άλλων Χίων Αγίων και των Αγίων που διέλαμψαν στο νησί με Χαιρετισμούς, Ασματικές Ακολουθίες, Ύμνους και Ιδιόμελα. Στο Αξιολογώτατο αυτό πόνημα του Νικηφόρου, που παρέλαβε ημιτελές από τον Μακάριο τον Νοταρά και ολοκλήρωσε ο ίδιος, φαίνεται με σαφήνεια και ένθερμο ενθουσιασμό η άμετρη αγάπη του προς την Εκκλησία και το σκλαβωμένο Γένος.
Στο υπ’ αριθμό 233 Κώδικα της Βιβλιοθήκης Καλύβα σώζεται η «Ακολουθία του εν Αγίοις πατρός ημών Μακαρίου Αρχιεπισκόπου Κορίνθου πονηθείσα παρά του Νικηφόρου του Χίου».
Ανεκτίμητη υπήρξε η φιλοπονία του Νικηφόρου, με την οποία σύναξε και διατήρησε τα κειμήλια της Νέας Μονής και τα χρυσόβουλλα των αυτοκρατόρων, που με τα πενιχρά του μέσα κατέγραψε, ώστε να φθάσουν μέχρι τις ημέρες μας. Για την εργασία αυτή είχε ως πολύτιμο βοήθημα τη βιογραφία των τριών Πατέρων της Μονής Νικήτα, Ιωάννη και Ιωσήφ, που ήταν γραμμένη σε παλαιά γλώσσα, χωρίς να αναφέρεται ο συγγραφέας της βιογραφίας. Αυτό το πόνημα του Νικηφόρου διασκεύασε και συμπλήρωσε ο νεαμονίτης Χίος μοναχός Γρηγόριος ο Φωτεινός στα «Νεαμονήσια» το 1865.
Ωστόσο, παρά τα πολλά χρόνια που συσωρεύτηκαν στο ασκητικό σώμα του αγαθού λευΐτη του Κυρίου, ο ακαταπόνητος Νικηφόρος συνεχίζει τις ιεραποστολικές του περιοδείες στα χωριά του νησιού. Μια σύντομη και αδιευκρίνιστη ασθένεια τον κατέλαβε κατά την επιστροφή του από μια περιοδεία, ενώ είχε σταματήσει στο σπίτι της αδελφής του Μπουκεμέλαινας στα Γναφαριά της Αγίας Παρασκευής, κοντά στη θάλασσα. Εκεί, παρέδωσε ειρηνικά το πνεύμα του στον Πλάστη και Δημιουργό, που με τόση αφοσίωση και αγάπη υπηρέτησε ολόκληρη τη ζωή του την 1η Μαΐου του έτους 1821. Κατά άλλη εκδοχή ο Όσιος «εκοιμήθη» το θέρος του 1820.
Το σεπτό Λείψανό του μεταφέρθηκε και τάφηκε στη Μονή του Ρεστά, εκεί όπου προηγουμένως αναπαυόταν ο διδάσκαλος Αθανάσιος ο Πάριος.
Μετά από προειδοποίηση με όνειρο στον μοναχό Αγαθάγγελο γίνεται η Ανακομιδή των Ιερών Του Λειψάνων, τα οποία μεταφέρθηκαν αρχικά στη Μητρόπολη της πόλεως Χίου από τον Μητροπολίτη Χίου Σωφρόνιο τον Βυζάντιο (1839-1855) και μετέπειτα Πατριάρχη Αλεξανδρείας. Μετά από πολλά χρόνια η Συντεχνία Βυρσοδεψών Χίου, στην οποία ο Ναός και το κτήμα του Ρεστά ανήκει, τοποθέτησαν και φύλαξαν με βαθύτατο σεβασμό κι αγάπη τα Λείψανα του Οσίου σε κλειστό κιβώτιο στο Άγιο Βήμα του Αγίου Γεωργίου του Ρεστά..
Από την Παράδοση είναι γνωστό ότι ο Ιερομόναχος Νικηφόρος ήταν μετρίου αναστήματος, χλωμός την όψη, μειλίχιος, με μεγάλα μάτια και πλούσια γένια.
Ο Όσιος Νικηφόρος υπήρξε ιδεώδης τύπος λογίου μοναστού, που καθοδήγησε τον λαό της Χίου στην πνευματική ζωή με την άφθαρτη λαμπάδα της χριστιανικής του πίστης και τον φώτισε, με το ιεραποστολικό και συγγραφικό του έργο, που χωρίζεται σε ιστορικό και υμνολογικό, ώστε να μην τον καταλάβει το σκότος της λήθης. Διήνυσε τη ζωή του με νηστεία, προσευχή και μελέτη. Πρωτοστάτησε σε κάθε κοινωφελή και φιλάνθρωπη δράση. Φρόντισε η ζωή του στη γη να είναι χρήσιμη και ωφέλιμη. Υπήρξε ευλογημένος μεταξύ των συμπατριωτών του και στήριγμα της Εκκλησίας. Έπραξε ό,τι έπραξαν όλοι οι Ιεράρχες σε ευρύ κύκλο. Αποχώρησε πολύ ενωρίς από τη κοσμική δόξα, αγκυροβολώντας στο ασφαλές λιμάνι της πίστης και της παιδείας. Από τον Θεό αντλούσε ακατάβλητη δύναμη κι επανερχόταν στους ανθρώπους, για να ενστα-λάξει στις καρδιές τους το χριστιανικό βάλσαμο και το κύρος της αγιοτάτης ζωής του. Καταξιώθηκε στις συνειδήσεις των πιστών και με τα θαύματα που ακόμη και εν ζωή επετέλεσε.
Η Εκκλησία τίμησε τον ασκητή και μεγάλο αγωνιστή της πίστης μας για την ασκητική βιοτή Του και τη θεάρεστη προσφορά Του και Τον κατέταξε στους Οσίους. Η μνήμη Του τιμάται την 1η Μαΐου. Ανάγλυφη μαρμάρινη λάρνακα με σιδερένιο κιγκλίδωμα κατασκεύασε η Συντεχνία Βυρσοδεψών Χίου, που Τον τιμά ιδιαίτερα και Τον θεωρεί Προστάτη της.
Πρώτος Ναός του Οσίου Νικηφόρου του Χίου ή Καρδαμύλιου ή Νεαμονήσιου ανεγέρθηκε στη γενέτειρά του, τα Καρδάμυλα, από τις εισφορές των Καρδαμυλίων της Αμερικής.
Πηγή: Σύνδεσμος Κήρικών Χίου
