Αγαπητοί αδελφοί και αγαπητές αδελφές,
«Θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν, ᾍδου τὴν καθαίρεσιν, ἄλλης βιοτῆς, τῆς αἰωνίου ἀπαρχήν, καὶ σκιρτῶντες ὑμνοῦμεν τὸν αἴτιον, τὸν μόνον εὐλογητὸν τῶν Πατέρων, Θεὸν καὶ ὑπερένδοξον».[1] Με πόση σαφήνεια ο υμνωδός στους παραπάνω στίχους του αναστάσιμου κανόνα αποτυπώνει την ουσία και το βίωμα της Ανάστασης του Κυρίου. «Εορτάζουμε τη νέκρωση του θανάτου, την καθαίρεση του Άδη, και μαζί με αυτά τη γέννηση μιας διαφορετικής βιοτής, της αιώνιας ζωής. Για όλα αυτά υμνούμε τον υπερένδοξο Θεό, σκιρτώντας από χαρά». Η χαρά είναι το διαχρονικό, ανακαινιστικό και ανατρεπτικό μήνυμα της Ανάστασης.
Σκιρτάμε από τη χαρά μας και με πόθο και θείο έρωτα είμαστε πλημμυρισμένοι από τη χάρη και τη χαρά του αναστημένου Χριστού. Σκιρτάμε από τη χαρά μας, διότι «Χριστός ανέστη και Άδης εσκυλεύθη». Εσκυλεύθη ο θάνατος, δηλαδή, απογυμνώθηκε, ταπεινώθηκε και ακυρώθηκε, καθώς ο αναστημένος Χριστός κατέβηκε στον τόπο της απόλυτης ταπείνωσης, τον Άδη, και τον κυρίευσε. Αλώθηκε ο Άδης. Ανέστη Χριστός και θανατώθηκε ο θάνατος. Ανέστη Χριστός και η Βασιλεία Του ήδη εγκαθιδρύθηκε. Σε αυτήν τη χάρη και τη χαρά της Βασιλείας ζούμε. Τη Βασιλεία της ειρήνης, της ακατάπαυστης χαράς και της αιώνιας ευφροσύνης. Χωρίς διακρίσεις, καθώς ο Χριστός μάς χαρίζεται απροϋπόθετα. Με την Ανάστασή Του δίνει νόημα στη ζωή και την ύπαρξή μας. Δημιουργεί τη «νέα κτίση»,[2] η οποία διαρκώς ανακαινίζεται[3] και βιώνεται στο ύψιστο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, η οποία είναι «γεμάτη χαρά και φως», διότι «δεν έχει ως βάση τον Σταυρό και μία εξιδανίκευση του πάθους, αλλά την Ανάσταση ως υπέρβαση του πάθους του Σταυρού».[4]
O Υιός και Λόγος του Θεού, με τη σάρκωσή του, κατέστησε την Εκκλησία «κόσμο του κόσμου».[5] Κόσμο της χαράς, της ευχαριστίας, της χαρμοσύνης, της αγάπης, της ελευθερίας και της απαντοχής. Κατέστησε την Εκκλησία Του τον πυρήνα και το κέντρο της ζωής μας. Τα Χριστούγεννα ιστάμενοι όλοι μπροστά στην αγία φάτνη του Ιησού προσκυνήσαμε την γεννημένη πολυπόθητη ελπίδα της σωτηρίας της ανθρωπότητας. Σήμερα, ιστάμενοι μπροστά στον κενό τάφο Του βλέπουμε ότι η ελπίδα της σωτηρίας έγινε βεβαιότητα.
«Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καὶ γῆ καὶ τὰ καταχθόνια».[6] «Πλέον, τα πάντα έχουν γεμίσει με το φως του Αναστάντος· ο ουρανός και η γη και ο απύθμενος Άδης». «Ο Άδης στον οποίο κατέβηκε ο αναστημένος Χριστός δεν ήταν ο τόπος βασανισμού, όσο φοβερός κι αν μπορεί να είναι αυτός ο τόπος. Ήταν κάτι πολύ πιο τρομακτικό: ήταν ο τόπος χωρίς την παρουσία του Θεού. Τόπος απόλυτου, τέλειου, ανέλπιδου χωρισμού από τον Θεό και τόπος αποξένωσης του ανθρώπου από τον άλλο άνθρωπο. Αυτός ήταν ο τόπος του θανάτου στον οποίο κατέβηκε ο Χριστός περιφρονημένος από τους ανθρώπους στη γη. Ο Άδης ήταν η κόλαση του απόλυτου χωρισμού. Όταν λέμε ότι ο Χριστός με τον θάνατό Του πάτησε τον θάνατο, ότι ο Άδης έχει κατατροπωθεί, εννοούμε ότι ο θάνατος εκείνος και ο Άδης εκείνος δεν υπάρχουν πια. Δεν υπάρχει πια χωρισμός από τον Θεό. O ίδιος ο Θεός έχει κατεβεί στον Άδη και δεν υπάρχει, πλέον, μέρος στο οποίο ο Θεός δεν είναι παρών μαζί με τα πλάσματά Του».[7] Δεν υπάρχει χώρος για τον θάνατο, τον φόβο, τις ενοχές και τη θλίψη. Άλλωστε, «τα πάντα είναι ο Χριστός και σε όλα βρίσκεται ο Χριστός».[8]
Όταν οι Μυροφόρες συνάντησαν τον νεανίσκο στον τάφο του Κυρίου το πρωινό του Σαββάτου «ἐξεθαμβήθησαν» και εκείνος τις είπε: «μὴ ἐκθαμβεῖσθε».[9] Εξεθαμβήθησαν, δηλαδή, θαμπώθηκαν από το εκθαμβωτικό φως της Ανάστασης. Εξεθαμβήθησαν από το μέγα θαύμα της Ανάστασης που αποτελεί την ίαση της ανθρώπινης φύσης. Επιστρέφοντας οι Μυροφόρες, για να πληροφορήσουν τους μαθητές με τα νέα της Ανάστασης, είδαν στον δρόμο τον Αναστημένο Χριστό ο οποίος τις χαιρέτησε, λέγοντας «χαίρετε».[10] Με χαρά απευθύνεται ο θυσιασμένος πατέρας προς τα παιδιά του. Αυτή τη χαρά κομίζουμε και εμείς· τη χαρά της σωτηρίας, της συνύπαρξης και της συμβίωσης όλων μας με τον αναστημένο Χριστό. Μια συμβίωση η οποία είναι η προσωπική μας σχέση με τον Δημιουργό· σχέση αγάπης, ευχαριστίας, χαράς και θείου έρωτος.
Αδελφοί και αδελφές μου,
«Να είστε πάντοτε χαρούμενοι με τη χαρά του Χριστού»,[11] γιατί ο Χριστός γεννήθηκε, για να γίνει ο δικός μας συγκυρηναίος στην πορεία προς τη Βασιλεία Του και πέθανε, ώστε, συναντώντας μας μέσα στον θάνατο, τη φθορά, τον πόνο, την οδύνη και την απογοήτευση, να μας αναστήσει.[12] Και με την ανάστασή Του προμηνύει σε όλους την ανάστασή μας στα έσχατα.[13]
Όμως, αφού τόσο μας αγάπησε ο Θεός, που έγινε άνθρωπος, δεν μπορούμε να ζήσουμε παρά μόνο με θυσιαστική αγάπη προς τους αδελφούς μας.[14] Τότε θα ζήσουμε πλημμυρισμένοι από τη χαρά της νέας βιοτής, γεμάτοι φως εκ του Φωτός. Τότε θα βιώσουμε την πραγματική χαρά, η οποία φανερώνεται και βιώνεται εντός της Εκκλησίας Του και στα πρόσωπα των αδελφών μας. Γι’ αυτό, «πασχίζουμε να τηρήσουμε τον λόγο του Χριστού, με βιοτή καλοσύνης και αγάπης […], να τον αναγνωρίσουμε στο πρόσωπο των φτωχών και των ξένων […]. Ο Αναστημένος Χριστός δεν είναι άλλος από τον λόγο Του, τον λόγο της αγάπης και της συγχώρησης».[15]
Επιτρέψτε μου και φέτος να επαναλάβω το υπέροχο δοξαστικό της Μ. Τετάρτης, στο οποίο ο υμνωδός θέτει τον Κύριο να μας απευθύνεται λέγοντας: «Ὦ φίλοι, ὁρᾶτε, μηδεὶς ὑμᾶς χωρίσει μου φόβος· εἰ γὰρ πάσχω, ἀλλ’ ὑπὲρ τοῦ κόσμου».[16] Δηλαδή, «φίλοι μου, προσέξτε, μη σας χωρίσει από εμένα κανένας φόβος. Κι αν πάσχω, πάσχω για τον κόσμο, πάσχω για εσάς». Πόσο ανατρεπτικός και αγαπητικός ο Κύριος. Οι Θεοί των θρησκειών ή οι θεοί των φιλοσοφιών και η εκκοσμικευμένη αντίληψη του κόσμου θέλουν ένα θεό ο οποίος τιμωρεί και κολάζει τον άνθρωπο για τις αμαρτίες και τα λάθη του. Όμως, ο Χριστός ανατρέπει τα πάντα. Τιμωρείται ο ίδιος για τις αμαρτίες και τα λάθη της ανθρωπότητας.
Αγαπητοί μου αδελφοί και αγαπητές μου αδελφές,
«Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καὶ γῆ καὶ τὰ καταχθόνια».[17] «Δεῦτε», λοιπόν, «λάβετε φῶς ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου φωτός». «Ελάτε», λοιπόν, «να λάβουμε φως από το ανέσπερο φως», το φως που δεν γνωρίζει δειλινό. Ας ζήσουμε με αναστάσιμο θάρρος, καθώς, όπως μας προτρέπει ο Κύριος: «Στον κόσμο θα συναντήσετε θλίψη, αλλά, να έχετε θάρρος, γιατί εγώ νίκησα τον κόσμο».[18] Ας ζήσουμε με τον αναστημένο Χριστό, ο οποίος έκανε το αδύνατο δυνατό και μας υποσχέθηκε ότι «οι λύπες αυτού του κόσμου θα γίνουν χαρές».[19] Ας ζήσουμε με χαρά και ευχαριστία για όλη τη Δημιουργία του Θεού.
Εύχομαι ο αναστημένος Χριστός να χαριτώνει την ύπαρξη και τη βιοτή μας και να μας χαρίζει τη χαρά Του, ώστε να ζούμε φωτισμένοι και μακάριοι εντός της χάρης Του.
Χριστός Ανέστη, αδελφοί και αδελφές μου!
Ευχέτης όλων σας προς τον αναστημένο Χριστό,
Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΣΑΣ
† Ο Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ
Υποσημειώσεις:
[[1]] Τροπάριο ζ´ ωδής του κανόνα του όρθρου της Ανάστασης.
[2] Γαλάτας 6:15.
[3] Πρβλ. Κύριλλος Αλεξανδρείας, Περί της ενανθρωπήσεως του Μονογενούς, PG 75, 1237C.
[4] Ιωάννης Ζηζιούλας, Μητροπολίτης Περγάμου. «Εσχατολογία και ιστορία», Έργα Α΄. Εκκλησιολογικά μελετήματα. Αθήνα: Δόμος 2016, 498.
[5] Ωριγένης, Των εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον εξηγητικών, τόμ. ΣΤ΄, ΒΕΠΕΣ 12, 63.
[6] Τροπάριο γ´ ωδής του κανόνα του όρθρου της Ανάστασης.
[7] Aντώνιος Μπλουμ, Μητροπολίτης Σουρόζ (Anthony Bloom). «Ο θάνατος του θανάτου», στο Ημέρα Κυρίου. Αθήνα: Ακρίτας 1983.
[8] Κολοσσαείς 3:11.
[9] Μάρκος, 16:1-6.
[10] Ματθαίος 28:9.
[11] Φιλιπησσίους 4:4.
[12] Βλ. Δημήτριος Κωλέσης. «Το μυστήριο της ζωής και του θανάτου στην προοπτική της αντιδικίας ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο». Αγιαναστασίτες 27 (2010): 16-17.
[13] Πρβλ. Γρηγόριος Παλαμάς, Εις την Ανάληψιν, PG 151, 277.
[14] Πρβλ. Εβραίους 13:8.
[15] Σταύρος Ζουμπουλάκης. Ανθοδέσμη για τη Μεγάλη Εβδομάδα. [Βιβλία περί του Ιερού, 4]. Αθήνα: Άρτος Ζωής 2021, 137.
[16] Δοξαστικό των αποστίχων του όρθρου της Μεγάλης Πέμπτης.
[17] Τροπάριο γ´ ωδής του κανόνα του όρθρου της Ανάστασης
[18] Ιωάννης 16:33.
[19] Ιωάννης 16:20.
