Στη Μαίρη Ορφανίδη
Αφελείς χαρακτηρίζει ο Μητροπολίτης Παροναξίας κ. Καλλίνικος όσους πιστεύουν ότι μπορούν να φιμώσουν την Εκκλησία με την κατάργηση ενός άρθρου του Συντάγματος. Μάλιστα, αναφέρει ότι τον προβληματίζει το έντονο ξαφνικό ενδιαφέρον κάποιων βουλευτών για την προστασία των μουσουλμάνων, όταν καθημερινά, όπως υπογραμμίζει, παραβιάζονται τα δικαιώματα των Χριστιανών, και τονίζει ότι για ορισμένα ζητήματα ο Αρχιεπίσκοπος και η ιεραρχία θα έπρεπε να έχουν επιδείξει δυναμικότερη αντιμετώπιση.
Τι δυσκολίες αντιμετωπίζει ο ιεράρχης μιας μητρόπολης που απαρτίζεται από τρία νησιά, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες;
Είναι γεγονός ότι η νησιωτικότητα αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα δυσκολίας για όλους κατοίκους αλλά και τους φορείς που δραστηριοποιούνται στα νησιά μας. Η διακονία ενός ιεράρχου σε μια νησιωτική μητρόπολη δεν εξαιρείται από αυτή την πραγματικότητα. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι επηρεάζεται ακόμα περισσότερο, καθώς ο επίσκοπος μιας νησιωτικής μητροπόλεως, όπως είναι η Μητρόπολη Παροναξίας, εντός των πλαισίων της ποιμαντικής του φροντίδας για το ποίμνιό του, αναγκάζεται να μετακινείται πολύ συχνά από το ένα νησί στο άλλο, προκειμένου κατ’ αρχήν να συμπαρίσταται στις πολλαπλές ανάγκες των ανθρώπων της τοπικής Εκκλησίας, αλλά και να παρίσταται στις διάφορες λατρευτικές συνάξεις των ενοριών της μητροπόλεώς του. Όταν ζεις σε νησί, εξαρτάσαι κυρίως από τη θαλάσσια συγκοινωνία και τις καιρικές συνθήκες. Στο πλαίσιο αυτό, πράγματι πολλές φορές η απουσία δρομολογίων λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών ή άλλων παραγόντων (απεργίες, εόρτιες αργίες κ.ά.), δυσκολεύουν το έργο μας, αφού δεν μπορούμε να είμαστε ανά πάσα στιγμή εκεί όπου θα έπρεπε. Βέβαια, εμείς στην Παροναξία έχουμε την ευλογία να έχουμε σχετικά καλή συγκοινωνία ακτοπλοϊκή, που συνδέει το λιγότερο δύο φορές την ημέρα και τα δύο μεγάλα νησιά μας με τον Πειραιά, καθώς επίσης και αεροδρόμια, και στην Πάρο και στη Νάξο. Για την Αντίπαρο επίσης έχει πυκνά δρομολόγια από την Πάρο καθημερινά, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες.
Στη Μητρόπολή σας, ιδιαίτερα στο νησί της Νάξου, υπάρχουν πολλά μνημεία βυζαντινής εποχής. Υπάρχουν κινήσεις από τη Μητρόπολη, σε συνδυασμό με τις τοπικές Αρχές και τους αρμόδιους φορείς, για τη συντήρηση και την προβολή τους, καθώς χιλιάδες τουρίστες επισκέπτονται κάθε καλοκαίρι το νησί της Νάξου;
Πράγματι, όπως πολύ σωστά επισημάνατε η Μητρόπολή μας, και ιδιαίτερα η Νάξος, είναι κατάσπαρτη από βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία μεγάλης ιστορικής, αρχιτεκτονικής και θρησκευτικής αξίας. Δόξα τω Θεώ, στον τομέα αυτό η συνεργασία μας τόσο με την Εφορία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, που είναι η αρμόδια υπηρεσία για τη συντήρηση των μνημείων, όσο και με την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι αρίστη, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα σχετικά με την προστασία, την προβολή και την επισκεψιμότητα των μνημείων αυτών. Παράλληλα, ως Μητρόπολη προσπαθούμε να ενημερώνουμε και να καθοδηγούμε με κάθε τρόπο και σε κάθε ευκαιρία (ακόμα και με ειδικά σεμινάρια) τους κληρικούς μας, έτσι ώστε οι συντηρήσεις των πολλών βυζαντινών ναών που ανήκουν στις ενορίες τους να γίνονται κατά τον καλύτερο τρόπο και με την καθοδήγηση της Εφορίας Αρχαιοτήτων, ενώ παράλληλα καταβάλλεται προσπάθεια για την αδιάλειπτη λειτουργική τους ζωή, έτσι ώστε να μην αποτελούν απλώς επισκέψιμα μνημεία, αλλά ζωντανούς χώρους λατρείας του Θεού. Ασφαλώς, προς την κατεύθυνση αυτή χρειάζεται ακόμη πολύ μεγάλη προσπάθεια και συνέχιση της αγαστής συνεργασίας της τοπικής Εκκλησίας με όλους τους φορείς που προαναφέραμε.
Η Παναγία Εκατονταπυλιανή της Πάρου συγκεντρώνει εκατοντάδες προσκυνητές κάθε χρόνο. Πιστεύετε ότι θα πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα από την κεντρική διοίκηση της Εκκλησίας σε ό,τι αφορά στην ανάπτυξη του προσκυνηματικού τουρισμού και την ανάδειξη μέσω αυτού των ναών στα νησιά;
Η παρουσία του Ιερού Προσκυνήματος της Παναγίας Εκατονταπυλιανής Πάρου αποτελεί μεγάλη ευλογία όχι μόνο για τη Μητροπολιτική μας Περιφέρεια, αλλά και για όλο τον Ορθόδοξο Χριστιανικό κόσμο, αφού αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και μεγαλύτερα μνημεία της πρώιμης βυζαντινής περιόδου που διασώζει σπουδαία στοιχεία της αρχιτεκτονικής και της λατρευτικής ζωής της εποχής εκείνης. Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος έχει συστήσει ειδικό Συνοδικό Γραφείο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων & Θρησκευτικού Τουρισμού, το οποίο εργάζεται αποκλειστικά με σκοπό την προβολή των θρησκευτικών μνημείων της πατρίδος μας τόσο εντός αυτής όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Έχουμε αναπτύξει μια πολύ καλή συνεργασία με το εν λόγω Συνοδικό Γραφείο και συμμετέχουμε σταθερά, ιδίως με τις πολλές εκδόσεις του Ιερού Προσκυνήματος, στα διάφορα συνέδρια και εκδηλώσεις εντός και εκτός Ελλάδος (ιδιαιτέρως στη Ρωσία), όπου προβάλλονται οι παγκόσμιοι θρησκευτικοί και προσκυνηματικοί προορισμοί, καθώς και οι τρόποι ευχερέστερης προσέγγισής τους. Στον τομέα αυτό χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια και στήριξη, όπως προαναφέρατε, από την κεντρική Εκκλησιαστική Διοίκηση.
Η οικονομική κρίση έχει αλλάξει τις ζωές πολλών συμπολιτών μας. Μέσα από ποιες δράσεις η Μητρόπολή σας συμπαραστέκεται σε αυτούς;
Στους δύσκολους πράγματι καιρούς που διερχόμαστε προσπαθούμε με τα λιγοστά μέσα που διαθέτουμε, καθώς είμαστε μια μικρή νησιωτική μητρόπολη, να ανταποκριθούμε στις πολλαπλές ανάγκες των εμπερίστατων συνανθρώπων μας, ο αριθμός των οποίων πρέπει να τονίσουμε ότι συνεχώς αυξάνει. Ήδη από την αρχή της κρίσης λειτουργούν δύο γεύματα αγάπης, σε Πάρο και Νάξο, τα οποία σήμερα προσφέρουν καθημερινά περίπου διακόσιες μερίδες ζεστό φαγητό, προσπάθεια η οποία επιφέρει κατά τα τελευταία χρόνια μια πολύ δυσβάσταχτη δαπάνη για την οικονομικά αδύναμη Μητρόπολή μας. Παράλληλα, προσπαθούμε να καλύπτουμε και τις επιμέρους ανάγκες πολλών συνανθρώπων μας, όπως είναι η καταβολή ενοικίων, η πληρωμή κυρίως λογαριασμών της ΔΕΗ, η ενίσχυση φοιτητών αλλά και η κάλυψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε όποιον τη χρειάζεται. Και βέβαια όλα αυτά ανεξαρτήτως εθνικότητος και θρησκεύματος!
Παράλληλα, λειτουργεί ένα εξαιρετικό Γηροκομείο στην Πάρο, με όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές, στο οποίο φιλοξενούνται περίπου τριάντα παππούδες και γιαγιάδες μέσα σε έναν άρτια εξοπλισμένο χώρο με το κατάλληλο ιατρικό, νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό. Συγχρόνως, καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια για την ολοκλήρωση του Γηροκομείου της Νάξου, έτσι ώστε κα καλυφθούν οι ανάγκες και των τριών νησιών. Απλώς, δε, να σας αναφέρω ότι εδώ και τρία χρόνια λειτουργούν κατασκηνώσεις της Μητροπόλεώς μας στη Νάξο, σε σύγχρονες παραθαλάσσιες εγκαταστάσεις, όπου φιλοξενούνται περίπου 250 παιδιά κάθε χρόνο. Ας σημειωθεί, τέλος, ότι η Μητρόπολη Παροναξίας των περίπου 35.000 κατοίκων επιτέλεσε κατά το προηγούμενο έτος φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο ύψους 567.241,91 ευρώ.
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος κλείνει φέτος 9 χρόνια στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο, έχοντας ένα προφίλ διαφορετικό από αυτό του προκατόχου του Μακαριστού κυρού Χριστοδούλου. Πώς θα χαρακτηρίζατε την παρουσία του στην ηγεσία της Ελλαδικής Εκκλησίας;
Η διδασκαλία του Ιερού Ευαγγελίου τονίζει ξεκάθαρα πως όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως είναι προικισμένοι από τον Θεό με διάφορα χαρίσματα, γι’ αυτό και όλοι οι άνθρωποι έχουν θέση μέσα στη Εκκλησία του Χριστού, καταθέτοντας ο καθένας τα χαρίσματά του προς δόξαν Θεού. Αναμφίβολα, ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος υπήρξε ένας πολύ χαρισματικός άνθρωπος με τον δικό του, μοναδικό χαρακτήρα, ο οποίος προσέφερε σπουδαίο έργο στην Εκκλησία αλλά και στην πατρίδα μας σε μια πολύ συγκεκριμένη χρονική περίοδο η οποία είχε ανάγκη από την ένταση και τον δυναμισμό του. Ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, ο οποίος επίσης καταθέτει καθημερινά τα δικά του χαρίσματα στη διακονία της Εκκλησίας μας, κλήθηκε να διακονήσει τον αρχιεπισκοπικό θρόνο σε μια πολύ δύσκολη περίοδο, όπου η κρίση βρίσκεται στο απόγειό της.
Σε μια τέτοια τρικυμιώδη περίοδο η Εκκλησία οφείλει να μην προσθέτει στην ένταση, αλλά να κατευνάζει, να ενώνει και να θεραπεύει τις ήδη πολύ ταραγμένες ψυχές των ανθρώπων, γεγονός το οποίο θεωρώ ότι επιτελεί με πολύ καλά αποτελέσματα ο Μακαριώτατος, αν και πιστεύω ότι για μερικά ζητήματα χρειάζεται και μια δυναμικότερη αντιμετώπιση, που θα εδράζεται και στη στήριξη όλου του Σώματος της Ιεραρχίας, χωρίς τάσεις διασπάσεως, προσωπικής προβολής και αυτόνομης πορείας, αλλά με γνώμονα την αρχή της συνοδικότητας και του πνεύματος σύμπνοιας και ενότητας που πάντοτε πρέπει να καλλιεργεί η Εκκλησία.
Το κόστος μεταφοράς του Αγίου Φωτός έγινε φέτος για πρώτη φορά θέμα συζήτησης. Νωρίτερα κάποιοι άνοιξαν και θέμα αναθεώρησης του άρθρου 3 του Συντάγματος με αφορμή το θέμα του μαθήματος των Θρησκευτικών. Εκτιμάτε ότι η Εκκλησία έχει περισσότερους λόγους από άλλοτε να υπερασπίζεται το δικαίωμά της να έχει άποψη στα θέματα που την αφορούν;
Η Εκκλησία του Χριστού, από την πρώτη στιγμή της παρουσίας της σε αυτό τον κόσμο, αντιμετώπισε την κακόβουλη διάθεση, αλλά και τον διωγμό όλων εκείνων που αρνούνται να υιοθετήσουν την αλήθεια του Ευαγγελίου. Αυτό, όμως, δεν την εμπόδισε ποτέ να κηρύσσει τον ευαγγελικό λόγο, γιατί η Εκκλησία μας αυτό κάνει. Δεν εκφράζει μια δική της άποψη, όπως κάνουν πολλοί, αλλά κηρύσσει τη σωτηριώδη αλήθεια που παρέλαβε από τον Ιδρυτή της, Ιησού Χριστό. Κατά συνέπεια, αυτό δεν είναι απλώς δικαίωμά της, αλλά ιερή υποχρέωση που απορρέει από την εντολή του Χριστού μετά την Ανάστασή Του: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη… διδάσκοντες αυτούς τηρείν πάντα όσα ενετειλάμην υμίν» (Ματθ. 28,19). Όσο, λοιπόν, και αν ενοχλούνται οι αντικείμενοι στον λόγο του Θεού, η Εκκλησία, ακόμα κι αν χρειαστεί να δώσει αίμα, δεν θα πάψει να κάνει αυτό που ήδη κάνει εδώ και 2.000 χρόνια. Να καλεί διά του λόγου της τους ανθρώπους να γίνουν υπηρέτες του θελήματος του Θεού και να απολαύσουν τη σωτηρία που ο Χριστός μάς προσέφερε. Και, βέβαια, είναι τουλάχιστον αφελές να νομίζουν κάποιοι ότι θα φιμώσουν ή θα καταστείλουν τη δυναμική της Εκκλησίας καταργώντας οποιοδήποτε άρθρο του Συντάγματος. Αυτές οι προσπάθειες, εξάλλου, δοκιμάστηκαν και δοκιμάζονται με πολύ βάναυσο τρόπο σε πολλές περιοχές του πλανήτη μας και το αποτέλεσμα που είχαν ήταν να δημιουργήσουν νέους Μάρτυρες και Ομολογητές της πίστεώς μας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία υπηρετείται από ανθρώπους, αλλά δεν είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα, γι’ αυτό «…και πύλαι άδου ου κατισχύσουσιν Αυτής» (Ματθ. 16,18).
Ποια η θέση σας για την κατάργηση της Κυριακάτικης αργίας;
Το ζήτημα αυτό είναι πολύ μεγάλο και δύσκολα μπορεί να καλυφθεί με μια σύντομη απάντηση. Επιγραμματικά, όμως, θα ήθελα να τονίσω ότι η κατάργηση της αργίας της Κυριακής έχει πολλαπλές διαστάσεις πνευματικές και κοινωνικές. Η αργία της Κυριακής δεν είναι χθεσινή υπόθεση, αλλά θεσπίστηκε ως επίσημη αργία το πρώτον από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο το έτος 321 μ.Χ. και όσον αφορά το σύγχρονο ελληνικό κράτος το έτος 1910 με τον νόμο 3455. Η αργία αυτή, εκτός από τη θρησκευτική της πλευρά, που έχει να κάνει με τη συμμετοχή των πιστών στον κυριακάτικό εκκλησιασμό, κάτι το οποίο θα καθίσταται αδύνατο, εφόσον οι πιστοί θα υποχρεούνται να εργάζονται, έχει και μια πολύ σημαντική κοινωνική πλευρά που αφορά τη συνοχή της ελληνικής οικογένειας, αφού η Κυριακή είναι η μοναδική ημέρα που τα παιδιά μπορούν να απολαύσουν τους γονείς τους, οι σύζυγοι ο ένας τον άλλο αλλά και οι συγγενείς να βρεθούν μεταξύ τους απολαμβάνοντας την κυριακάτικη έξοδο και, βέβαια, να καθίσουν όλοι μαζί γύρω από το κυριακάτικο τραπέζι. Αυτά όλα για κάθε λογικά σκεπτόμενο άνθρωπο με πνευματικό περιεχόμενο είναι αξίες ανεκτίμητες που δεν αντικαθίστανται με τίποτα.
Πώς είναι για εσάς οι ιδανικές σχέσεις μεταξύ μητροπολιτών και τοπικών Αρχών στα όρια κάθε μητρόπολης;
Στην ερώτησή σας αυτή θα απαντήσω με βάση την προσωπική μου εμπειρία. Στην Μητροπολιτική μας Περιφέρεια οι σχέσεις αυτές εδράζονται στον αλληλοσεβασμό, στη διατήρηση των διακριτών ρόλων και των ορίων και στο κοινό ενδιαφέρον για το καλό του τόπου, τον οποίο και εμείς ως Εκκλησία αλλά και οι τοπικές Αρχές διακονούμε. Ως Ιερά Μητρόπολη βρισκόμαστε πάντοτε δίπλα σε κάθε προσπάθεια που καταβάλλουν οι τοπικές Αρχές, αρκεί να μην έρχεται σε αντίθεση με τον ευαγγελικό λόγο και να αποσκοπεί στην προαγωγή του κοινού και καλώς νοουμένου συμφέροντος. Αλλά και οι τοπικές Αρχές, όποτε αυτό ζητηθεί, είναι πάντοτε με πολύ προθυμία κοντά μας, προκειμένου να συνεισφέρουν στην προσπάθεια που και εμείς καταβάλλουμε σε επίπεδο που άπτεται θεμάτων κοινής ωφελείας. Όταν κυριαρχεί ο σεβασμός, η αγωνία για το κοινό καλό και μένουν στην άκρη οι προσωπικές φιλοδοξίες και μικρότητες, θεωρώ ότι όλα μπορούν να λειτουργήσουν σωστά με τα καλύτερα αποτελέσματα για όλους.
