Ο Samuel Baud-Bovy, κορυφαίος νεοελληνιστής και μουσικολόγος, υπήρξε αναμφίβολα ο επιστήμονας που συνέβαλε όσο κανείς στην μετεξέλιξη της απλής καταγραφής των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών σε μια εθνομουσικολογική μελέτη, η οποία βρέθηκε σε γόνιμο διάλογο και σε επιστημονική ανατροφοδότηση με τον κλάδο της μουσικής Λαογραφίας, ώστε «μαζί με τη Μέλπω Λογοθέτη-Merlier μπορούσε να θεωρηθεί ο θεμελιωτής της ελληνικής Εθνομουσικολογίας», όπως εύστοχα παρατηρεί στον πρόλογό του ο Ακαδημαϊκός και ομ. Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Πασχάλης Κιτρομηλίδης. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι παρόλο τον μουσικολογικό προσανατολισμό της έρευνας, ο συγγραφέας δεν παραλείπει να προβαίνει και σε παρατηρήσεις σχετικές με τους στίχους των τραγουδιών, καθώς μάλιστα βρίσκει ευκαιρία να ασχοληθεί και με το εμβληματικό ζήτημα της καταγωγής του δεκαπεντασύλλαβου στίχου, το οποίο τον είχε συστηματικά απασχολήσει σε διάφορες εργασίες του.
Διότι πέρα από τα κλέφτικα τραγούδια, ο Baud-Bovy μελέτησε επίσης τα δημοτικά τραγούδια της Δωδεκανήσου και τα ριζίτικα τραγούδια της Δυτικής Κρήτης, όπως έχει συστηματικά αναδείξει ο Καθηγητής Λάμπρος Λιάβας ο οποίος έχει επισταμένως ασχοληθεί με το έργο του. Και στην ερευνητική αυτή πορεία, το ζήτημα της ελληνικής διαχρονίας. Στη συγκεκριμένη μελέτη ο Baud-Bovy εξετάζει το ιδιότυπο στροφικό σχήμα και την προσωδία των κλέφτικων τραγουδιών, και με βάση είκοσι τέσσερες παραλλαγές από παλαιότερες συλλογές και από τις ηχογραφήσεις του Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου, από τις συλλογές του οποίου αποδίδει σε δυτική σημειογραφία δεκαεπτά τραγούδια, διατυπώνει τυπολογικές παρατηρήσεις, διακρίνοντας δύο κατηγορίες στις οποίες τα ταξινομεί. Και ενσωματώνει στο βιβλίο του και παλαιότερες μελέτες του για τα κλέφτικα τραγούδια, καθιστώντας το «σημαντική συμβολή στην ελληνόφωνη βιβλιογραφία για τη μουσική του δημοτικού μας τραγουδιού», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Μάρκος Δραγούμης.
Αν δούμε το βιβλίο αυτό συνολικά και κριτικά, σε σχέση και με το συνολικό έργο του σπουδαίου Ελβετού νεοελληνιστή και μουσικολόγου, αναμφίβολα θα διαπιστώσουμε ότι το βασικό του στίγμα βρίσκεται στην προσπάθεια του συγγραφέα να αξιοποιήσει τα ερμηνευτικά εργαλεία που προσφέρει η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική για να ανιχνεύσει την αρχαία και ανθεκτική στο χρόνο παράδοση που κρύβεται πίσω από τους στίχους και τις νότες των κλέφτικων τραγουδιών. Και στο σημείο αυτό βρίσκεται ίσως η σημαντικότερη συμβολή του βιβλίου στην γενικότερη μελέτη των εκδηλώσεων του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, που όχι μόνο το καταξιώνει, αλλά και το εντάσσει ομαλά στο πλαίσιο των εορτασμών των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, επιβραβεύοντας έτσι την καίρια και εξαιρετικά εύστοχη επιλογή του Κέντρου Μικρασιατικών Σποδών να εντάξει την ελληνική έκδοσή του στο συγκεκριμένο εορταστικό πλαίσιο.
Άλλωστε, η ηρωική αυτή παράδοση αποτελεί αντικείμενο συστηματικής έρευνας τα τελευταία χρόνια, ακόμη και από την καθαρά πνευματική διάστασή της. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα θα αναφέρουμε τον τόμο Θωμάς Α. Ιωαννίδης (επιμ.), Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου «Υμείς γαρ επ’ ελευθερίαν εκλήθητε» (Γαλ. 5, 13). 1821 – 2021 (Αθήνα 2023, έκδ. Κοσμητεία Θεολογικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, σελ. 515). Ο τόμος, που εκδίδεται με την ευγενική χορηγία της Ιεράς Μητροπόλεως Περιστερίου, της οποίας ο ποιμενάρχης Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Περιστερίου κ. Γρηγόριος (Παπαθωμάς) είναι Καθηγητής Κανονικού Δικαίου της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, περιλαμβάνει, μετά τον χαιρετισμό του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου Β΄, του Πρύτανη του ΕΚΠΑ Καθηγητή κ. Μ.-Α. Δημόπουλου, του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ Αναπλ. Καθηγητή κ. Χρ. Καραγιάννη και της Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής Καθηγήτριας κας Ιω. Στουφή-Πουλημένου τριάντα έξι εισηγήσεις από τριάντα οκτώ εισηγητές, κληρικούς και λαϊκούς, που πραγματοποιήθηκαν στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο «Υμείς γαρ επ’ ελευθερίαν εκλήθητε» (Γαλ. 5, 13). 1821 – 2021 (Αθήνα, Θεολογική Σχολή Αθηνών, 4 – 7 Νοεμβρίου 2021), με το οποίο η Θεολογική Σχολή του ΕΚΠΑ τίμησε την 200ή επέτειο της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Εκκλησιαστικές μορφές και ιδρύματα, άγιοι και πρωτίστως νεομάρτυρες, κειμήλια και εκπαιδευτική προσφορά της Εκκλησίας στο Γένος, κείμενα και τελετουργίες, εξετάζονται υπό το πρίσμα της σύγχρονης βιβλιογραφίας και των ανακαλύψεων της επιστημονικής έρευνας, συνθέτοντας ένα άρτιο συλλογικό έργο, που οπωσδήποτε θα αποτελέσει σημείο αναφοράς της σχετικής βιβλιογραφίας και για τους ερευνητές του μέλλοντος.
Αν μάλιστα προστεθεί και η άριστη αισθητική και η σημαντική τυπογραφική ποιότητα της έκδοσης, γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για ένα σημαντικό έργο, δια του οποίου προβάλλεται η συνεισφορά του εκκλησιαστικού χώρου στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, και η προσφορά του ελληνορθόδοξου χαρακτήρα του λαού μας στην υπόθεση της διεκδίκησης της ελευθερίας του. Και γι’ αυτά όλα αξίζουν συγχαρητήρια στους συντελεστές της ξεχωριστής και βαρύτιμης τούτης έκδοσης.
