Η συμβολή της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος στην στοχαστική μνήμη της Μικρασιατικής Καταστροφής – Β΄

Η συνέχεια στην επιστημονική προσπάθεια της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, δια της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος για την απόδοση τιμής και μνήμης στη Μικρασιατική καταστροφή και τις συνέπειές της για τον Ελληνισμό, για την οποία έγινε λόγος στο προηγούμενο άρθρο μας, δίνεται με τον τόμο Πρακτικά Β΄ Επιστημονικού Συνεδρίου 1922 – 2022. Μνήμη Μικρασιατικού Ελληνισμού. «Η Ορθόδοξη Εκκλησία στη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη» (Αθήνα 2024, εκδ. Αρχονταρίκι, σ. 550).

Ο ογκώδης αυτός τόμος περιλαμβάνει τα πρακτικά του δεύτερου από τα τρία επιστημονικά συνέδρια τα οποία διοργανώνει η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, δια της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος και με την Ειδική Επιστημονική Επιτροπή που έχει συσταθεί για τον σκοπό αυτό, με σκοπό να τιμήσει την εκατοστή επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922, αλλά και των σημαντικών γεγονότων που επηκολούθησαν (Συνθήκη της Λωζάννης και Ανταλλαγή Πληθυσμών, αλλά και τακτοποίηση των προσφύγων στους τόπους της νέας εγκατάστασής τους). Μετά το πρόγραμμα του συνεδρίου, τον χαιρετισμό της Α.Μ. του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου Β΄ και του προέδρου της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνατίου, αλλά και την προσφώνηση του προέδρου της Επιστημονικής Επιτροπής του συνεδρίου, στον τόμο αυτό δημοσιεύονται τα κείμενα είκοσι τεσσάρων εισηγήσεων, από ισάριθμους εισηγητές, κατανεμημένες σε έξι συνεδρίες θεματικές, όπως εκφωνήθηκαν στο συνέδριο.

Η πρώτη συνεδρία είχε τίτλο «Οἱ πρῶτοι Χριστιανικοί αἰῶνες», και περιλάμβανε τέσσερεις ανακοινώσεις, σχετικά με τον άγιο απόστολο Ἰ­ω­άν­νη τον Θε­ο­λό­γο καί τις Ἐκ­κλη­σί­ες τῆς Ἀ­πο­κα­λύ­ψε­ως, τη γέν­νη­ση τοῦ Χρι­στι­α­νι­σμοῦ στή Μι­κρά Ἀσία, τους ἱ­ε­ρα­πο­στο­λι­κούς σταθ­μούς καί τό ἔρ­γο τοῦ Ἀ­πο­στό­λου Παύ­λου στήν πε­ρι­ο­χή, τον Παύ­λει­ο Δι­ά­λο­γο μέ τήν ἑ­τε­ρό­τη­τα και τις σύγ­χρο­νες προ­ε­κτά­σεις του και τον ρό­λο τῆς ἑλ­λη­νι­κῆς πο­λι­τι­κῆς ὀρ­γά­νω­σης στόν ἐκ­χρι­στι­α­νι­σμό τῆς Μι­κρᾶς Ἀ­σί­ας. Η δεύτερη συνεδρία, υπό τον τίτλο «Ἡ Βυζαντινή περίοδος» περιλάμβανε τρεις ανακοινώσεις σχετικές με τη Γα­λα­τί­α τῆς Μι­κρᾶς Ἀ­σί­ας α­πό τήν ἐγ­κα­τά­στα­ση τῶν Γα­λα­τῶν (3ος αἰ. π.Χ.) στήν κα­τά­κτη­ση τῆς πε­ρι­ο­χῆς ἀ­πό τούς Τούρ­κους (13ος αἰ. μ.Χ.), το Μι­κρα­σι­α­τι­κό Ἁ­γι­ο­λό­γιο κα­τά τή μέ­ση καί ὕ­στε­ρη Βυ­ζαν­τι­νή πε­ρί­ο­δο και τις ε­πι­δρά­σεις τῶν μο­να­στι­κῶν κέν­τρων τῆς Μι­κρᾶς Ἀ­σί­ας στόν αἰ­γαι­ο­πε­λα­γί­τι­κο νη­σι­ω­τι­κό χῶ­ρο, με βάση ορι­σμέ­να πα­ρα­δείγ­μα­τα.

Η τρίτη συνεδρία τιτλοφορήθηκε Ἡ Ορθόδοξη Ἐκκλησία στή Μικρά Ἀσία καί στήν Ἀνατολική Θράκη μετά τήν Ὀθωμανική κατάκτηση». Στη διάρκειά της έγιναν τέσσερεις ανακοινώσεις, με τα ακόλουθα θέματα: Ἡ Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α καί ἡ δι­ά­σω­ση τῆς Ἑλ­λη­νι­κῆς ταυ­τό­τη­τας στή Μ. Ἀ­σί­α, τήν Κων/λη καί τήν Ἀ­να­το­λι­κή Θρά­κη (15ος – 19ος αἰ­ώ­νας) – Ἱ­στο­ρι­κο­γε­ω­γρα­φι­κά τῆς Μι­κρᾶς Ἀ­σί­ας ἀπό τόν Συ­να­ξα­ρι­στή τοῦ α­γί­ου Νι­κο­δή­μου τοῦ Ἁ­γι­ο­ρεί­του – Τό μω­σα­ϊ­κό ἀ­πει­κο­νί­σε­ων α­γί­ων καί νε­ο­μαρ­τύ­ρων τῆς Σμύρ­νης καί τά μη­νύ­μα­τά του και Κύ­πριοι κλη­ρι­κοί στή Μι­κρά Ἀ­σί­α καί Μι­κρα­σιά­τες κλη­ρι­κοί στήν Κύ­προ (18ος – 20ός αἰ.). Ακολούθησε η τέταρτη συνεδρία, υπό τον τίτλο «Ἡ δράση καί τό μαρτύριο τῶν Ὀρθοδόξων κληρικῶν κατά τήν περίοδο 1914-1923». Σε αυτήν περιλήφθηκαν πέντε ανακοινώσεις, που εξέτασαν τα εξής: μία α­νέκ­δο­τη έκ­θε­ση τοῦ Επισκόπου Τρω­ά­δος Νε­ο­φύ­του ἀ­να­φε­ρό­με­νη στή κα­τά­στα­ση πού ἐ­πι­κρα­τοῦ­σε σέ χω­ριά τῆς Μη­τρο­πό­λε­ως Δέρ­κων με­τά τούς Βαλ­κα­νι­κούς Πο­λέ­μους (1914), συλ­λο­γές εκ­θέ­σε­ων, μαρ­τυ­ρι­ῶν καί θλι­βε­ρῶν ἀ­να­μνή­σε­ων αὐ­το­πτῶν καί αὐ­τη­κό­ων μαρ­τύ­ρων ἐκ τῆς Μι­κρα­σι­α­τι­κῆς με­τοι­κε­σί­ας, γιά τήν ποι­μαν­τι­κή δι­α­κο­νί­α καί τή θυ­σι­α­στι­κή δρά­ση τοῦ κλή­ρου τῆς Ἀ­να­το­λῆς, στό πε­ρι­ο­δι­κό τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Μη­τρο­πό­λε­ως Φλω­ρί­νης, Πρε­σπῶν καί Ἐ­ορ­δαί­ας Σάλ­πιγξ Ὀρ­θοδο­ξί­ας, τον άγιο Χρυσόστομο Σμύρνης ως Μητροπολίτη Δράμας, και τον ίδιο εθνοϊεριμάρτυρα και τις προ­σπά­θει­ές του γιά τήν εἰ­ρη­νι­κή συ­νύ­παρ­ξη τῶν λα­ῶν καί τῶν χρι­στι­α­νι­κῶν κοι­νο­τή­των στή Μι­κρά Ἀ­σί­α. Επίσης, τον Ἀρ­χι­ε­πί­σκο­πο Ἀ­θη­νῶν Χρυ­σό­στο­μο Β΄ και τη φιλία του με τον Μη­τρο­πο­λί­τη Ἠ­λεί­ας Ἀν­τώ­νιος, η οποία γεννήθηκε στή Μι­κρά Ασία.

Το συνέδριο αυτό υπήρξε όμως μεγάλο και σημαντικό, γι’ αυτό και θα συνεχίσουμε στο επόμενο σχετικό άρθρο μας.