Την κριτική της Κατ. Κακούρη στο έργο του Γεωργ. Μέγα, σχετικά με τα θρακικά λαϊκά δρώμενα, έχει συστηματικά μελετήσει ο Walter Puchner. Είναι εντυπωσιακή η αλληλουχία των γεγονότων, όπως την παρουσιάζει ο Puchner: η Κακούρη έχοντας σπουδάσει σε σχετικά ώριμη ηλικία Κοινωνική Ανθρωπολογία στην Αγγλία, και έχοντας ήδη δώσει συγγραφικό έργο σχετικό με την θεατρολογική Λαογραφία, υπέβαλε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών τη διδακτορική διατριβή της περί το 1961, τη χρονιά του ο Μέγας αφυπηρετούσε. Το έργο της στηριζόταν σε συστηματική επιτόπια έρευνα, την οποία είχε διαξάγει από το 1951 ως το 1961, ενώ τις σχετικές ιδέες του Μέγα, από τις οποίες στη μελέτη της σαφώς διαφοροποιούνταν, γνώριζε από τις αναφορές του στον «Καλόγερο» και στα «Αναστενάρια», τα δύο δρώμενα που την απασχολούν στη διατριβή της, στο κλασικό βιβλίο του 1957 για την ελληνική λαϊκή λατρεία. Μάλιστα, η Κακούρη ασχολούνταν στη διατριβή της με τα δύο αυτά δρώμενα όπως ήταν στην ιστορική βόρεια Θράκη, αλλά και όπως αναβιώνονταν στη Μακεδονία, μετά την προσφυγοποίηση των Ελλήνων της αρχικής τους κοιτίδας.
Ο Μέγας διαφώνησε εξαρχής με την Κακούρη, και απέρριψε τη διατριβή της, η οποία εγκρίθηκε μετά την αποχώρησή του από το Πανεπιστήμιο, με εισηγητή του Καθηγητή της Αρχαιολογίας Σπυρίδωνα Μαρινάτο, εκδόθηκε δε στα ελληνικά το 1963 και στα αγγλικά το 1965. Στο έργο της αυτό η Κακούρη ασκεί κριτική στον Μέγα σε δύο κυρίως σημεία: πρώτον στο ότι δεν έκανε μακροχρόνια επιτόπια έρευνα για τα δύο αυτά δρώμενα, καθώς ο Μέγας τα είχε ερευνήσει επιτοπίως πριν το 1937, οπότε και κατέθεσε το υλικό που είχε συγκεντρώσει στο τότε «Λαογραφικό Αρχείο» της Ακαδημίας Αθηνών. Δεύτερον δε στο γεγονός ότι δεν παραδέχεται ότι οι «ηθοποιοί» των δύο δρωμένων είναι περίπου οι ίδιοι, αλλά υποστηρίζει ότι σαφώς επρόκειτο για διαφορετικά μέλη της κοινότητας, καθώς οι δύο «θίασοι» δεν ταυτίζονταν.
Ανάμεσα στην απόρριψη της διατριβής, το 1961, και την δημοσίευσή της, το 1963, μεσολαβεί η δημοσίευση ενός εκτενούς άρθρου του Μέγα σχετικά με τον «Καλόγερο» και τα «Αναστενάρια» στην ιστορική Θράκη, που βασίζεται στην επιτόπια έρευνα του 1937, και της επιτόπιας έρευνάς του στην Αγία Ελένη Σερρών, το 1962. Το 1964 ο Μέγας δημοσίευσε μια εκτενή βιβλιοκρισία του για το έργο της Κακούρη, στην οποία κυρίως επικεντρωνόταν στο γεγονός ότι οι «ηθοποιοί» των δύο δρωμένων ήταν διαφορετικοί – άλλωστε στον «Καλόγερο» δεν συμμετείχαν γυναίκες – και οι δύο «θίασοι» δεν ταυτιζόταν.
Ο Puchner θεωρεί ότι στη διαμάχη αυτή, αλλά και στην κριτική που άσκησε το 1974 η Κακούρη στην ακαδημαϊκή Ελληνική Λαογραφία, κάτι που το εκλαμβάνει ως προσπάθεια αποδόμησης του Μέγα τόσο σε ατομικό, όσο και σε θεσμικό επίπεδο θεωρούμενου ως κυρίου εκπροσώπου της «επίσης» λαογραφικής παράδοσης στην Ελλάδα, στηρίζεται εν πολλοίς και η κριτική που διατύπωσε η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος για τον Μέγα και το έργο του αργότερα, περί τα τέλη της δεκαετίας του ’70, ένα ζήτημα όπως που βρίσκεται έξω από τα όρια της παρούσας μελέτης. Μάλιστα ο Puchner έχει μελετήσει εξαντλητικά την πρόσληψη των πρώτων περιγραφών του «Καλόγερου» και την εξέλιξη της σχετικής έρευνας, στην Αθήνα της μπελ επόκ, κάτι που επίσης βρίσκεται εκτός των ενδιαφερόντων μας εδώ.
Εκείνο που εδώ διερευνούμε, είναι η ίδια η κριτική της Κακούρη, διότι τα ίδια επιχειρήματα που ανταλλάχθηκαν στις μελέτες που μόλις αναφέραμε επαναλαμβάνονται και στον μελέτη της για τα θρακικά δρώμενα «στην ύστατη ώρα», την οποία εδώ εξετάζουμε. Στην μελέτη αυτή, χωρίς να γίνεται ρητή και ονομαστική αναφορά στον Μέγα, όπως προαναφέρθηκε, η επιχειρηματολογία αλλά και οι στόχοι της έρευνας του μέλλοντος, όπως σαφώς τίθενται, αναφέρονται στην ανάγκη συνεχούς επιτόπιας έρευνας και στην ταυτότητα των πρωταγωνιστών των δύο δρωμένων, που επιχωρίαζαν στις ίδιες κοινότητες, τα δύο δηλαδή βασικά σημεία που διαφοροποιούσαν από την αρχή τις προσεγγίσεις του Μέγα και της Κακούρη.
Την πραγμάτευση του θέματος, που αναφέρεται στην ουσιαστική ερμηνεία των θρακικών λαϊκών λατρευτικών δρωμένων, θα συνεχίσουμε και στο επόμενο σχετικό άρθρο μας.
