Ο Άγιος Σάββας ο Ηγιασμένος γεννήθηκε το 439 στην Μουταλάσκη της Καππαδοκίας, σήμερα προάστιο της Καισάρειας, και δεκαοκτώ ετών μετέβη στην Ιερουσαλήμ. Εκεί ο Ευθύμιος ο Μεγάλος θα τον οδηγήσει στο κοινόβιο του Θεόκτιστου. Το 473 κι αφού πεθάνει ο Ευθύμιος ακολούθησε τον ερημιτισμό. Στη συνέχεια και καθώς υποχρεώθηκε να γίνει κληρικός από τον Σαλλούστιο Ιεροσολύμων ανέλαβε και τη διοίκηση των κοινοβίων και λαυρών. Θα ιδρύσει διάφορα κοινόβια και λαύρες : με πιο γνωστά το κοινόβιο της Μεγάλης Λαύρας (ή Mar Saba) το 483 δέκα χιλιόμετρα ανατολικά της Βηθλεέμ, και του Σπηλαίου της Γεννήσεως. Συνολικά θα ιδρύσει τέσσερις λαύρες, έξι μοναστήρια, και τέσσερα άσυλα.
Ο Άγιος Σάββας είχε εμπλακεί και στις θεολογικές διαμάχες της εποχής του ενεργά και θα υποστηρίξει τις αποφάσεις της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου κατά των Μονοφυσιτών και κατά των Ωριγενιστών. Μάλιστα θα μεταβεί και δύο φορές στην Βυζαντινή πρωτεύουσα με σκοπό να υποστηρίξει Εκκλησιαστικά ζητήματα: η πρώτη φορά ήταν το 501 όπου και συνάντησε τον αυτοκράτορα Αναστάσιο και τη δεύτερη, το 531 τον Ιουστινιανό. Η δεύτερη αυτή επίσκεψή του συνδεόταν με τις καταστροφές που οι Σαμαρείτες είχαν επιφέρει σε χριστιανικούς ναούς μετά από εξέγερσή τους που εκδηλώθηκε στα 529 επειδή αντιδρούσαν στον βίαιο εκχριστιανισμό τους. Όταν έφτασε στην Κωνσταντινούπολη του απηύθυνε αίτημα για να ενισχύσει οικονομικά την ανοικοδόμηση και αποκατάσταση των κατεστραμμένων από την Σαμαρειτική εξέγερση ναών, να βοηθήσει τους χειμαζόμενους χριστιανικούς πληθυσμούς, να ιδρύσει νοσοκομείο στην Ιερουσαλήμ και να χτίσει κάστρο στην έρημο όπου θα προσέφευγαν για να προστατευτούν οι μοναχοί από τις ληστρικές επιθέσεις των Σαρακηνών.
O Άγιος Σάββας διέθετε κύρος, πνευματική ακτινοβολία, ασκητικά κατορθώματα, ήταν άνθρωπος εμπιστοσύνης, ο αυτοκράτορας με τη σύζυγό του επιζητούσαν την ευλογία και τις προρρήσεις του, όλα αυτά συνέτειναν στο να είναι «ο καταλληλότερος για να μεσολαβήσει στον αυτοκράτορα για τη λύση των προβλημάτων των κατοίκων της Παλαιστίνης και ο μόνος που θα μπορούσε να τον καθοδηγήσει στην άσκηση της κοινωνικής του πολιτικής.» Μόλις επέστρεψε ο Άγιος Σάββας από την τελευταία του επίσκεψη πέθανε σε ηλικία ενενήντα τεσσάρων ετών στις 5 Δεκεμβρίου του 532. Την ίδια ημέρα εορτάζεται και η μνήμη του.
Ο Αγιος έκανε πολλά θαύματα. Κυρίως θεράπευε τους αρρώστους. Σήμερα φανερώνεται σε οικογένειες που δεν μπορούν να αποκτήσουν παιδιά και σε ασθενείς με καρκίνο. Στηρίζει τον αγώνα των ανθρώπων που δοκιμάζονται από τη σοβαρή αυτή ασθένεια. Γι’ αυτό, άλλωστε, και το ογκολογικό νοσοκομείο φέρει το όνομά του.
Το άφθαρτό λείψανο
Από τότε, που κοιμήθηκε (κατά άλλους το 532 και κατά άλλους το 534) μέχρι και σήμερα, σώζεται άφθαρτο το ιερό λείψανο του αγίου Σάββα.
Στις 12 Οκτωβρίου του 1965 έγινε με πανηγυρικές τελετές η επανακομιδή του λειψάνου του αγίου Σάββα στο Μοναστήρι, που ο ίδιος έκτισε, στα Ιεροσόλυμα.
Το είχαν κλέψει οι σταυροφόροι της Α’ σταυροφορίας (1096 – 1099), μαζί με πολλά άλλα ιερά λείψανα, και το μετέφεραν στη Βενετία, όπου και φιλοξενούνταν στο ναό του Αγίου Αντωνίνου.
Εννέα αιώνες περίπου αργότερα επανήλθε ο Άγιος Σάββας στα Ιεροσόλυμα. Είναι αξιοσημείωτο ότι το λείψανό του επιβιβάστηκε σε γόνδολα για να μεταφερθεί στο αεροδρόμιο και να επιστρέψει στην Αγία Γη, ακριβώς στον ίδιο μώλο, στην πλατεία του Αγίου Μάρκου, όπου είχε αποβιβασθεί αιώνες πριν.
Θαυμαστό γεγονός, που δεν ξεχνιέται, ήταν, σύμφωνα με μαρτυρίες, τα χιλιάδες περιστέρια της πλατείας του Αγίου Μάρκου, τα οποία πέρασαν όλα μαζί πάνω από τη γόνδολα με το ιερό λείψανο, όταν αυτή ξεκινούσε τον πλού της στα νερά των καναλιών.
Για την παραλαβή του ιερού λειψάνου είχαν προηγηθεί μεταξύ του Πάπα της Ρώμης Παύλου στ’ και του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Βενεδίκτου συνεννοήσεις.
Από πλευράς Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στην αντιπροσωπεία, που παρέλαβε το ιερό λείψανο, συμμετείχαν οι τότε Αρχιεπίσκοπος Ιορδάνου Βασίλειος, ηγούμενος της Βηθανίας Θεοδόσιος, ηγούμενος της Λαύρας Σεραφείμ και ιεροδιάκονος Κυριακός.
Εξάλλου το απόγευμα του Σαββάτου, 30ης Σεπτεμβρίου / 13ης Οκτωβρίου 2018, στη Μονή του Αγίου Σάββα τοποθετήθηκε το λείψανό του, παρουσία του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Θεοφίλου, από τη γυάλινη λάρνακα, με την οποία μετακομίσθηκε από τη Βενετία το 1965, σε νέα αργυρή λάρνακα.
Η θαυματουργός φοινικιά
Ο Άγιος Σάββας ίδρυσε και την περίφημη Λαύρα στην Ιουδαία η οποία λειτουργεί αδιάκοπα εδώ και 1500 περίπου χρόνια, στηρίζοντας την ανά τον κόσμο Ορθοδοξία και εμπνέοντας για αγώνες ασκητικούς και υπέρ της Πίστεως. Επίσης αποτελεί και την κοιτίδα του εκκλησιαστικού μας τελετουργικού Τυπικού, ενώ εδώ έζησε και ο μεγάλος Πατέρας και υμνογράφος της Εκκλησίας Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός.
Στην αυλή της μονής υπάρχει μια φοινικιά -κατά την παράδοση, τη φύτεψε ο Αγιος Σάββας-, τα φύλλα της οποίας θεωρούνται κατάλληλα για την απόκτηση παιδιών από όσες γυναίκες δυσκολεύονται να τεκνοποιήσουν. Οι μοναχοί προσφέρουν τα φύλλα, τα οποία οι γυναίκες βράζουν και πίνουν το ρόφημα, αφού πρώτα έχουν νηστέψει. Οι μαρτυρίες των γυναικών που δυσκολεύονταν να κάνουν παιδιά, αλλά τελικά τα κατάφεραν, είναι πολλές.
Μάλιστα, μια πιστή μαρτυρεί ότι είχε επισκεφτεί τη μονή και είχε εξομολογηθεί στους μοναχούς πως η κόρη της δεν μπορούσε να κάνει παιδιά. Οι μοναχοί της έδωσαν τα φύλλα για την κόρη της και της ζήτησαν να προσευχηθεί. Επειδή όμως η κόρη δυσκολευόταν να νηστέψει εξαιτίας κάποιου προβλήματος, η μητέρα αποφάσισε να νηστέψει η ίδια 40 ημέρες, και μάλιστα κρυφά από όλους, και έδωσε στην κόρη της να πιει το ρόφημα. Πραγματικά, το θαύμα έγινε! Η κόρη της έμεινε έγκυος και ολόκληρη η οικογένεια έσπευσε στην ιερά μονή, να προσκυνήσει τον Αγιο και να τον ευχαριστήσει
