Έντονες αντιδράσεις προκαλεί η στάση της κυβέρνησης στο θέμα της καύσης των νεκρών, με τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο (ΔΙΣ) να έχει ήδη εκφράσει με δριμύτητα την άποψή της. Την ίδια στιγμή, πολλοί ιεράρχες δηλώνουν κατηγορηματικά ότι δεν προτίθενται να τελούν την Εξόδιο Ακολουθία ή μνημόσυνα σε όσους επιλέξουν την καύση. Επίσης, σοβαρά προβλήματα υπάρχουν και με το πού θα δημιουργηθούν τα αποτεφρωτήρια, καθώς το σύνολο της Εκκλησίας αντιδρά στο ενδεχόμενο να βρίσκονται μέσα στα νεκροταφεία.
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος έχει εξοργιστεί με την κυβέρνηση, αλλά και με τους δημάρχους που έχουν ταχθεί υπέρ της καύσης. «Ο βασικός κανόνας της Ορθοδοξίας λέει ότι κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να διαλέξει αυτό που θέλει, αλλά αναλαμβάνει την ευθύνη γι’ αυτό που κάνει. Άλλο είναι αν ένας άνθρωπος το επιλέξει κι άλλο να του το “φορτώσουν”. Αν το ζητήσει μόνος του, γραπτώς, ότι δηλαδή επιθυμεί την καύση, είναι δική του επιλογή και δική του ευθύνη. Δεν μπορεί, όμως, να ζητά να είναι ολίγον Ορθόδοξος, να θέλει δηλαδή την Ακολουθία, αλλά να επιτρέψει να γίνει το αποτεφρωτήριο μέσα στο κοιμητήριό μας», είπε χαρακτηριστικά, συμπληρώνοντας: «Όσοι, λοιπόν, θέλουν αυτήν την υπόθεση, είτε ως ιδιώτες είτε ως φορείς, ας αγοράσουν ένα κτήμα. Θα βρουν μια έκταση, θα κάνουν ένα αποτεφρωτήριο κι από κει και πέρα καθένας αποφασίζει για τον εαυτό του και αναλαμβάνει και την ευθύνη».
Στο ερώτημα εάν επιμείνουν οι δήμαρχοι στην κατασκευή αποτεφρωτηρίων απάντησε: «Ο δήμαρχος τη δουλειά του κι εγώ τη δική μου…».
Με τις απόψεις του κ. Ιερώνυμου έχει ταχθεί το σύνολο της ιεραρχίας. Μάλιστα, τα μέλη της ΔΙΣ παρομοίασαν την καύση με την ανακύκλωση: «Υπενθυμίζεται ότι κατά τη σύγχρονη διαδικασία της κατ’ ευφημισμόν “αποτεφρώσεως”, μετά την καύση της σoρού σε κλίβανο, ο ανθρώπινος σκελετός ρίχνεται σε ηλεκτρικό σπαστήρα (μίξερ, cremulator), θρυμματίζεται και μετατρέπεται σε σκόνη. Η Ιερά Σύνοδος αρνείται ότι είναι αξιοπρεπές για τον νεκρό να καεί σε κλίβανο και να θρυμματισθεί σε μίξερ και δεν διακρίνει ιδιαίτερες διαφορές της σύγχρονης “αποτέφρωσης νεκρών” και της “διαδικασίας ανακύκλωσης απορριμμάτων”. Η Εκκλησία θεωρεί το ανθρώπινο σώμα ως ναό του Αγίου Πνεύματος (Α’ Κορ. 6,19), στοιχείο της υποστάσεως του ανθρώπου, που έχει πλασθεί κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού (Γεν. 1,24) και για τον λόγο αυτό η Oρθόδοξη Xριστιανική παράδοση αντιμετωπίζει το νεκρό σώμα όχι ως “στερεό απόβλητο”, όπως οι απολογητές της αποτέφρωσης, αλλά το περιβάλλει με σεβασμό και τιμή, ως έκφραση αγάπης προς το κεκοιμημένο μέλος της».
Η ΔΙΣ επιτίθεται και στους δήμους που τάσσονται υπέρ της καύσης: «Δυστυχώς, ορισμένοι δήμοι, αντί να αντιμετωπίσουν τη λειτουργική κατάσταση των κορεσμένων ή προβληματικών κοιμητηρίων τους, σπεύδουν να δηλώσουν έτοιμοι για δαπάνες αγοράς οικοπέδων και εξοπλισμού για την εγκατάσταση κέντρων αποτέφρωσης, ουσιαστικά υπονοώντας ότι όποιος επιμένει στην παράδοση της ταφής θα συνεχίσει να υφίσταται απαξιωτική μεταχείριση. Μεθοδολογία ακρωτηριασμού, δηλαδή, αντί θεραπείας του προβλήματος, που διαιωνίζεται εκβιαστικά υπέρ της αποτέφρωσης, ώστε η τελευταία να διαφημίζεται ως δήθεν αξιοπρεπής για τον νεκρό και λιγότερο δαπανηρή ή μακάβρια για τους οικείους».
Δυστυχώς, ορισμένοι δήμοι, αντί να αντιμετωπίσουν τη λειτουργική κατάσταση των κορεσμένων ή προβληματικών κοιμητηρίων τους, σπεύδουν να δηλώσουν έτοιμοι για δαπάνες αγοράς οικοπέδων και εξοπλισμού για την εγκατάσταση κέντρων αποτέφρωσης
Αντιδρούν οι μητροπολίτες
«Mηδενιστική πράξη που προσβάλλει τον άνθρωπο» θεωρεί την καύση των νεκρών ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος, ο οποίος έχει εκφράσει τις αντιρρήσεις του και απέναντι στον δήμαρχο Θεσσαλονίκης, κ. Γιάννη Μπουτάρη. Ο κ. Άνθιμος, όπως έχει δηλώσει, δεν θα τελεί την Εξόδιο Ακολουθία για όποιον έχει επιλέξει να αποτεφρωθεί. «Δεν θα αρνηθούμε μια παράδοση 2.000 χρόνων. Το σώμα και όταν είναι νεκρό έχει αξία. Πρέπει να τιμάται. Οι νεκροί, σύμφωνα με την Ορθόδοξη παράδοση, πρέπει να ενταφιάζονται. Δεν μπορούμε παρά να υπερασπίσουμε την Ορθοδοξία».
Κατά της τέλεσης της Εξόδιου Ακολουθίας για όσους επιλέξουν την καύση τάσσεται και ο Μητροπολίτης Κηφισίας κ. Κύριλλος, ο οποίος δεν διαφωνεί με την εν λόγω επιλογή για εκείνους που δηλώνουν άθεοι.
Ωστόσο, ο κ. Κύριλλος αφήνει ανοικτό το θέμα της τέλεσης ενός απλού τρισάγιου, αλλά αυτό θα το αποφασίζει ο κάθε μητροπολίτης, ανάλογα με την κάθε περίπτωση ξεχωριστά, καθώς κάτι τέτοιο αφορά περισσότερο τους συγγενείς παρά τον νεκρό.
Την καύση των νεκρών για λόγους θεολογικούς και ανθρωπιστικούς αρνείται και ο Μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος, ο οποίος απέστειλε επιστολή προς τον δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης, το οποίο ψήφισε υπέρ της δημιουργίας αποτεφρωτηρίου.
«Η καύση νεκρών σημαίνει μηδενισμό, βία και συμπεριφορά βάναυση εναντίον του ανθρώπινου σώματος, παρέμβαση στη λειτουργία της φύσεως.», είπε, συνεχίζοντας: «Σήμερα, ο λαός μας έχει ανάγκη από ενότητα και όχι από ενέργειες και κινήσεις οι οποίες δρουν αντίθετα με τη συνοχή του. (…) Ακόμη, πιστεύομε ότι ουδέν όφελος οικονομικό θα προσκομίσει η λειτουργία του αποτεφρωτηρίου στην πόλη μας και στην περιοχή μας, αφού οι επιθυμούντες να καούν μετά θάνατον είναι ελάχιστοι».
Κατά της δημιουργίας αποτεφρωτηρίου σε χώρο του βιοτεχνικού πάρκου έχουν ταχθεί και οι κάτοικοι του νοτίου διαμερίσματος Πατρών. Οι κάτοικοι υποστηρίζουν ότι η περιοχή τους συνεχώς υποβαθμίζεται και, ακόμα, ότι δεν ενημερώθηκαν έγκαιρα για τα σχέδια των τοπικών Αρχών.
Το κέντρο αποτέφρωσης θα κατασκευαστεί σε έκταση 10 στρεμμάτων εντός δημοτικού οικοπέδου, το οποίο αρχικά είχε προβλεφθεί για κατασκευή βιολογικού καθαρισμού. Δεν θα έχει καμινάδα και θα βασίζεται σε κλιβάνους με ειδική καύση. Το κόστος κατασκευής αναμένεται να ξεπεράσει τα 2 εκατ. ευρώ, ενώ το κόστος καύσης θα φτάνει τα 400 ευρώ.
Πειραιώς, Σεραφείμ: «Η επιλογή της αποτεφρώσεως είναι αμαρτία»
Ανάλογη θέση με αυτή του Μητροπολίτη Πατρών διατύπωσε και ο Μητροπολίτης Πειραιώς κ. Σεραφείμ, ο οποίος με εγκύκλιό του γνωστοποίησε στους πιστούς ότι δεν θα τελείται η Εξόδιος Ακολουθία για όλους όσοι επιλέξουν την αποτέφρωση. Αφού, όπως αναφέρει, «…η επιλογή της αποτεφρώσεως είναι αμαρτία και αποδεικνύει τη λανθασμένη σχέση μας με την Εκκλησία. Δεν θα επιτρέψωμεν την τέλεσιν επικηδείου ή επιμνημοσύνου ακολουθίας εις οιονδήποτε θα επιλέξη συνειδητώς την αποτέφρωσι του νεκρού σώματός του, αρνούμενος έργω την εκ νεκρών Ανάστασι, και αυτό αποτελεί και την πλέον αποστομωτικήν απάντησι εις τας συκοφαντικάς σπερμολογίας ότι δήθεν η άρνησι της Εκκλησίας έχει οικονομικούς λόγους».
Μάλιστα, σημειώνει πως «ακόμη και οι άθεοι υπεγράμμιζον την ανάμνησι των επιγείων θεών τους με ταριχεύσεις των σωμάτων τους, όπως εις τις περιπτώσεις του Λένιν και του Μάο Τσετούνγκ».
Ο Πειραιώς χαρακτηρίζει την καύση «εικονοκλαστική πράξη που προσβάλλει την πίστη στην αιωνιότητα», εκτιμώντας ότι με την αποτέφρωση «η κοινωνία προσυπογράφει τον μηδενισμό της».
Η καύση των νεκρών με τη μορφή νομοσχεδίου έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία οι σχέσεις Εκκλησίας-Πολιτείας δοκιμάζονται σοβαρά, καθώς υπάρχουν έντονες διαφωνίες όχι μόνο για το συγκεκριμένο θέμα, αλλά και για το μάθημα των Θρησκευτικών, την εκκλησιαστική εκπαίδευση, το σύμφωνο συμβίωσης ομοφύλων και την ίδρυση τζαμιού στην Αθήνα, ενώ, όπως εκτιμούν πολλοί ιεράρχες, σύντομα θα τεθεί θέμα και με την περιουσία.
Ωστόσο, παρά τις αντιδράσεις, στην ιεραρχία υποστηρίζουν ότι η καύση των νεκρών θα καθιερωθεί διά νόμου και για τον λόγο αυτό η Εκκλησία θα πρέπει να εξετάσει τη στάση της στη συνέχεια, αφού για λόγους παράδοσης -και όχι μόνο- πολλοί συγγενείς των νεκρών θα ζητούν να τελούνται κανονικά τα τρισάγια στη μνήμη των.
Η απόφαση θα λαμβάνεται, βεβαίως, από τον τοπικό μητροπολίτη, αλλά την πίεση θα την υφίστανται οι απλοί ιερείς, ειδικά στην επαρχία.
Εκτός αυτού, το επόμενο διάστημα αναμένονται και κινητοποιήσεις των κατοίκων στους δήμους όπου θα γίνουν τα αποτεφρωτήρια, όπως είχε γίνει και παλαιότερα στην Ανατολική Αττική, αλλά και σε άλλες περιοχές, με αποτέλεσμα οι αποφάσεις των δήμων να ακυρωθούν.
