Αλεξάνδρου Π. Κωστάρα
Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Θράκης
Η Ρωσία δεν χάνει την ευκαιρία να υποσκάπτει το κύρος του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου. Άλλοτε με απαξιωτικές δηλώσεις του ίδιου του Πατριάρχη Μόσχας, κ. Κυρίλλου (ή εκπροσώπων της Ρωσικής Εκκλησίας) και άλλοτε με δηλώσεις Ρώσων αξιωματούχων, οι οποίοι ευθυγραμμίζονται με την επιθετική πολιτική που έχει χαράξει προ πολλού ο κ. Κύριλλος εναντίον του κ. Βαρθολομαίου, για να υφαρπάσει τον Οικουμενικό Θρόνο. Πρόσφατα ο Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, κ. Λαβρώφ, δεν εδίστασε να χαρακτηρίσει τον κ. Βαρθολομαίο ως «όργανο» των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, «στόχος» των οποίων δεν είναι, κατ’ αυτόν, μόνον η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά η Ορθοδοξία γενικότερα. Αυτήν θέλουν να πλήξουν οι Αμερικανοί, είπε. Και για να επιτύχουν την προώθηση των γεωστρατηγικών τους επιδιώξεων, πρέπει αφ’ ενός μεν να επιχειρήσουν να διεισδύσουν στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, όπου υπάρχουν ορθόδοξοι λαοί, αφ’ ετέρου δε να στρατολογήσουν τους κατάλληλους ανθρώπουςαπό τις χώρες αυτές που είναι πρόθυμοι να λειτουργήσουν ως «βιολιά» στην αμερικανική «ορχήστρα», την οποία διευθύνει ως ιδανικός «μέστρος» ο κ. Βαρθολομαίος.
Η επιχειρηματολογία αυτή μας θυμίζει την πολιτική της Ρωσίας, όπως την γνωρίσαμε στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν της. Μας δείχνει καθαρά ότι μπορεί να κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση το 1989, δεν βγήκε όμως ποτέ από το μυαλό των Ρώσων η σοβιετική νοοτροπία του ηγεμονισμού. Τότε την συντηρούσαν με το καθεστώς, που εγκαθίδρυσε στην Ρωσία η επανάσταση των Μπολσεβίκων τον Οκτώβριο του 1917. Ήταν οι «Ερυθροί Τσάροι», που υποχρέωσαν δια των όπλων τις χώρες της περιοχής να συμμετάσχουν στην Ένωση των Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δεμοκρατιών προς δόξαντης Μαρξιστικής/Λενινιστικής ιδεολογίας του κομμουνισμού.Για την συνοχή της Σοβιετικής Ένωσης και για την υπεράσπιση του κομμουνισμού, δεν εδίστασαν να εισβάλουν σε χώρες της επιρροής τους και να πνίξουν στο αίμα την εξέγερση των λαών τους, οι οποίοι εξέφραζαν τάσεις αποσκίρτισης από την σφαίρα της πολιτικό-στρατιωτικής εξουσίας των στρατοκρατών του Κρεμλίνου. Ας θυμηθούμε την εισβολή των σοβιετικών στρατευμάτων στην Βουδαπέστη της Ουγγαρίας το 1956 και στην Πράγα της τότε Τσεχοσλοβακίας το 1968. Όλα έγιναν για την ενότητα του κομμουνισμού και για το καλό των λαών της Ουγγαρίας και της Τσεχοσλοβακίας, ερήμην όμως αυτών!Σημασία δεν είχε, τί πίστευαν οι λαοί των αντιστοίχων χωρών, αλλά τί έλεγαν οι εκάστοτε ηγέτες της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτοί κατείχαν την απόλυτη αλήθεια του συστήματος.Και όποιος την αμφισβητούσε, εάν δεν πήγαινε στην φυλακή ή στο ψυχοθεραπευτήριο, χαρακτηριζόταν σεσημασμένος πράκτορας του αντιπάλου δέους.Ώσπου ήλθε το πλήρωμα του χρόνου και γκρεμίστηκε σαν χάρτινος πύργος το σιδηρόφρακτο καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης το 1989. Δεν ήταν το «φρούτο» που το έκοψε από το «δένδρο» του κομμουνισμού το βέβηλο χέρι κάποιου ασεβούς στην κομμουνιστική ιδεολογία ή κάποιου πράκτορα του αντιπάλου δέους. Ήταν το «φρούτο» που «σάπισε» επάνω στην «κλάρα» του από τους «τοξικούς» χυμούς που ανέβαζε στους «καρπούς» του το «δένδρο».
Όταν η συγκυρία γύρισε «σελίδα» στο βιβλίο της ιστορίας μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Ρωσία και στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και στις άλλες χώρες «δορυφόρους» της, άλλαξαν πολλά στην περιοχή. Όλες οι χώρες του λεγόμενου «παραπετάσματος», ανέκτησαν την εθνική τους ανεξαρτησία και ακολούθησαν ένα δικό τους αυτόνομο «δρόμο». Παρ’ όλα αυτά η Ρωσία εξακολούθησε να είναι η δεσπόζουσα δύναμη στην περιοχή. Φυσικά δεν ξέχασε ποτέ το ηγεμονικό της σύνδρομο. Μόνο που σήμερα το εκδηλώνει μέσω του Πατριαρχείου Μόσχας, το οποίο δεν θέλει να συνειδητοποιήσει ότι μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης δεν μπορεί πια να έχει, όπως τότε, ipsojureπνευματική δικαιοδοσία στις κατ’ ιδίαν Εκκλησίες των αυτονομημένων από το Κρεμλίνο χωρών. Ορισμένες από τις χώρες αυτές δεν είναι απλώς ανεξάρτητες από την Ρωσία, αλλά έχουν εχθρικές σχέσεις με αυτήν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας χώρας μάς προσφέρει η Ουκρανία, η οποία πριν από λίγα χρόνια ήλθε σε πολεμική σύγκρουση με την Ρωσία στην περιοχή της Κριμαίας, ενώ και εντελώς πρόσφατα δέν έπαψαν να συσσωρεύονται «σύννεφα» μιας γενικευμένης σύρραξης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Το γεγονός αυτό ενεργοποίησε την παρέμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την διαφύλαξη της παγκόσμιας ειρήνης. Και φυσικό ήταν να προκαλέσει την εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών υπέρ της Ουκρανίας, όπως είχαν πράξει οι Σοβιετικοί το 1962, όταν έστελναν τα πλοία τους στην Κούβα, για να την υποστηρίξουν στην σχετική κρίση που είχε δημιουργηθεί εκείνη την εποχή με τις Η.Π.Α.
Μέσα σε αυτό το κλίμαδιαμορφώθηκε η αποσχιστική τάση της Ουκρανικής Εκκλησίας από το Πατριαρχείο της Μόσχας και υποβλήθηκε από την Κυβέρνηση του Κιέβου και από την Εκκλησία της Ουκρανίας το αίτημα της αυτοκεφαλίας αυτής. Πού είναι λοιπόν το άτοπον του πράγματος, όταν το Οικουμενικό Πατριαρχείο, κατ’ εξοχήν αρμόδιο για την παραχώρηση αυτοκεφαλίας στις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες, εξήτασε με πολλή περίσκεψη το αίτημα των Ουκρανών και ανακήρυξε ως Αυτοκέφαλη την Εκκλησία της Ουκρανίας; Βεβαίως ήταν προφανές ότι με αυτόν τον τρόπο θα περιορίζετο η έκταση της πνευματικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Μόσχας, το οποίοθα έχανε πλέον την Ουκρανία. Απο την άλλη όμως μεριά ήταν εξ ίσου προφανές ότι, εάν ο Οικουμενικός Πατριάρχης απέρριπτε το αίτημα των Ουκρανών και τούς ανάγκαζε έτσι να παραμείνουν άκοντες υπό την πνευματική «βακτηρία» του Πατριαρχείου Μόσχας, αυτό δεν θα μπορούσε υπό τις διαμορφωθείσες συνθήκες να ασκήσει αδιατάρακτα την εκκλησιαστική του δικαιοδοσία στην Ουκρανία, διότι το πατριωτικό συναίσθημα του Ουκρανών θα ήταν μια μόνιμη πηγή αντίστασης απέναντι σε όλες ανεξαιρέτως τις πράξεις του Πατριαρχείου Μόσχας και πρωτίστως στις χειροτονίες δικών του Επισκόπων, τους οποίους ουδεμία ουκρανική αρχή και ουδείς Ουκρανός θα αναγνώριζε. Ορθώς λοιπόν έπραξε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος και αναγνώρισε την Αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας, για να αποτρέψει την δημιουργία σχισματικών καταστάσεων στους κόλπους αυτής. Απέφυγε βέβαια ο κ. Βαρθολομαίος αυτό που φοβόταν, εάν απέρριπτε το σχετικό αίτημα της Ουκρανικής Εκκλησίας, δεν απέτρεψε όμως τις εκκλησιαστικές «θύελλες» που είχε προαναγγείλει ο Πατριάρχης Μόσχας, εάν ο κ. Βαρθολομαίος άνοιγε τον «ασκό του Αιόλου», όπως χαρακτήριζε ο κ. Κύριλλος το ζήτημα της αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας.
Με τα δεδομένα αυτά η ορθολογική προσέγγιση του εκκλησιαστικού ζητήματος της Ουκρανίας μάς δείχνει καθαρά, ποιός είναι εκείνος που άνοιξε πραγματικά τον «ασκό του Αιόλου» μέσα στους κόλπους της Ορθοδοξίας. Και αυτός δεν είναι άλλος από τον Πατριάρχης Μόσχας κ. Κύριλλο, ο οποίος με το πρόσχημα της διαφύλαξης της ενότητας της Ορθοδοξίας άνοιξε καινούργιο μέτωπο εναντίον του κ. Βαρθολομαίου αμφισβητώντας μαζί με την ηγεσία του Κρεμλίνου αφ’ ενός μεν το εκκλησιαστικό του ήθος, εφ’ όσον τον χαρακτηρίζουν πράκτορα των Αμερικανών, αφ’ ετέρου δε την ικανότητά του να επιλύει τα αναφυόμενα ζητήματα μεταξύ των διαφόρων Ορθοδόξων Εκκλησιών, χωρίς να δημιουργεί κλυδονισμούς στο «σκάφος» της Ορθοδοξίας. Προφάσεις εν αμαρτίαις των Ρώσων. Η ενότητα στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν διασπάσθηκε εξ αιτίας του ουκρανικού εκκλησιαστικού ζητήματος, αλλά είχε διαρραγεί πολλά χρόνια ενωρίτερα.Από τότε που το Πατριαρχείο Μόσχας, ωθούμενο από το ηγεμονικό σύνδρομο που κουβαλάνε μέσα τους οι Ρώσοι, σε συνδυασμό με την αλαζονεία που τούς προμηθεύει η συναίσθηση της συντριπτικής πληθυσμιακής υπεροχής τους έναντι των άλλων ορθοδόξων λαών,έθεσε ευθέως θέμα Οικουμενικού Θρόνου και του καθημένου επάνω αυτού. Προς επίτευξη του στόχου του να ανέλθει στον Θρόνο αυτό, ο πατριάρχης Μόσχας εργάζεται μεθοδικά και διαμορφώνει συμμαχίες με τα άλλα, πρόθυμα να συμπράξουν στις επιδιώξεις του Πατριαρχεία, όπως το έκαναν οι Σοβιετικοί με το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, για να έχουν ένα ισχυρό πολιτικό-στρατιωτικό πόλο έναντι του αντιπάλου δέους. Στις ίδιες μεθοδεύσεις καταφεύγουν και τώρα από άλλη αφετηρία καιμε άλλα «όπλα» οι αγνώμονες για την πνευματική «γαλουχία» που έλαβαν από εμάς Ρώσοι. Και έχουν το θράσος να κατηγορούν τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο για διάσπαση της ενότητας της Ορθόδοξης Εκκλησίας.Το έγκλημα αυτό βαρύνει αποκλειστικά τους ίδιους τους Ρώσους. Και είναι προκλητικό οι κατηγορούμενοι να μετατρέπονται σε κατηγόρους.
