Στη Στεφανία Αναγνωστοπούλου
Ο Σταμάτης Σπανουδάκης έγραψε και συνεχίζει να γράφει μουσική ιστορία, ενώ συνεργάστηκε με τις μεγαλύτερες φωνές του ελληνικού τραγουδιού, όπως τους Ντέμη Ρούσσο, Ελένη Βιτάλη, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Άλκηστη Πρωτοψάλτη, Μανώλη Μητσιά, Γιάννη Πάριο, Βασίλη Σαλέα, Πέτρο Γαϊτάνο κ.ά. Έχει στο ενεργητικό του 60 δίσκους.
Γεννήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1948 στην Αθήνα και από μικρή ηλικία η μουσική ήταν το πιο σημαντικό κομμάτι της ζωής του. Ως παιδί, ασχολήθηκε με την κλασική μουσική και ως έφηβος στη δεκαετία του ’60 και του ’70 έπαιζε μπάσο και πλήκτρα σε συγκροτήματα στην Αθήνα, στο Παρίσι και τελικώς στο Λονδίνο, όπου έζησε αρκετά χρόνια και ηχογράφησε τους πρώτους του δίσκους.
Μας έδειξε τον δρόμο της ορχηστρικής μουσικής με την απόφασή του το 1994 να γράφει μόνο ορχηστρικές μελωδίες. Με το «Εδώ κάτι συμβαίνει» και τα «Πέτρινα χρόνια» μας έδειξε πως το κλαρίνο δεν είναι μόνο «για τα πανηγύρια», αλλά μπορεί να εκφράσει βαθύτερους και απαιτητικότερους μουσικούς, αλλά ακόμα και θρησκευτικούς δρόμους. Μίλησε για την Ελλάδα μέσα από τις συνθέσεις του και έδωσε άλλη διάσταση στη σύγχρονη βυζαντινή μουσική, συντροφεύοντας πολλές «Μεγάλες Εβδομάδες» της ζωής μας. Με τη μουσική του για τον κινηματογράφο, από την πρώτη του ταινία, το 1974, μέχρι την τελευταία, τις «Νύφες», αποδεικνύει ότι η μουσική για τον κινηματογράφο, ακόμα και μετά την προβολή της ταινίας, μπορεί να σε ακολουθεί και να γίνεται κομμάτι από τη ζωή σου («Χρώματα της Ίριδος», «Άγγελος», «Ξαφνικός έρωτας», «Πέτρινα χρόνια», «Άντε γεια» κ.λπ.).
Μιλά χωρίς «φόβο και πάθος» για την Ελλάδα του χθες και του σήμερα, για την πολιτική, τη θρησκεία και για τα αίτια της σημερινής κατάστασης στη χώρα μας.
Είναι η Ορθοδοξία αναπόσπαστο και αδιαίρετο κομμάτι της Ελλάδας; Ποια, κατά τη γνώμη σας, θα πρέπει να είναι η σχέση Κράτους-Εκκλησίας;
Ζούμε σε μια περίεργη εποχή. Πληθαίνουν διεθνώς από πολιτικούς, παντοειδείς παράγοντες, τηλεοράσεις, ραδιόφωνα και άλλα κέντρα εξουσίας οι πολεμικές φωνές κατά τού Χριστιανισμού. Στην ουσία, αυτό που πολεμάνε είναι ο Χριστός. Αυτό είναι το σημείο το αντιλεγόμενο, αυτό είναι πού η «λογική τους» αρνείται να δεχτεί και χαλάει τα σχέδια της μίζερης ζωής τους. Αυτή, όμως, είναι μια μάχη από χέρι χαμένη. Είναι σαν το ρολόι να πολεμάει τον ωρολογοποιό. Η λογική, το θαύμα. Και η ιστορία έχει δείξει ότι και τα πιο απολυταρχικά καθεστώτα δεν κατάφεραν να ξεριζώσουν τον Χριστό από τις καρδιές των ανθρώπων.
Ποια είναι η άποψή σας για την κατάργηση των θρησκευτικών συμβόλων;
Άσ’ τους να πολεμάνε. Ό,τι και να πετύχουν «ανθρωπίνως» θα τους αφαιρεθεί εν καιρώ. Η στάση του Χριστιανού σήμερα, κατά τη γνώμη μου πάντα, πρέπει να ’ναι ησυχία, προσευχή και κυρίως αγάπη προς όλους. Ιδίως προς αυτούς που τον πολεμάνε.
Σχετικά με το νομοσχέδιο που προωθεί η κυβέρνηση για να νομιμοποιήσει το σύμφωνο συμβίωσης για τους ομοφυλοφίλους, ποια πιστεύετε ότι είναι τα υπέρ και ποια τα κατά;
Όσον αφορά εμένα, ο πατέρας μου λεγόταν Γιάννης και η μητέρα μου Σοφία. Δεν θα ’θελα να ήταν και οι δύο Γιάννηδες ή και οι δύο Σοφίες. Αλλά περί ορέξεως…
Πώς σας φαίνεται η σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα; Από πού ξεκινά το πρόβλημα τελικά και έχουμε φτάσει σε τέτοιο οικονομικό και πολιτισμικό αδιέξοδο;
Έρχονται δύσκολοι καιροί για την ανθρωπότητα, είμαστε κοντά σε αποκαλυπτικά γεγονότα και, όσο πιο κοντά στον Χριστό, τόσο πιο προστατευμένοι, δυνατοί αλλά και χρήσιμοι στους υπολοίπους θα είμαστε. Η Ελλάδα τώρα, η αιώνια αγαπημένη, η ηλιοποτισμένη και η όντως αθάνατη, καθημερινά αλλοιώνεται εκ των έσω. Από τα ίδια τα παιδιά της. Όμως, τα σχέδια των παιδιών είναι βουναλάκια στην άμμο. Την άμμο, τη θάλασσα και τα κύματά της ο Χριστός μόνον τα ορίζει. Εκείνος έχει την τελευταία λέξη για όλα αυτά. Σε Αυτόν, λοιπόν, απευθύνομαι με τη μουσική και τις λέξεις μου, σε Αυτόν ελπίζω και σε Αυτόν πιστεύω. Όλα τα άλλα ματαιότης ματαιοτήτων…
Η μουσική για εσάς είναι τρόπος έκφρασης, στάση ζωής; Τι σας εμπνέει και τι εικόνες έχετε στο μυαλό σας όταν συνθέτετε μουσική;
Δεν έχω ποτέ καμιά εικόνα στο μυαλό μου. Έχω μόνο ήχους. Καταλαμβάνει όλο τον χώρο του μυαλού μου ο ήχος. Οι άνθρωποι που αγαπούν τη μουσική μου δημιουργούν εκείνοι τις εικόνες τους. Είναι σίγουρο, πάντως, ότι δεν προέρχονται από μένα και πάντα απορώ με το πόσες διαφορετικές εικόνες μπορεί να δημιουργεί το ίδιο κομμάτι σε διαφορετικούς ανθρώπους.
Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι από τις προσωπικές επιλογές του παρελθόντος, τι θα αλλάζατε;
Αναμφισβήτητα, έχω κάνει πάρα πολλά λάθη και απέναντι στους ανθρώπους, και κυρίως απέναντι στο Θεό. Είναι αδύνατον να τα αρνηθώ ή να τα σβήσω, απλώς ελπίζω όσο περνάει ο καιρός να κάνω όλο και λιγότερα.
Η ελευθερία έκφρασης των πιστεύω και των απόψεών σας είχε συνέπειες στη ζωή και την καριέρα σας;
Εννοείται ότι το τίμημα στη σημερινή εποχή και κοινωνία του να δηλώνεις Χριστιανός είναι μεγάλο. Γιατί στα μάτια του «κόσμου» αυτοπεριορίζεις τον εαυτό σου και τη μουσική σου σε ένα μικρότερο κοινό. Και, βέβαια, οι άνθρωποι οι οποίοι ελέγχουν σήμερα τα πράγματα το τελευταίο που έχουν στο μυαλό τους είναι ο Χριστός. Τούτων ειπωθέντων, δόξα τω Θεώ, ο πόλεμος αυτός ήταν μεγάλος και υπάρχει ακόμα, αλλά με έκανε πολύ δυνατότερο και πολύ πιο σίγουρο σε αυτά τα οποία πιστεύω.
Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας;
Το πού θα είμαι όταν πεθάνω, από ποια πλευρά, δηλαδή. Αν θα είμαι με τον Χριστό ή όχι. Ο μεγαλύτερος φόβος, έτσι, γίνεται και η μεγαλύτερη ελπίδα μου.
Αλήθεια, τι σημαίνει για εσάς έρωτας, αγάπη, οικογένεια και Θεός;
Όλα αυτά είναι ένα. Δηλαδή ο έρωτας μπορεί να είναι και θείος. Η αγάπη είναι το σήμα κατατεθέν του Χριστού και η βασικότερη εντολή Του. Η οικογένεια Του είναι αυτή στην οποία ελπίζω ότι ανήκω, γιατί όλοι είμαστε παιδιά Του. Θεός… ο Ων! Δηλαδή αυτός που πάντα ήταν, είναι και θα είναι. Το Αιώνιο Παρόν.
Αυτό που προσπαθώ είναι να πηγαίνω τη μουσική μου λίγο παρακάτω, να γράφω πάντα για Χριστό και Ελλάδα, να κωφεύω στις ευκολίες των αξιωμάτων και της εφήμερης δόξας και να γίνεται κάθε μέρα μου ακόμα ένα βήμα στον όμορφο κήπο των αγγέλων, της ιστορίας, των ηρώων μας
Πώς και πότε ξεκίνησε το μουσικό ταξίδι στη ζωή σας;
Από πολύ μικρός, πάντα, το μόνο το οποίο ήθελα ήταν η μουσική και αγωνίστηκα πολύ για να πετύχω αυτό το όνειρο. Εξάλλου, ακόμα αγωνίζομαι για αυτό, διότι πάντα το όνειρο είναι πολύ μεγαλύτερο από τη λογική ή τη σκέψη του ανθρώπου.
Ποια είναι η σχέση σας με τον Θεό και πώς ξεκίνησε;
Η μεγάλη αλλαγή στη ζωή μου έγινε το 1975 στη Γερμανία, όπου σπούδαζα μουσική. Εκεί γνώρισα τον Χριστό με έναν, δυστυχώς ή ευτυχώς, τόσο προσωπικό τρόπο, που δεν μεταδίδεται. Αυτή είναι, όμως, και η ομορφιά του και αυτό είναι και το δώρο της ελεύθερης βούλησης. «Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν», λέει ο Χριστός. Δεν βιάζει, δεν υποχρεώνει, δεν τρομάζει, δεν εκδικείται. Αγαπάει και περιμένει. Είναι ο πατέρας που αγαπάει τα παιδιά Του, ιδίως τα λίγο αλλιώτικα και απροσάρμοστα. Άλλωστε, μόνο η πόρνη κι ο ληστής ξέρουμε ότι είναι κοντά Του. Και ο ληστής τι έκανε; Είπε μόνον: «Μνήσθητί μου Κύριε εν τη βασιλεία σου». Για να εισπράξει την ονειρεμένη απάντηση: «Από σήμερα θα ’σαι μαζί μου στον παράδεισο». Η παραδοχή, η ομολογία, το άφημα στα κύματα του θαύματος φανερώνουν τον Χριστό και τα δώρα Του.
Η προηγούμενη δισκογραφική σας δουλειά, το «Χαίρε Θάλασσά μου», ήταν αφιερωμένη στην Παναγία και την Ελλάδα. Τι να περιμένουμε από εσάς, ετοιμάζετε κάτι καινούργιο;
Αυτό που προσπαθώ είναι να πηγαίνω τη μουσική μου λίγο παρακάτω, να γράφω πάντα για Χριστό και Ελλάδα, να κωφεύω στις ευκολίες των αξιωμάτων και της εφήμερης δόξας και να γίνεται κάθε μέρα μου ακόμα ένα βήμα στον όμορφο κήπο των αγγέλων, της ιστορίας, των ηρώων μας, προς την τελική πόρτα της γλυκιάς εξόδου και της υπέρτατης συναντήσεως. Ο δίσκος αυτός θα λέγεται «Ηλιοποτισμένη». Όπως καταλαβαίνεις, είναι η Ελλάδα, είναι η Υπέρμαχος, είναι η θάλασσα, είναι «κομμάτι απ’ την ψυχή μου». Επειδή αδυνατώ να τραγουδήσω από εφημερίδος, σου παραθέτω έναν ενδεικτικό στίχο:
«Αχ! Ελλάδα, όμορφη ψυχή
ηλιοποτισμένη
αγγέλων δάκρυ, πού ’σταξε στη γη
χώρα ευλογημένη.
Αχ! Ελλάδα, ελεύθερη ψυχή
ποιος φόβος σε τρομάζει;
ζωή που φεύγει γίνεται ζωή,
φως και σ’ αγκαλιάζει»
Μέρος των εσόδων από τις συναυλίες σας προσφέρονται για φιλανθρωπικό σκοπό. Ποιες είναι οι προσωπικές απολαβές όταν προσφέρετε στον συνάνθρωπο σας;
«Μια σκέψη μου ’ρθε στο μυαλό, μ’ αυτήν σ’ αφήνω γεια σου. Μονάχα όσα έδωσες για πάντα είναι δικά σου!».
