Της Μαρίας Νιάρχου
Την καταγραφή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των κοιμητηρίων επιδιώκει η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος. Όπως αναφέρεται σε εγκύκλιο που απέστειλε η Διαρκής Ιερά Σύνοδος προς όλες τις μητροπόλεις, η καταγραφή γίνεται προκειμένου να αρχίσει η διαβούλευση της Εκκλησίας με το υπουργείο Εσωτερικών για το καθεστώς λειτουργίας των κοιμητηρίων με σκοπό την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεπάρκειας ορισμένων από αυτά αλλά και του κορεσμού τους.
Με την εγκύκλιο ζητείται από τις μητροπόλεις να δοθούν στοιχεία για:
-Τον αριθμόν των υφισταμένων Ενοριακών Κοιμητηρίων (ιδιοκτησίας των Ενοριών, ασχέτως εάν υφίσταται τίτλος ιδιοκτησίας ή όχι) και των μη Ενοριακών Κοιμητηρίων εντός των ορίων εκάστης Μητροπόλεως.
-Τυχόν περιπτώσεις κατά τας οποίας τα Ενοριακά Κοιμητήρια και οι Κοιμητηριακοί Ναοί των διοικούνται όχι υπό των οικείων Ενοριών αλλά υπό των τοπικών Δήμων ή η διοίκησίς των διεκδικείται υπό του οικείου Δήμου (να αναφερθούν ποια είναι τα εν λόγω Κοιμητήρια – Κοιμητηριακοί Ναοί).
-Τυχόν περιπτώσεις κατά τας οποίας οι Κοιμητηριακοί Ναοί των μη Ενοριακών Κοιμητηρίων, ανηκόντων εις Δήμους μέχρι 50.000 κατοίκων δεν διοικούνται υπό του πλησιεστέρου Ενοριακού Ναού, αλλά υπό του οικείου Δήμου ή εάν υφίσταται συνδιαχείρισις Ενορίας – Δήμου (να αναφερθούν οι Κοιμητηριακοί Ναοί).
-Τυχόν περιπτώσεις κατά τας οποίας Κοιμητηριακοί Ναοί μη Ενοριακών Κοιμητηρίων εις Δήμους άνω των 50.000 κατοίκων, Πρωτεύουσας Νομών και εις Δήμους της τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης δεν διοικούνται υπό Κοσμητείας αλλά υπό του τοπικού Δήμου ή εάν υφίσταται ετέρα μορφή συνδιαχειρίσεως Ενορίας-Δήμου.
Διάλογος με το υπουργείο
Το πρόβλημα με τα κοιμητήρια τα τελευταία χρόνια είναι τεράστιο. Στα περισσότερα πλέον δεν υπάρχει χώρος, ενώ ο ορισμός νέων χώρων ταφής συνήθως συναντά πολλά εμπόδια από διάφορους φορείς αλλά και κατοίκους. Άλλωστε ένα από τα επιχειρήματα όσων τάσσονται υπέρ της καύσης των νεκρών είναι και η κοινή διαπίστωση ότι στα περισσότερα νεκροταφεία των μεγάλων πόλεων έχει επέλθει κορεσμός.
Την ευθύνη για τη λειτουργία των κοιμητηρίων έχουν οι δήμοι, όμως υπάρχουν και αυτά που υπάγονται στους ναούς ή στις μητροπόλεις. Η Σύνοδος σε μια προσπάθεια να «ξεκαθαρίσει το τοπίο» θα επιδιώξει διάλογο με το αρμόδιο υπουργείο προκειμένου να αντιμετωπιστούν όλα τα προβλήματα που προκύπτουν και τα οποία απασχολούν τους δημότες «σε πολύ δύσκολες στιγμές…».
Το θέμα μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά του μακάβριου, ωστόσο αποτελεί ένα από τα ζητήματα που απασχολούν και τον Συνήγορο του Πολίτη.
Όπως επισημαίνουν όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί και ασχολούνται με το πρόβλημα, αποτελεί θεμελιώδη επιλογή της έννομης τάξης μας, η προστασία της αξίας του ανθρώπου χωρίς οποιαδήποτε διάκριση. Στο πεδίο αυτής της αρχής συγκαταλέγεται και η απόδοση τιμών στους νεκρούς. Η έως σήμερα μακρόχρονη εμπειρία του Συνηγόρου του Πολίτη καταδεικνύει ότι τα ζητήματα που αφορούν στη μεταθανάτια αξιοπρέπεια θεωρούνται εξαιρετικά κρίσιμα, από άποψη ηθικής και συναισθηματικής αξίας, για τους πολίτες. Ταυτόχρονα η διερεύνηση των σχετικών υποθέσεων αναδεικνύει τις υφιστάμενες σοβαρές παραλείψεις και την πρακτική καταστρατήγησης των ισχυουσών διατάξεων εκ μέρους των φορέων που είναι επιφορτισμένοι με την εφαρμογή τους.
Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, η ίδρυση και συντήρηση κοιμητηρίων ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα των δήμων και κοινοτήτων.
Ορισμένες από τις κατηγορίες ζητημάτων που αφορούν στη λειτουργία των κοιμητηρίων και στη μεταθανάτια αξιοπρέπεια, τα οποία και εξετάζει ο Συνήγορος του Πολίτη, είναι:
- κανόνες λειτουργίας κοιμητηρίων (μη τήρηση κανόνων παραχώρησης, κατασκευής και συντήρησης τάφων, δικαίωμα χρήσης οικογενειακών τάφων, ανανέωση ταφής σε τάφους τριετούς χρήσης κ.τ.λ.)
- προβλήματα χώρου (νέα πληθυσμιακά δεδομένα / υφιστάμενα δικαιώματα και ίση μεταχείριση πολιτών)
- απόδοση τιμής και κοσμοθεωρητικός προσανατολισμός του νεκρού (αποτέφρωση, αθέμιτη εισαγωγή θρησκευτικών ή κοσμοθεωρητικών κριτηρίων κλπ.)
- τέλη δικαιωμάτων χρήσης (ισότητα και διαφοροποίηση τελών, ύψος τελών, ο ανταποδοτικός χαρακτήρας των τελών χρήσης τάφου)
- ταφή νεογνών που έχουν ήδη αποκτήσει την ιδιότητα του προσώπου (ορθή εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων από τα κοιμητήρια, τα εμπλεκόμενα μαιευτήρια και τα γραφεία τελετών).
