Στον Γιώργο Κεφαλίδη
Έξω απ’ τα δόντια μιλά στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» ο Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Παύλος, απαντώντας στον υπουργό Εσωτερικών, Παναγιώτη Κουρουμπλή, ότι λειτουργεί ως «κομματάρχης». Δεν διστάζει να αναφερθεί στην κυβερνώσα Αριστερά, αναδεικνύοντας παράλληλα τις παθογένειες του ελληνικού κράτους και τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις διαχρονικά αντιμετωπίζουν την Εκκλησία. Ακόμη, στη συζήτηση για το μάθημα των Θρησκευτικών καταθέτει μία άλλη πρόταση, που θα συζητηθεί.
Σεβασμιότατε, τι απαντάτε στον κ. Κουρουμπλή;
Ο κ. Κουρουμπλής μάς έκανε συστάσεις διά μιας επιστολής. Δεν φρόντισε, όμως, να μάθει μέχρι σήμερα την πραγματική εικόνα της μητροπόλεως. Δεν φρόντισε να μάθει πώς εγώ βγάζω πέρα ένα γηροκομείο με 70 παππούδες και γιαγιάδες. Πόσοι άνθρωποι εργάζονται εκεί επί μισθώ; Πού βρίσκω τα τρόφιμα; Πώς μπορώ κι εξασφαλίζω σε περίπου 950 οικογένειες -από τότε δηλαδή που άρχισε η κρίση, το 2008- τα απαραίτητα για την επιβίωσή τους; Η μητρόπολη ήταν η πρώτη στην Εκκλησία της Ελλάδος που έφτιαξε κοινωνικό παντοπωλείο. Βεβαίως, δεν ζητήσαμε ποτέ επαίνους, αλλά και κανείς από την Πολιτεία δεν ενδιαφέρθηκε να μάθει για όλα αυτά. Έτσι, όχι μόνο δεν είχαμε πρακτική συμπαράσταση, αλλά μας βάζουν και φόρους για όλα αυτά! Για να μιλήσω με νούμερα, έχουμε περίπου 800.000 έσοδα ετησίως και μας φορολογούν με 25%. Λογαριάστε, τώρα, το προσωπικό με 24 υπαλλήλους, που εγγυάται την εύρυθμη και αξιοπρεπή λειτουργία του κέντρου. Πόσα μένουν; Και, βέβαια, λειτουργούμε χωρίς περιουσία, αλλά με τη χάρη του Θεού.
Στην Αμερική, αντίστοιχα, η Πολιτεία δεν χρηματοδοτεί, αλλά και δεν φορολογεί τα έσοδα των κοινοτήτων. Υπηρέτησα 10 χρόνια στη Νέα Υόρκη και μιλάω μετά λόγου γνώσεως. Η γενική αντίληψη λέει ότι όποιος θέλει να κρατήσει την κουλτούρα, τον πολιτισμό του, δεν ενισχύεται, αλλά δεν φορολογείται κιόλας! Η μακρά εμπειρία της Αστόριας έδειξε ότι η κοινότητά μας χρειαζόταν τότε γύρω στα 4.000.000 δολάρια ετησίως για τη συντήρηση των σχολείων και των ναών μας. Συγκεντρώναμε αυτά τα χρήματα από τα παγκάρια, τις πανηγύρεις, το παζάρι και από τη γενική κινητοποίηση της κοινότητας. Κανείς δεν φαντάζεται ότι θα έρθει το κράτος να σε φορολογεί, χωρίς καν να σου συμπαρίσταται! Παλιότερα, είχαμε αυτό το προνόμιο. Έρχονταν πιστοί, πρόσφεραν κάποιες δωρεές κι απαλλάσσονταν από τη φορολογία. Το κατάργησαν κι αυτό!
Έρχεται, λοιπόν, τώρα ο κ. Κουρουμπλής να μιλήσει για ήθος, αλλά την ίδια στιγμή δεν αναρωτιέται «για στάσου, ρε παιδί μου, γιατί βάζω φορτία βαρέα και δυσβάσταχτα; Εγώ τι κάνω;». Είναι πέρα για πέρα υποκριτικό. Βγήκε μάλιστα στη Βέροια να ονοματίσει έναν ιερέα ως αντίχριστο! Θα μας βγάλουν και θεολογική γλώσσα; Εγώ δεν κατέχω την ιατρική επιστήμη, αλλά περιορίζομαι σε εκείνο που σπούδασα. Εδώ, λοιπόν, έχουμε και ξεδιαντροπιά.
Ξεκίνησε εκ νέου η επιτροπή διαλόγου με την Πολιτεία. Εκτιμάτε πως θα βελτιώσει τις σχέσεις της Εκκλησίας με την κυβέρνηση;
Πρέπει να αντιληφθούν οι κυβερνώντες ότι δεν απευθύνονται μόνο στο ποσοστό που τους εξέλεξε, αλλά σε όλη την Ελλάδα. Κι αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπερβούν τον εαυτό τους. Στον τόπο μας, διαχρονικά δυστυχώς, δεν υπάρχει συνείδηση θεσμική. Ο αληθινός ηγέτης, επιτρέψτε μου να πω, δεν κρίνει ψηφοθηρικά, δεν προτάσσει ιδεολογήματα. Εδώ είναι η ειδοποιός διαφορά με την ποιμαίνουσα Εκκλησία. Κάτω από τα φτερά της Εκκλησίας χωρούν όλοι, κόκκινοι, πράσινοι, μπλε, κι εμείς οι διάκονοί της δεν κρίνουμε κομματικά, ιδεοληπτικά τους ανθρώπους.
Η κυβέρνηση κρίνει ιδεοληπτικά την Εκκλησία;
Καταρχήν, τι Αριστερά είναι αυτή; Αριστερά σημαίνει να έχουμε τα πάντα κοινά, η λέξη προέρχεται από το communion: κομμουνισμός, δηλαδή κοινοκτημοσύνη. Υπάρχει αυτό το πράγμα; Ετούτοι εδώ όλοι είναι εκατομμυριούχοι… Εγώ είμαι κομμουνιστής, αν το πάρουμε όπως το εννοούν αυτοί, που δεν έχω τίποτα! Αλλά και οι προηγούμενοι δεν αντιμετώπισαν διαφορετικά την Εκκλησία. Όλοι τους είναι ίδιοι, απλώς άλλοι μιλάνε ευθέως κι άλλοι πλαγίως. Ποιος κομμουνιστής λοιπόν; Δώσε μου το πορτοφόλι σου και γίνομαι οπαδός σου μέχρι Δευτέρας Παρουσίας.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να δημιουργηθεί κοινός τόπος με την Πολιτεία;
Ο κοινός τόπος είναι να σεβαστεί ο ένας τον άλλο. Ο χώρος σου και ο χώρος μου, να ξέρουμε πού μπορούμε να συμπορευθούμε, αλλά με σαφή διάκριση διακονιών. Δεν θα έλεγα εξουσιών, αλλά διακονιών. Πρέπει η Πολιτεία σε αυτήν τη χώρα να καταλάβει ότι το κοινωνικό, φιλανθρωπικό έργο είναι στη φύση της ποιμαινούσης Εκκλησίας κι εκεί πρέπει να έρχεται και αρωγός και συμπορευόμενη σε στιγμές κρίσιμες, όπως αυτή που διανύουμε. Όχι υποκριτικά, με επιστολές για τη δημιουργία εντυπώσεων. Θυμάμαι τον Ισοκράτη, που έλεγε: «Η δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται, διότι καταχράστηκε το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα». Αυτό δεν είναι το πνεύμα της εποχής μας; Πώς μπορεί, λοιπόν, να βρεθεί κοινό πεδίο συνεργασίας ανάμεσα στην ποιμαίνουσα Εκκλησία και την Πολιτεία, αφού η τελευταία δεν έχει καλή διάθεση ούτε απέναντι στον πολίτη, ούτε, βεβαίως, απέναντι στην Εκκλησία;
Όταν ανέλαβα διοίκηση στη μονή Πεντέλης, την εβδομάδα μετά του Σταυρού, το 1971, τότε είχαμε δικτατορία, έδιναν δάνεια να χτίζει ο κόσμος κι έτσι πολλοί ανοικοδόμησαν σπίτια στην παλιά και τη νέα Πεντέλη, στο Ντράφι, στο Νταού Πεντέλης κ.ο.κ. Το κράτος, λοιπόν, έδωσε αυτές τις εκτάσεις, αλλά ουδέποτε έδωσε τίτλους ιδιοκτησίας. Κι εμείς προσπαθούμε τώρα να καλύψουμε τις παραλείψεις και τις αυθαιρεσίες.
Άλλο παράδειγμα: ο καθεδρικός ναός είναι λίγο πιο κάτω από την πλατεία της πόλης. Η στέγη λοιπόν των γραφείων είναι περίπου στο ίδιο επίπεδο με την πλατεία και ο δρόμος είναι πεζόδρομος. Μέχρι πρότινος ο δήμος είχε χαρακτηρίσει τη στέγη των γραφείων του ναού… κοινόχρηστο χώρο! Γι’ αυτό λέω ότι δεν υπήρξε ποτέ στην Ελλάδα Πολιτεία με διάθεση ευνομίας, σεβασμού στο Σύνταγμα. Για κοιτάξτε αυτήν την «υπέρ των άστρων και γαλαξιών» νομοθεσία και νομολογία… Την έχει κανένα άλλο κράτος στον κόσμο; Γιατί; Γιατί του Έλληνα του αρέσει η παρανομία και η Πολιτεία με τη στάση της το εκτρέφει αυτό.
Πρέπει η Πολιτεία σε αυτήν τη χώρα να καταλάβει ότι το κοινωνικό, φιλανθρωπικό έργο είναι στη φύση της ποιμαινούσης Εκκλησίας κι εκεί πρέπει να έρχεται και αρωγός και συμπορευόμενη σε στιγμές κρίσιμες, όπως αυτή που διανύουμε. Όχι υποκριτικά, με επιστολές για τη δημιουργία εντυπώσεων
Πώς κρίνετε την κίνηση των τριών μητροπολιτών να προσφύγουν στο ΣτΕ για το σύμφωνο συμβίωσης; Παρόμοια έπρεπε να κινηθεί και η ΔΙΣ;
Δεν βρίσκεις άκρη γενικά στην Ελλάδα. Έχουμε ένα Σύνταγμα και το έχουμε καταξεκουρελιάσει! Αναλογιστείτε μόνο πόσα Συντάγματα έχουμε αλλάξει και πόσες αναθεωρήσεις έχουν γίνει από το 1827 μέχρι σήμερα… Σε καμία άλλη χώρα του κόσμου δεν έχει γίνει αυτό το πράγμα. Οι Άγγλοι δεν έχουν καν γραπτό Σύνταγμα, αυτό δεν πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις; Και, βέβαια, όλες οι πολιτισμένες χώρες του δυτικού κόσμου έχουν συνταγματικά δικαστήρια. Η Ελλάδα έχει συνταγματικό δικαστήριο; Όχι. Απορώ πώς δεν κατάργησαν οι νεότεροι και το Συμβούλιο της Επικρατείας; Το έφτιαξε ο Βενιζέλος τότε για να ελέγχει τις πράξεις της διοικήσεως, που εφάρμοσε την πρακτική, θα έλεγα, τη νομική πεπατημένη της Γαλλίας. Θα μου πείτε, μήπως και εφαρμόζουν τις πράξεις του Συμβουλίου της Επικρατείας; Όχι. Γι’ αυτό σας είπα τι ψάχνουμε να βρούμε; Η Πολιτεία λέει «εγώ έχω το μαχαίρι, έχω και το πεπόνι». Αυτό δεν σημαίνει ότι θα καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια, αφού μας παρέχει το δικαίωμα η Πολιτεία. Ούτε τους μεν μπορώ να σχολιάσω για ανευθυνότητα, ούτε τους δε για αυξημένη υπευθυνότητα.
Το τελευταίο καιρό έχει αναδειχθεί και το θέμα του μαθήματος των Θρησκευτικών. Πιστεύετε ότι φταίει το μάθημα ή κάτι άλλο;
Τα εργαλεία που ανεβαίνουν επάνω στην έδρα είναι κατάλληλα; Μπορεί να υπάρχουν ορισμένοι που έχουν λειτουργική και εκκλησιαστική συνείδηση, αλλά η πλειονότητα των θεολόγων μπαίνει σε έναν δρόμο που δεν επιλέγει συνειδητά. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, αν συμφέρει εν τέλει να μένει το μάθημα. Μήπως είναι καλύτερα να καταργηθεί; Ποια είναι μεγαλύτερη ζημιά; Το να διακωμωδείται το μάθημα την ώρα των Θρησκευτικών; Ως ιεράρχης της Εκκλησίας της Ελλάδος έχω μιλήσει ανοιχτά στη μητρόπολή μου και, βεβαίως, δεν εκφράζω την Εκκλησία εν συνόλω. Η πεποίθησή μου, όμως, είναι ότι το πρόβλημα ξεκινά από εκεί. Τα ημίμετρα δεν είναι μόνο αναποτελεσματικά, αλλά πολλές φορές οδηγούν σε καταστροφικά αποτελέσματα. Ή έχεις τα εργαλεία και κάνεις τη δουλειά σου ή αποκρύβηθι μικρόν όσον όσον, έως αν παρέλθη η οργή Κυρίου, λέει ο προφητάναξ Δαυίδ.
Άλλωστε, και οι θεολόγοι οι ίδιοι δεν μπορούν να τα βρουν μεταξύ τους. Ακούμε κάποιους να λένε «μα εμείς δεν είμαστε Εκκλησία… Εμείς κάνουμε επιστήμη!». Δεν βρίσκεις άκρη…
Για το προσφυγικό
«Στην Κοζάνη φιλοξενούνται περί τα 100 άτομα. Μαζί με άλλους φορείς κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να τους συμπαρασταθούμε. Αλλά κι έξω από την πόλη μας, κάνουμε αγώνα για ν’ απαλύνουμε το δράμα της προσφυγιάς. Ήδη στείλαμε στην Ειδομένη τρία καραβάνια, φορτωμένα όχι μόνο με τρόφιμα, αλλά και με χαρτικά και είδη προσωπικής υγιεινής. Ο αγώνας είναι συνεχής και η Εκκλησία είναι στην πρώτη γραμμή».
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ
Γεννήθηκε στη Ροδιά Αιγιαλείας το 1942. Με σπουδές Νομικής και Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, χειροτονήθηκε διάκονος το 1971 και πρεσβύτερος το 1973. Διετέλεσε το ’79 ιεροκήρυκας και πρωτοσύγκελος στη Μητρόπολη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, το 1990 ιεροκήρυκας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και έναν χρόνο μετά ιερατικός προϊστάμενος στην Αστόρια της Νέας Υόρκης. Εξελέγη Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης το 2004.
