Του Πάνου Ευαγγέλου
Στη σκιά των επιθέσεων μιας μικρής ομάδας εξουσιαστών σε ναούς, αλλά και στον προαύλιο χώρο της Μονής Πετράκη όπου στεγάζονται τα γραφεία της Ιεράς Συνόδου, τη διοίκηση της Εκκλησίας αναλαμβάνει μια δυναμική ομάδα μητροπολιτών η οποία θα κληθεί, όπως όλα δείχνουν, να διαχειριστεί σημαντικά θέματα που άπτονται των σχέσεων Εκκλησίας – Κράτους. Η παρουσία στη νέα Διαρκή Ιερά Σύνοδο των μητροπολιτών Δημητριάδος Ιγνάτιου, Πειραιώς Σεραφείμ, Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμου αλλά και των άλλων οι οποίοι έχουν ξεχωρίσει για τον δυναμισμό τους και τις γνώσεις τους στα εκκλησιαστικά θέματα, σηματοδοτεί ένα νέο ξεκίνημα που ίσως είναι καθοριστικό για τις σχέσεις με την κυβέρνηση.
Τα αγκάθια μεταξύ Συνόδου και κυβέρνησης, παρά τις καλές προθέσεις, παραμένουν. Τα προβλήματα δεν φαίνεται να οδεύουν προς λύση. Ενώ οι μικρές πλέον οικονομικές δυνατότητες της Συνόδου και των Μητροπόλεων δεν μπορούν πλέον να αντιμετωπίσουν τα συσσωρευμένα κοινωνικά προβλήματα.
Παρά τις κατά καιρούς διακηρύξεις περί καλών σχέσεων, τα περισσότερα μέλη της νέας ΔΙΣ εκτιμούν ότι για μία ακόμη χρονιά αυτές θα δοκιμαστούν σε πολλά πεδία.
Το Προσφυγικό αναμένεται να προκαλέσει αναταράξεις, αφού στις μητροπόλεις δεν υπάρχει πλέον η δυνατότητα για παροχή βοήθειας, ενώ πολλοί ιεράρχες θα κληθούν να αντιμετωπίσουν και φωνές που αντιδρούν στην εγκατάσταση προσφύγων. Ο κίνδυνος να χαρακτηριστούν -έστω από λίγους- «ρατσιστές», είναι κάτι παραπάνω από ορατός. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του μητροπολίτη Χίου, ο οποίος αν και ήταν από τους πρώτους που στήριξε τους πρόσφυγες, βρέθηκε να είναι απολογούμενος για μια φράση.
Σε ό,τι αφορά την αποκατάσταση των προσφύγων υπάρχει πάντα και το θέμα με τους «αλληλέγγυους» αλλά και τους αντιεξουσιαστές, οι οποίοι με την στάση τους προκαλούν προβλήματα ακόμη και στην τέλεση των ιερών μυστηρίων.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το ζήτημα της ανέγερσης χώρων λατρείας για τους μουσουλμάνους. Βεβαίως η Εκκλησία δεν διαφωνεί επί της ουσίας για την ανέγερση ενός τεμένους, ωστόσο, θέλει αυτό να λειτουργεί με κανόνες. Ενώ διαφωνεί με τη λειτουργία δεκάδων παράνομων τζαμιών σε όλη την Αττική. Το ζητούμενο είναι εάν η κυβέρνηση θα θελήσει να βάλει μια τάξη σε όλη αυτή τη χαοτική κατάσταση.
Για το θέμα των προσφύγων και τη στάση της Εκκλησίας, ο μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Αυγή», αναφέρει: «Όπως γνωρίζετε, η Εκκλησία από την πρώτη στιγμή ενίσχυσε με κάθε τρόπο την ανακούφιση των προσφύγων αδιακρίτως. Παράλληλα, θέλησε με κάθε τρόπο να «θωρακίσει» ηθικά και πνευματικά την ενίσχυση αυτή. Απέρριψε με απόλυτο τρόπο κάθε απόπειρα ξενοφοβικής και ρατσιστικής αντίδρασης και πήρε ξεκάθαρη στάση απέναντι σε θεωρίες αποκλεισμού και σφραγίσματος συνόρων. Όλα αυτά, πάντοτε μέσα σε πλαίσιο απόλυτης συνεργασίας με την Πολιτεία, με την οποίαν επιθυμεί να συνεργαστεί στενότερα και στο μέλλον, καθώς οι εξελίξεις επιβάλλουν εγρήγορση, αλλά και λήψη μέτρων, εν όψει νέων εξελίξεων. Από την άλλη, θα ήθελα να συμπορευθώ με τη θέση του Αρχιεπισκόπου, πως κάθε μέτρο αποσκοπεί σε μια προσωρινή ανακούφιση. Απώτερος στόχος είναι η επιστροφή των ανθρώπων αυτών στις εστίες τους. Η πατρίδα μας δεν είναι σε θέση να επωμιστεί μόνιμη εγκατάσταση τόσων εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων και μάλιστα με το δεδομένο των διαφορών μας σε πολιτιστικό και πνευματικό επίπεδο. Η οποιαδήποτε απόπειρα αφομοίωσης θα οδηγήσει σε βαθύτατη κοινωνική κρίση, από την οποία, ακόμη και ισχυρότερες κοινωνίες από μας σε επίπεδο δομών και μέσων, δεν φαίνεται να καταφέρνουν να εξέλθουν».
Εκτός του Προσφυγικού, για την Εκκλησία είναι σημαντικό να συνεχίζουν να λειτουργούν τα ιδρύματα στα οποία φιλοξενούνται παιδιά και ηλικιωμένοι με ειδικά προβλήματα. Ήδη πολλά από αυτά απειλούνται με λουκέτο. Η Σύνοδος και οι τοπικές μητροπόλεις αδυνατούν να καλύψουν τα έξοδα, ενώ έχουν μειωθεί δραματικά τα έσοδα που προέρχονται από δωρεές πιστών.
Η νέα ΔΙΣ θα πρέπει να παρέμβει δυναμικά ώστε να ξεπεραστούν τα προβλήματα και δεν είναι βέβαιο ότι η κυβέρνηση θα κάνει το ίδιο.
Ποικιλία προβλημάτων
Εκτός αυτών των πρακτικών ζητημάτων, η ΔΙΣ θα πρέπει να αντιμετωπίσει και μια σειρά άλλα που έχουν σχέση με αυτή καθ’ αυτή τη θέση της Εκκλησίας στην κοινωνία.
Το μάθημα των Θρησκευτικών και ο τρόπος διδασκαλίας του ήταν και θα παραμένει ένα ανοικτό ζήτημα, για το οποίο η Ιεραρχία δεν εμπιστεύεται τον νυν υπουργό Νίκο Φίλη. Παράλληλα, σημαντική είναι για την Εκκλησία η προσευχή στα σχολεία, αλλά και η ύπαρξη των ιερών συμβόλων στις αίθουσες διδασκαλίας.
Το σύμφωνο συμβίωσης, οι γάμοι μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών, η υιοθεσία παιδιών από αυτά ήταν, είναι και θα είναι για την Εκκλησία θέματα για τα οποία θα υπερασπιστεί τις θέσεις της.
Πρόσφατα, ο Αρχιεπίσκοπος είχε στείλει στους βουλευτές ένα βιβλίο που έγραψε ο ίδιος για τις σχέσεις Εκκλησίας -Πολιτείας, με αφορμή την αναθεώρηση του Συντάγματος. Σε αυτό εκφράζει -εκτός των άλλων- τους φόβους του για παρεμβάσεις που έχουν σχέση με τη θέση της Εκκλησίας στην κοινωνία και οι οποίες συνοπτικά είναι:
1.Ἡ μη ανάρτηση θρησκευτικών συμβόλων σε δημόσιες υπηρεσίες.
2. Η κατάργηση της υποχρεωτικής προσευχής.
3. Η δημιουργία ενός «θρησκευτικού νομικού προσώπου ως μοναδικού φορέα της συλλογικής θρησκευτικής δράσης».
4. Η κατάργηση της φορολογικής απαλλαγής των θρησκευτικών κοινοτήτων (σημειωτέον ότι τούτο έχει γίνει χωρίς ρύθμιση για το θέμα της συντηρήσεως των ευαγών ιδρυμάτων της Εκκλησίας).
5. Η μετατροπή της Εκκλησίας της Ελλάδος και των εξαρτώμενων από αυτήν νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (Μητροπόλεις, Ενορίες, Μονές κ.ά.) σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (η εξομοίωσή τους, δηλαδή, με τις ποδοσφαιρικές ομάδες, τους συλλόγους κ.λπ.).
6. Η κατάργηση του Γραφείου της Ναοδομίας ώστε η ανέγερση κτιρίων με λατρευτικούς χώρους να καλύπτεται στο εξής με τις διατάξεις του κτιριολογικού κανονισμού που αφορούν τα κτίρια της κατηγορίας «συνάθροισης κοινού».
7. Η σταδιακή μετατροπή τού μαθήματος των Θρησκευτικών από ομολογιακό σε θρησκειολογικό.
8. Η ιδιωτικοποίηση της Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης.
9. Η κατάργηση του θρησκευτικού όρκου.
10. Η μη συμμετοχή θρησκευτικών λειτουργών σε ορκωμοσίες, που πραγματοποιούνται σε δημόσιες Αρχές και υπηρεσίες.
11. Η καθιέρωση του πολιτικού γάμου ως υποχρεωτικού.
12. Η κατάργηση της αναγραφής του θρησκεύματος σε δημόσια έγγραφα, τίτλους σπουδών ή βεβαιώσεις δημόσιας Αρχής.
13. Η δημιουργία διακεκριμένου χώρου πένθους και αποχαιρετισμού για την καύση των νεκρών.
14. Η μετονομασία του υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων σε υπουργείο Παιδείας με την ταυτόχρονη κατάργηση της Γενικής Γραμματείας και της Γενικής Διεύθυνσης Θρησκευμάτων.
15. Η κατάργηση των οργανικών θέσεων ιερέων -και των αντίστοιχων υπηρεσιακών μονάδων- στις ένοπλες δυνάμεις, τα σώματα ασφαλείας και τα σωφρονιστήρια.
16. Η κατάργηση ή τροποποίηση διατάξεων όπως ισχύουν σήμερα των Ν. 590/1977 «Περί του Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος», Ν. 5383/1932 «Περί των Εκκλησιαστικών Δικαστηρίων και της προ αυτών διαδικασίας», Ν. 4149/1961 «Περί Καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας και άλλων τινών διατάξεων», Ν. 476/1976 «Περί Εκκλησιαστικής Εκπαιδεύσεως» και το ν.δ. 90/1973 «Περί του Θρησκευτικού Σώματος των Ενόπλων Δυνάμεων».
Αυτά είναι τα σημεία τα οποία πολλά στελέχη της κυβέρνησης, επικαλούμενα την ανάγκη «εκσυγχρονισμού» της κοινωνίας, θέλουν να προωθήσουν. Και αυτό είναι που ανησυχεί την Εκκλησία, η οποία δεν επιθυμεί εντάσεις αλλά ούτε και περιορισμό του ρόλου της στον λαό.
