Της Μαίρης Ορφανίδη
«Πώς, ενώ έμαθα να θαυμάζω την απλή αμφίεση των ιερέων, τώρα να ταυτιστώ με την πολυτελή εμφάνιση που παραπέμπει στη ζωή των Βυζαντινών αυτοκρατόρων; Πώς, ενώ με συγκινεί το στασίδι της προσευχής, τώρα να ανεβώ στον θρόνο της εξουσίας και τιμής; Θα έπρεπε να ομολογήσω ότι είμαι ανέτοιμος. Ούτε όραμα προς αυτή την κατεύθυνση έχω γεννήσει ακόμη ούτε γνώση της επισκοπικής αποστολής διαθέτω ακόμη ενώ γίνομαι Επίσκοπος. Συνειδητά επιλέγω ως πρότυπο ζωής αυτό του μοναχού. Αυτού που έχει υποκαταστήσει τη σκέψη με την προσευχή, τα οράματα με τη θυσία, τα επιχειρήματα με τη μακροθυμία». Πρόκειται για ένα απόσπασμα της ομιλίας του Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαου -τον Απρίλιο του 2004-αμέσως μετά τη χειροτονία του από τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο. Εφέτος συμπληρώνονται 13 χρόνια από τότε που εξελέγη μητροπολίτης και ήδη έχει καταγραφεί στη συνείδηση των πιστών όλης της χώρας ως ένας εκ των πλέον δραστήριων ιεραρχών με σημαντικό έργο και δυναμικές παρεμβάσεις.
Ο κ. Νικόλαος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1954, όπου και έκανε τις βασικές του σπουδές. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, Αστροφυσική στο Harvard (Master of Arts) και Μηχανολογία στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης – ΜΙΤ (Master of Science in Mechanical Engineering).
Οι διδακτορικές σπουδές του στο HST (κοινό πρόγραμμα Harvard και ΜΙΤ) επικεντρώθηκαν στον τομέα της Βιοϊατρικής Τεχνολογίας (Βιορευστοδυναμική, Μαθηματική Φυσιολογία, Αιμοδυναμική της καρδιάς και των αγγείων). Εργάστηκε ως ερευνητής και επιστημονικός συνεργάτης στο Αγγειολογικό Εργαστήριο του New England Deaconess Hospital, στο Τμήμα Αναισθησιολογίας του Massachusetts General Hospital και στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του Boston Children’s Hospital. Επίσης, διετέλεσε επί διετία επιστημονικός σύμβουλος μεγάλων εταιρειών σε θέματα Διαστημικής Ιατρικής Τεχνολογίας. Παράλληλα με την επιστημονική του έρευνα, σπούδασε τη Θεολογία στη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού της Βοστώνης, όπου έλαβε τους τίτλους Master of Theological Studies και Master of Theology, και στη συνέχεια στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου ανακηρύχθηκε διδάκτορας στον τομέα της Βιοηθικής. Το 2008 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τον Δεκέμβριο του 1993 ίδρυσε και ανέλαβε τη διεύθυνση του πρώτου στην Ελλάδα Κέντρου Βιοϊατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας και έκτοτε συστηματικά ασχολείται με την Ορθόδοξη Βιοηθική και τις κοινωνιολογικές επιπτώσεις της Βιοϊατρικής.
Ως πρόεδρος της Επιτροπής Βιοηθικής της Εκκλησίας της Ελλάδος, ανέλαβε την εκπροσώπησή της σε παγκόσμια εκκλησιαστικά, θρησκευτικά και πολιτικά όργανα, όπως στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, στο Βατικανό και στην Αγγλικανική Εκκλησία, είναι δε ο επικεφαλής της ομάδας σύνταξης και επεξεργασίας των επισήμων βιοηθικών κειμένων της Εκκλησίας της Ελλάδος, σχετικά με τις μεταμοσχεύσεις, την ευθανασία, τις αναπαραγωγικές τεχνικές και τη βιοηθική της άνοιας.
Κατά τα τέσσερα χρόνια της εργασίας του στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης, συμμετείχε ενεργά σε συλλογική προσπάθεια συμπαράστασης σε μικρά παιδιά και τις οικογένειές τους, πολλές φορές με ασθένειες τελικού σταδίου. Η προσωπική συμμετοχή και ο διάλογος με το πρόβλημα του πόνου και την πρόκληση του θανάτου έγινε αργότερα όρος καθημερινής ζωής της ως κληρικού διακονίας του. Αποτέλεσμα αυτής της εμπειρίας του είναι η ίδρυση μιας πρότυπης Μονάδας Ανακουφιστικής Φροντίδας, που με το όνομα «ΓΑΛΙΛΑΙΑ» λειτουργεί στα Σπάτα Αττικής και σε συνεργασία με το Αντικαρκινικό Νοσοκομείο «Άγ. Σάββας» περιθάλπει σε ολιστική βάση, εντελώς δωρεάν, καρκινοπαθείς της περιοχής των Μεσογείων και της Λαυρεωτικής.
Ο ίδιος θα αναφέρει γι’ αυτήν την προσπάθεια: «Η ευρεία επαφή μας με τον ανθρώπινο πόνο, η ανάγκη ανακούφισης των ογκολογικών ασθενών, η απουσία αντίστοιχων φορέων και η συναίσθησή μας ότι το πρόβλημα των ασθενών είναι και δικό μας μας οδήγησαν στην απόφαση να δημιουργήσουμε τη Μονάδα Ανακουφιστικής Φροντίδας “ΓΑΛΙΛΑΙΑ”. Πυξίδα των προσπαθειών μας είναι ο άνθρωπος που πάσχει. Σκοπός μας είναι να ανακουφίσουμε τον πόνο, να αγκαλιάσουμε τη δυσκολία, να μοιραστούμε το βάρος με τον ασθενή και την οικογένειά του και να συμπαρασταθούμε με κάθε δυνατό μέσο. Ο ενθουσιασμός μας, η πίστη και η αγάπη, μας επιτρέπουν να ελπίζουμε ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε μια μικρή σπίθα, τον πρώτο βασικό πυρήνα για να εκπληρώσουμε το όραμά μας».
Στην παρούσα φάση το πρόγραμμα λειτουργεί στη βάση της Κατ’ Οίκον Φροντίδας και της Ημερήσιας Φροντίδας, προγραμματίζεται δε σύντομα και η δημιουργία ξενώνα (hospice) για περίθαλψη βραχείας διαρκείας. Παράλληλα, με δική του πρωτοβουλία, οργανώνεται και η λειτουργία δύο ξενώνων μακράς νοσηλείας για νευρομυϊκούς ασθενείς (δυστροφία Ducénne, Νόσος Κινητικού Νευρώνα κ.λπ.), ένας στην Κύπρο και ένας στα Μεσόγεια, όπως και ένα σύγχρονο Κέντρο Άνοιας στην περιοχή της Παιανίας.
Στο πλαίσιο της προσφοράς του στον ευρύτερο τομέα της υγείας και των ασθενών, θα πρέπει να αναφερθεί ο πλήρης εξοπλισμός (κλίνες, αναπνευστήρες, αντλίες, monitors) της Μονάδας Ανάνηψης Καρδιοχειρουργημένων Ασθενών του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» και, φυσικά, οι χορηγίες σε νοσοκομειακές μονάδες (Αγγειοχειρουργική, Αρεταίειο Νοσοκομείο Αθήνας) και ερευνητικά προγράμματα, η χορήγηση υποτροφιών σε φοιτητές, ειδικευόμενους ιατρούς ή η οικονομική ενίσχυση κοινωφελών ιδρυμάτων του Δημοσίου ή ιδιωτικών φορέων.
Ο Μητροπολίτης Νικόλαος στην αρχή της ιερατικής του ζωής εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Στομίου Κονίτσης και είναι αξιοσημείωτη η πνευματική του σχέση με το Άγιον Όρος. Ο ίδιος κατά τη χειροτονία του θα αναφερθεί στον τρόπο ζωής και στα μηνύματα του μοναχισμού και θα αναφέρει: «Στην καρδιά μου αντηχεί η πεποίθηση ότι ο ιερέας πρέπει να είναι ο φτωχότερος από τους πιστούς και ο επίσκοπος ο φτωχότερος από τους κληρικούς. Το πρώτο δεν θα το επιβάλω σε κανέναν, το δεύτερο όμως αποτελεί για μένα αδιαπραγμάτευτο όρο και απαράβατο στόχο ζωής. Δεν θα ήθελα να πληρώνομαι, αλλά μόνο να ξοδεύομαι, ούτε να ασφαλίζομαι στις επίγειες τράπεζες, αλλά στην Αγία Τράπεζα, ούτε να ξεκουράζομαι μακριά από τα βάσανα και τους αγώνες του ποιμνίου μου στις όμορφες αυτές γωνιές του κόσμου, αλλά να αναπαύομαι μέσα στη δρόσο της καμίνου των δοκιμασιών όλων μας. Η ζωή μου επιθυμώ να μη θυμίζει σε τίποτα τη μεγαλοπρέπεια κατά την εις επίσκοπο χειροτονία μου, αλλά τη λιτότητα και την αναζήτηση μυστικού βάθους στη μοναχική μου κουρά. Δεν θα ήθελα η χειροτονία μου να κλείσει με χειροκροτήματα, θα προτιμούσα η νέα μου ζωή να ανοίξει με κραυγές ικεσίας». Ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, που φέτος συμπληρώνει 13 χρόνια αρχιερατείας, συχνά συμμετέχει στον δημόσιο διάλογο για θέματα που προκύπτουν μεταξύ Εκκλησίας – Πολιτείας, όπως πρόσφατα για το θέμα των Θρησκευτικών: «Κατ’ αρχάς, τα θρησκευτικά πάντα είχαν και τις υπόλοιπες θρησκείες και φυσικά και πρέπει να τις έχουν. Ακόμα και στην κατήχηση η Εκκλησία πρέπει να πει τι λένε και οι άλλες θρησκείες». Για το αν η Εκκλησία πρέπει να έχει λόγο στο τι διδάσκεται στα σχολεία ο Μητροπολίτης Μεσογαίας τόνισε: «Ε, πώς δεν πρέπει να έχει; Φυσικά και πρέπει να έχει λόγο η Εκκλησία, όπως πρέπει, και πολύ σωστά προβλέπεται αυτό το δικαίωμα, και κάθε άλλης θρησκείας να εκφράζει αυτό που η ίδια ζει και πιστεύει στους μαθητές της. Αυτό ζήτησε και η Εκκλησία, να έχουμε λόγο κι εμείς».
