Εκτεταμένη και πλούσια σε πηγές ενημέρωση προς τους πιστούς έκανε ο Μητροπολίτης Γλυφάδας κ. Παύλος σχετικά με την “αλατοθεραπεία” η οποία διαφημίζεται πολύ τελευταία. Σε κείμενο του ο Σεβασμιώτατος επισημαίνει πως δεν υπάρχει κανένα έγκυρο επιστημονικό δεδομένο για την υποτιθέμενη ωφέλεια της “θεραπείας”, ενώ αντίθετα αυτή ανήκει σε αποκρυφιστικές αντιλήψεις που δεν έχουν σχέση με τη χριστιανική διδασκαλία.
Αναλυτικά το κείμενο του κ. Παύλου έχει ως εξής:
Αγαπητοί μου αδελφοί και αγαπητά μου τέκνα εν Κυρίῳ
Με το παρόν, επιθυμούμε να σας ενημερώσουμε εκτενέστερα περί της αλατοθεραπείας και των αλατοσπηλαίων, ενόψει ποιμαντικών προβλημάτων που έχουν ανακύψει. Για τον σκοπό αυτό, παραθέτουμε στοιχεία, τα οποία θεωρούμε ότι καταδεικνύουν: α) το ασυμβίβαστο της Νεοεποχίτικης εναλλακτικής μεθόδου της αλατοθεραπείας, η οποία ασκείται στα λεγόμενα αλατοσπήλαια, με την Ορθόδοξη πίστη και ζωή, β) την διασύνδεση με αποκρυφιστικές πρακτικές της εταιρίας Changeland Consulting Μονοπρόσωπη ΕΠΕ, την οποία εκπροσωπεί ο κύριος Βασίλειος Μασούλας («εμπνευστής, ιδρυτής και πρόεδρος»[1]) και γ) την έλλειψη έως και σήμερα έγκυρης επιστημονικής τεκμηρίωσης της αποτελεσματικότητας της μεθόδου της αλατοθεραπείας.
Το παρόν κείμενο, το οποίο έχει στόχο την ενημέρωση του Ορθοδόξου ποιμνίου και μόνο, αποτελεί καρπό ενδελεχούς μελέτης και συνεργασίας, σε επίπεδο θεολογικό, αλλά και ιατρικό.
Η διεθνής ιατρική και επιστημονική βιβλιογραφία αναφέρεται στην αλατοθεραπεία (halotherapy / salt therapy / speleotherapy) ως «εναλλακτική μέθοδο / εναλλακτική θεραπεία / αναπόδεικτη θεραπεία / ψευδοεπιστήμη»[2].
Υπεύθυνοι του Αγγλικού Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS) χαρακτηρίζουν την αλατοθεραπεία «ψευδο-επιστημονική θεραπεία»[3], ενώ επιστήμονες-μελετητές που ασχολούνται με τις ψευδο-επιστήμες και την «αγορά του παραλόγου», όπως τη χαρακτηρίζουν, εντάσσουν την αλατοθεραπεία στην κατηγορία των ψευδο-επιστημών και των θεμάτων που σχετίζονται με το παράλογο[4].
Γαλλική διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια κατατάσσει την αλατοθεραπεία στην κατηγορία «ψευδο-επιστήμη», μια κατηγορία η οποία «περιλαμβάνει άρθρα που αφορούν:
• πρακτικές που ισχυρίζονται ότι είναι επιστημονικές, αλλά δεν σέβονται την επιστημονική μέθοδο,
• θεωρίες που έχουν αποδειχθεί αβάσιμες ή λαθεμένες,
• θεωρίες με αμφιλεγόμενη σοβαρότητα, οι οποίες δεν υποστηρίζονται από δημοσιεύσεις σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά ή αναγνωρισμένους εκδοτικούς οίκους»[5].
Για τη δε αλατοθεραπεία σε αλατοσπήλαια επισημαίνεται ότι σχετίζεται με «υποθετικά οφέλη για την υγεία»[6].
Τα αλατοσπήλαια συγκαταλέγονται στις «Δημοφιλείς Εναλλακτικές Θεραπείες Που Στερούνται Σοβαρότητας»[7] (“Popular Atlernative Therapies That Are Nonsense”), σύμφωνα με τον συγγραφέα Mike Rothschild, ο οποίος ασχολείται με απάτες, παραπλανητικές ειδήσεις, θεωρίες συνωμοσίας και παροδικές «μανίες» που κυριαρχούν στη μαζική κουλτούρα. Παραθέτουμε ενδεικτικά από τη μελέτη:
«Αυτές οι μυθικές συνταγές υγείας έχουν ελάχιστη επιστημονική βάση. Ποιες εναλλακτικές θεραπείες είναι απλές ανοησίες;»[8] [μεταξύ άλλων παρατίθενται και τα αλατοσπήλαια].
Για τα αλατοσπήλαια η μελέτη αναφέρει τα εξής:
«ΤΙ ΕΙΝΑΙ:
Γνωστή και ως αλατοθεραπεία, αυτή η πρακτική περιλαμβάνει την παραμονή σε μια αίθουσα που έχει σχεδιαστεί για να μιμείται το περιβάλλον ενός υπόγειου, ζεστού χώρου, εμπλουτισμένου με αλάτι. Εκεί χαλαρώνεις, κάνεις βαθιές εισπνοές και αφήνεις να διαπεράσουν το σώμα σου οι θεραπευτικές ιδιότητες του αλατιού που περιέχεται στους ατμούς.
ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
…Δεν υπάρχει καμμία αποτοξινωτική ή θεραπευτική ιδιότητα που να επενεργεί σε όσους κάθονται μέσα σε αλατοσπήλαια, παρά τα όσα υποστηρίζουν διάφορες Ρωσικές μελέτες. Η γη της Ρωσίας φιλοξενεί ένα μεγάλο αριθμό φυσικών σπηλαίων από αλάτι, και είναι λογικό οι εμπνευστές αυτής της θεραπείας να υπερασπίζονται το έργο τους σε επιστημονικά περιοδικά. Δυστυχώς για τα αλατοσπήλαια της Ρωσίας, αυτές οι μελέτες δεν είναι τυχαιοποιημένες και δεν έχουν ποτέ δημοσιευθεί σε κάποιο έγκυρο αγγλόφωνο επιστημονικό περιοδικό (journal). Επίσης, δεν έχουν ποτέ επαναληφθεί [σε μεγάλο αριθμό ασθενών], κάτι που αποτελεί ζωτικό στοιχείο μιας καλής επιστημονικής μελέτης. Μάλιστα, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι τα αλατοσπήλαια ίσως είναι επιβλαβή για όσους πάσχουν από άσθμα, γιατί το αλάτι μπορεί να ερεθίσει τους πνεύμονες»[9].
΄Αλλη ερευνήτρια, με Πανεπιστημιακή ειδίκευση σε θέματα ψευδοεπιστήμης και παραφυσικών φαινομένων, επισημαίνει ότι «η προώθηση της αλατοθεραπείας σε αλατοσπήλαια είναι εντελώς διάτρητη»[10], αφού «για τους ενθουσιώδεις ολιστικούς [η αλατοθεραπεία] κάλλιστα θα μπορούσε να θεραπεύσει τα πάντα, από την αϋπνία μέχρι τις αλλεργίες, μέχρι το Δ.Ε.Π.Υ. [Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας]», τη στιγμή που «ΔΕΝ έχει αποδειχθεί ότι τα αλατοσπήλαια ή η σπηλαιοθεραπεία έχουν κάποιο αποτέλεσμα»[11].
Έγκυρη διαδικτυακή πύλη επιστημονικών ανακοινώσεων και ειδήσεων[12] φιλοξενεί άρθρο με τίτλο «Το Αλατοσπήλαιο: Πανάκεια ή Τσαρλατανισμός;»[13]. Το άρθρο ξεκινά ενημερώνοντας ότι «η αλατοθεραπεία σε αλατοσπήλαια, μια νέα μορφή εναλλακτικής ιατρικής που εισήχθη από την Ευρώπη, εξαπλώνεται σταδιακά στις Ηνωμένες Πολιτείες». Και καταλήγει πληροφορώντας υπεύθυνα: «Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές σε αλατοσπήλαια στην Αμερική, πράγμα που αφήνει την αποτελεσματικότητά τους επιστημονικά ατεκμηρίωτη»[14].
Στα ίδια συμπεράσματα καταλήγει και ο ερευνητής και συγγραφέας Brian Dunning, ο οποίος ασχολείται με αστικούς μύθους και ψευδοεπιστημονικά θέματα που προωθούνται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ο Brian Dunning τονίζει ότι η αλατοθεραπεία στα αλατοσπήλαια «βασίζεται σε καθαρή ψευδοεπιστήμη»[15] και παραπέμπει στις έρευνες που βρήκε σχετικά με την αλατοθεραπεία. Από τα 17 άρθρα που είχαν αναρτηθεί σε γνωστή ηλεκτρονική βάση δεδομένων, όπου καταχωρούνται έρευνες καλής και κακής ποιότητας, τα 16 ανέφεραν θετικά αποτελέσματα. Και τα 16 άρθρα, όμως, ήταν Ρωσικά και «ούτε ένα από αυτά δεν δημοσιεύτηκε ποτέ σε κάποιο επιστημονικό αγγλόφωνο journal (περιοδικό που εκδίδεται μετά από επιστημονική αξιολόγηση)… [και αιτιολογεί:] Η Ρωσία είναι διαβόητη για την προώθηση της εναλλακτικής ιατρικής και για το χαμηλό επίπεδο περίθαλψης[16]». «Θα πρέπει να προσεχθεί ότι δεν υπάρχουν προδιαγραφές σχετικά με το τι είναι η αλατοθεραπεία, πώς λειτουργεί, ή τι κάνει· και οπωσδήποτε δεν υπάρχουν προδιαγραφές για το πώς πρέπει να χορηγείται. Και αυτό γιατί αποτελεί μια επινοημένη μέθοδο· δεν είναι το αποτέλεσμα ελέγχου ή κάποιου είδους θεραπευτικής εξελικτικής διαδικασίας»[17].
Το 2012 δημοσιεύτηκε σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό (journal) μελέτη με τίτλο «Αναπόδεικτες και αμφιλεγόμενες μέθοδοι και θεωρίες στην αλλεργιολογία-ανοσολογία». Παραθέτουμε ενδεικτικά: «Οι αναπόδεικτες και αμφιλεγόμενες μέθοδοι και θεωρίες δεν στηρίζονται σε δεδομένα, στερούνται εγκυρότητας και επαρκούς επιστημονικού ελέγχου και δεν πρέπει να εφαρμόζονται στην αλλεργιολογία-ανοσολογία… Στις αναπόδεικτες θεραπείες και επεμβατικές μεθόδους για αλλεργικές-ανοσολογικές παθήσεις περιλαμβάνονται ο βελονισμός, η ομοιοπαθητική («το όμοιο θεραπεύει το όμοιο»), η αλατοθεραπεία και οι ενέσεις αυτόλογων ούρων»[18].
«Οι γιατροί παραμένουν σκεπτικοί σχετικά με την ωφέλεια για την υγεία από την εισπνοή μορίων αλατιού… “Δεν υπάρχει επιστήμη σε αυτό”, δηλώνει ο πνευμονολόγος Scott Davies»[19], ενώ «η πνευμονολόγος Charlene McEvoy επισημαίνει ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ της παραμονής σε ένα αλατοσπήλαιο και της απευθείας πρόσληψης διαλύματος αλατόνερου, εφιστώντας την προσοχή ασθενών με παθήσεις όπως το άσθμα»[20]. Και άλλοι γιατροί, όπως ο Dr Leonard Bielory, πρόεδρος της επιτροπής του Αμερικανικού Κολλεγίου για τις Αλλεργίες, το ΄Ασθμα και την Ανοσολογία, προειδοποιούν ότι «μπορεί να υπάρξει επιδείνωση του άσθματος». Ο δε Dr Alvin Sanico, επίκουρος καθηγητής Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη, εξηγεί: «το αλάτι αποτελεί ερεθιστική ουσία που θα μπορούσε να προκαλέσει στένωση των αεραγωγών, θέτοντας έτσι ένα σοβαρό κίνδυνο για τους ασθματικούς… και συμπληρώνει: το αλάτι, διεγείροντας νεύρα στις ρινικές διόδους, μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα της αλλεργίας»[21]. Επίσης, η καθηγήτρια Jo Douglass, διευθύντρια του τμήματος Κλινικής Ανοσολογίας και Αλλεργιολογίας στο Νοσοκομείο Royal Melbourne, δήλωσε σε εφημερίδα της Αυστραλίας ότι «τα αλατοσπήλαια είναι στην πραγματικότητα επικίνδυνα για τους πάσχοντες από άσθμα, επειδή το αλάτι θα μπορούσε να προκαλέσει στένωση των αεραγωγών και ασθματική κρίση»[22]. Τα ίδια επισημαίνει και ο Dr Simon Bowler, πνευμονολόγος και πρόεδρος της ιατρικής συμβουλευτικής επιτροπής του Ιδρύματος ΄Ασθματος της Αυστραλίας, ο οποίος «δήλωσε ότι θα συμβούλευε όσους πάσχουν από άσθμα να μην υποβάλλονται σε αλατοθεραπεία. “H εισπνοή μεγάλων συγκεντρώσεων αλατούχου διαλύματος θα μπορούσε πράγματι να προκαλέσει ασθματική κρίση”, ανέφερε ο Δρ Bowler»[23]. Στην Ελλάδα ορισμένοι γιατροί συνιστούν την αποφυγή της αλατοθεραπείας σε περιπτώσεις καρδιοαγγειακών και νευρολογικών νοσημάτων, καθώς και σε περιπτώσεις κάποιων λοιμώξεων.
Εντύπωση προκαλεί, ακόμα και στον μη-ειδικό επιστήμονα, το εύρος των παθήσεων που διαφημίζεται ότι αντιμετωπίζουν ή θεραπεύουν τα αλατοσπήλαια. Στην ιστοσελίδα της Changeland διαβάζουμε: «Έγκυρες επιστημονικές έρευνες & μακροχρόνιες ιατρικές μελέτες (sic)[24] έχουν αναδείξει την ευεργετική αξία του μικροκλίματος των σπηλαίων άλατος Changeland κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για τη μητέρα και το έμβρυο, όπως επίσης και στις εξής περιπτώσεις παθήσεων:
Αναπνευστικές λοιμώξεις: Λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος • ΄Ασθμα και βρογχίτιδα • Ιγμορίτιδα • Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια • Βρογχιεκτασία • Χρόνια παραρρινοκολπίτιδα • Χρόνια ιγμορίτιδα • Πνευμονοκονίαση • Γρίππη.
Καρδιαγγειακά Νοσήματα: Υπόταση • Κυκλοφορική ανεπάρκεια • Μετεμφραγματική περίοδος.
Νοσήματα Γαστρεντερικού Συστήματος: Φλεγμονές στο παχύ έντερο • Νόσος Chron • Ελικώδης κολίτιδα • Σπαστική κολίτιδα • Χρόνια δυσκοιλιότητα • Προβλήματα δυσαπορρόφησης • Γαστρίτιδα • Έλκος στομάχου & δωδεκαδάκτυλου.
Δερματοπάθειες: Ακμή • Δερματίτιδες • Αλλεργίες • Ψωρίαση.
Διαταραχές Σκελετικού Συστήματος: Πρόληψη οστεοπόρωσης • Δισκοπάθεια – πόνοι μέσης • Καταπολέμηση πόνων από ρευματοπάθειες & χρόνιες οστεοαρθρίτιδες.
Διαταραχές Μεταβολισμού: Συμβολή στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Διαταραχές Νευρικού Συστήματος: Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης • Κρίσεις πανικού • Βελτίωση ικανότητας συγκέντρωσης.
Αντιγήρανση: Επιβράδυνση δερματικής γήρανσης • Απομάκρυνση των ρυτίδων»[25].
Και σε άλλες ιστοσελίδες αλατοσπηλαίων διαβάζουμε αντίστοιχες λίστες πολυάριθμων παθήσεων «οι οποίες έχει φανεί ότι ανταποκρίνονται στην αλατοθεραπεία σε αλατοσπήλαια»[26].
Το έτος 2013 «το Αλατοσπήλαιο – μία εταιρία που λειτουργεί αλυσίδα σπηλαίων στο Ηνωμένο Βασίλειο – αναγκάστηκε να αφαιρέσει τμήμα της ιστοσελίδας της, όπου υπήρχε ο ισχυρισμός ότι η αλατοθεραπεία μπορούσε να θεραπεύσει διάφορες παθήσεις, που συμπεριελάμβαναν την κυστική ίνωση και την ψωρίαση. Η Ρυθμιστική Αρχή για τις Διαφημίσεις κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν ανεπαρκείς αποδείξεις»[27].
Το έτος 2000 το έγκριτο Cochrane Systematic Reviews (http://www.cochranelibrary.
Το Επιστημονικό Ίδρυμα Πνευμονολογίας της Αυστραλίας αναφέρει τους κινδύνους από τη χρήση της αλατοθεραπείας και συνιστά «μεγάλη προσοχή». Με τη σειρά του επισημαίνει ότι «δεν υπάρχει καμμία επιστημονική απόδειξη ότι η αλατοθεραπεία έχει οφέλη για την αναπνευστική υγεία. Επιπλέον, εκείνοι οι οποίοι προωθούν την αλατοθεραπεία δεν συμφωνούν πάντα στον τύπο ή την ποσότητα του αλατιού που θα χρησιμοποιηθεί ή τη μέθοδο ή τα πλεονεκτήματα. Οι ισχυρισμοί τους δεν βασίζονται σε καμμία αξιόπιστη επιστημονική έρευνα ούτε σε σύγχρονους κανόνες της ιατρικής»[31].
Το έτος 2016 το Αμερικανικό Επιστημονικό Ίδρυμα για το ΄Ασθμα και τις Αλλεργίες τονίζει: «Σε κάποιες χώρες οι ιατρικοί σύλλογοι έχουν προειδοποιήσει ότι τα αλατοσπήλαια μπορεί να έχουν αρνητικά αποτελέσματα», και συνιστά ότι «είναι καλύτερα να αποφεύγονται τα αλατοσπήλαια»[32].
Επισημαίνεται, ακόμη, ότι η αλατοθεραπεία δεν συμπεριλαμβάνεται στις κατευθυντήριες θεραπευτικές οδηγίες έγκριτων ιατρικών φορέων για την αντιμετώπιση διαφόρων νόσων. Ενδεικτικά: American Thoracic Society, European Respiratory Society, Infectious Diseases Society of America, American Heart Association, European Heart Association, American Diabetes Association, European Association for the Study of Diabetes.
Να τονιστεί εδώ ότι πέρα από την έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης της αποτελεσματικότητας της αλατοθεραπείας και τους προαναφερθέντες κινδύνους, υπάρχει και πλήρης έλλειψη επιστημονικών μελετών που να εξετάζουν τυχόν μακροπρόθεσμους κινδύνους και παρενέργειες από την εφαρμογή της αλατοθεραπείας.
Η αλατοθεραπεία ανήκει στις εναλλακτικές «θεραπείες», οι οποίες, όπως αποδείχθηκε από τα ανωτέρω, στερούνται επιστημονικής τεκμηρίωσης και έχουν χαρακτηρισθεί ασυμβίβαστες με την Ορθόδοξη πίστη και ζωή, σε Πανορθόδοξες Συνδιασκέψεις για θέματα αιρέσεων και παραθρησκείας.
Όταν ομιλούμε περί αλατοθεραπείας φυσικά δεν εννοούμε την απλή χρήση ενός ευλογημένου προϊόντος που έδωσε ο Θεός. Δεν εννοούμε δηλαδή την απλή πρόσληψη αλατιού στο φαγητό μας, ή τη χρήση αλατόνερου, αλλά μια «ολιστική μέθοδο, η οποία συνιστά εμπειρία αναζωογόνησης του σώματος και του πνεύματος», σύμφωνα με τους ίδιους τους υποστηρικτές της.
«Η αλατοθεραπεία αποτελεί μια μορφή εναλλακτικής ιατρικής, η οποία περιλαμβάνει την παραμονή σε ένα αλατοσπήλαιο», όπου εισπνέοντας κανείς, θεωρείται ότι «ισορροπεί σώμα και πνεύμα». Καταρχάς να τονιστεί η χρήση αποκρυφιστικής ορολογίας στα κείμενα που προωθούν την αλατοθεραπεία. Παραθέτουμε ενδεικτικά: «Δεν είναι μόνο η καθαρότητα του αέρα στα αλατοσπήλαια, που έχει τέτοια θεραπευτικά αποτελέσματα, αλλά επίσης η δόνησή του, η οποία ενεργοποιεί τις αυτοθεραπευτικές και αυτορ
Η αλατοθεραπεία προωθείται και στην Ελλάδα μέσω αποκρυφιστικών φεστιβάλ, ιστοσελίδων και εντύπων, και μάλιστα προτείνεται και ως μέθοδος «καθαρισμού των [υποτιθέμενων] τσάκρας», αφού βασική αποκρυφιστική πεποίθηση είναι ότι «το αλάτι εξαγνίζει το φυσικό και αιθερικό σώμα»[34]. Αλλού διαβάζουμε: «Τον Μάιο όλη η ομάδα επισκέφτηκε το Αλατοσπήλαιο της Γλυφάδας[35], όπου εκεί με απόλυτα φυσικό τρόπο… μέσα στην “σπηλιά” βαθιάς χαλάρωσης και ενίσχυσης της καλής υγείας του οργανισμού μας, εξαγνίσαμε και ενεργοποιήσαμε το ενεργειακό μας πεδίο, ενδυναμώσαμε και Αναγεννήσαμε το σώμα και την ψυχή μας! “Αλάτι της Γης Αναγέννηση Ζωής”»[36].
«…Κάθε μήνα, θα κάνουμε μαζί συναντήσεις στο Αλατοσπήλαιο της Γλυφάδας, με σκοπό ένα ταξίδι ένωσης της αρσενικής με την θηλυκή ενέργεια, μέσα από τους διαλογισμούς της Αναγέννησης, που θα μας βοηθήσουν σε πολλά επίπεδα εξαγνισμού, εξισορρόπησης και ενδυνάμωσης, σε φυσικό, αιθερικό, συναισθηματικό, νοητικό και πνευματικό επίπεδο.Αρχίζοντας με τον διαλογισμό της Αναγέννησης, ένωση αρσενικής με την θηλυκή Αρχή, Ένωση με τα στοιχεία της φύσης, τη Γη, το νερό, τη φωτιά, τον αέρα, τον αιθέρα, Εξαγνισμός και εναρμόνιση των ενεργειακών κέντρων και σωμάτων μας…
1. Σύνδεση με την Μήτρα. Καλωσόρισμα της ψυχής μας. Ένωση οικογένειας. ………..
2. Εσωτερική Ένωση Αρσενικής & Θηλυκής Αρχής. Συντροφική ένωση. ………..
3. Καθαρισμός Θεραπεία Εξισορρόπηση Συναισθημάτων. ………..
4. Συντονισμός με την καρδιά. ΄Ανοιγμα του καναλιού της προσωπικής Αφθονίας. ………..
5. Εξισορρόπηση & Καθαρισμός του “Εγώ”. ………..
6. Καθαρισμός και Εξισορρόπηση του Νου, ένωση με την Καρδιά. ………..
7. Ένωση με τον Ανώτερο Εαυτό. ………..
8. Καθαρισμός απελευθέρωση προγόνων. Καρμικές απελευθερώσεις. Εσωτερική Κάθαρση σε όλα τα επίπεδα. ………..
9. Διαλογισμός ένωσης με το Όλον Φως. ………..»[37].
Να σημειωθεί εδώ ότι στον χώρο του αποκρυφισμού το αλάτι θεωρείται ότι έχει «μαγικές ιδιότητες», ότι «απορροφά την αρνητική ενέργεια», γι᾿ αυτό και χρησιμοποιείται συχνά για «ενεργειακούς καθαρισμούς και εξαγνισμό». Το αλάτι θεωρείται ως «γέφυρα μεταξύ του φυσικού και μεταφυσικού κόσμου», ενώ οι ασχολούμενοι με τη μαγεία προτρέπονται να «κατανοήσουν και να εργαστούν με τις μαγικές ιδιότητες και χρήσεις του αλατιού»[38]. Και στην αποκρυφιστική μέθοδο της θεραπείας μέσω πράνα συνιστάται η χρήση του αλατιού για την απομάκρυνση «των άρρωστων ενεργειών από το σώμα και το ενεργειακό πεδίο»[39].
Στα αλατοσπήλαια βρίσκει κανείς αντικείμενα φτιαγμένα από αλάτι και λάμπες φτιαγμένες από κρυστάλλους αλατιού, οι οποίες θεωρείται ότι έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Οι λάμπες αλατιού είναι καταχωρημένες σε ξενόγλωσσο ευρετήριο αποκρυφισμού ως «θεραπευτικό προϊόν της Νέας Εποχής – που θεωρείται ότι απελευθερώνει αρνητικά ιόντα και φέρνει θετική ενέργεια στο σπίτι σας»[40], ενώ επιστήμονες επισημαίνουν ότι οι ισχυρισμοί περί απελευθέρωσης ιόντων και βελτίωσης της υγείας με τις λάμπες αλατιού δεν έχουν κανένα επιστημονικό υπόβαθρο[41]. Η παραγωγή αρνητικών ιόντων από το αλάτι έχει χαρακτηριστεί «μύθος του marketing»[42], ενώ η θεωρία για το πώς λειτουργούν οι λάμπες αλατιού «ακούγεται ως Νεοποχίτικη ασυναρτησία»[43]. Ο ισχυρισμός ότι η θέρμανση της λάμπας έχει ως αποτέλεσμα την έκλυση αρνητικών ιόντων δεν ευσταθεί, διότι «για να διαλυθεί ο ιοντικός δεσμός μεταξύ δύο χημικών ουσιών που συνιστούν ένα αλάτι, θα χρειαζόταν πολύ μεγαλύτερη παροχή ενέργειας από αυτή που μπορεί να προσφέρει μια μικρή φωτεινή λυχνία. Πέραν τούτου, αν αυτό πράγματι συνέβαινε, η αντίδραση αυτή (δηλαδή η διάσπαση του ιοντικού δεσμού) θα συνοδευόταν από έκλυση αερίου χλωρίου, κάτι που θα ήταν οπωσδήποτε παρατηρήσιμο»[44].
Στο άκρο του αποκρυφιστικού φάσματος συναντά κανείς και διδασκαλίες περί αλάτων όπως αυτές που παραθέτουμε: «Η θεραπευτική μέθοδος με τα ΄Αλατα Φωτός είναι μία ιδιαίτερη ενέργεια που ταιριάζει ακριβώς στην εποχή μας. Το ιδιαίτερο στην θεραπεία με τα ΄Αλατα Φωτός είναι ότι ξυπνάει αναμνήσεις στους ανθρώπους σχετικά με την προέλευσή τους. Επειδή κάθε άνθρωπος κρατάει μέσα του όλα αυτά που χρειάζεται για να θεραπευτεί, τα ΄Αλατα Φωτός δείχνουν το δρόμο, ξεμπλοκάρουν, διαλύουν σκιές και αντιστάσεις σε σχέση με το δικό του φως»[45]. Η σχετική αποκρυφιστική θεωρία και η λεγόμενη «Θεραπευτική Σχολή των Αλάτων Φωτός» παρουσιάστηκε το 2015 στο προαναφερθέν Αλατοσπήλαιο Γλυφάδας, όπου έλαβε χώρα και «θεραπευτικός διαλογισμός με την ενέργεια των Αλάτων-Φωτός»[46]. Αλλού διδάσκεται: «Τα ΄Αλατα είναι αποθηκευτικά μέσα που στο επίπεδο των ορυκτών διατηρούν πληροφορίες για πολύ καιρό. Στη Λεμούρια εποχή, πριν δύο γήινες γενιές, αποθηκεύτηκε η γνώση για την γη, για τους ανθρώπους, για την εξέλιξή τους μέσα στα ορυκτά επίπεδα, που σήμερα ανακαλύπτουμε ξανά ως μέσα θεραπείας, ως απολαύσεις, ως μέσα πληροφόρησης και έτσι μπαίνουμε ξανά σε επαφή με αυτές τις πληροφορίες από την Λεμούρια εποχή. Τα ΄Αλατα παρακινούν μέσα μας την γνώση για τον εαυτό μας. Θεραπεύουν την παλαιά έλλειψη κατανόησης για τον πόλεμο των Θεών και μας βοηθάνε να επιστρέφουμε στην πληρότητά μας. Τα ΄Αλατα ανακαλύπτονται τώρα ξανά! Δημιουργούνται σχολές για θεραπευτές Αλάτων και μας μαθαίνουν να εντάσσουμε τις πληροφορίες που παίρνουμε ξανά στην πληρότητά μας. Με πολύ μικρές ποσότητες αλατιού μπορούμε να παρακινούμε πληροφορίες. Όπως στην ομοιοπαθητική έχουμε το νόμο της ομοιότητας, εδώ έχουμε το νόμο των πληροφοριών. Κλείνουμε κενά στις πληροφορίες που εμείς οι ίδιοι δημιουργήσαμε. Αυτό συνέβη για να μην απελπιστούμε σε αυτό το μακρινό διάστημα σκότους. Σήμερα, που αυτό το μακρινό διάστημα έχει πλέον τελειώσει, η απελπισία βγαίνει πάλι στην επιφάνεια. Πολύ γρήγορα όμως θα θεραπευθεί και θα είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε τις γνώσεις μας. Να αναγνωρίζουμε την πηγή προέλευσης του φωτός μας. Να αδελφωνόμαστε με πλάσματα από όλους τους ουρανούς και να ζούμε στην ειρήνη. Τα ΄Αλατα είναι ισχυροί φίλοι που σας υποστηρίζουν. Πλησιάστε τα με προσοχή. Μεταχειριστείτε τα με σεβασμό. Χρησιμοποιήστε τα για να θεραπευθείτε. Διασκεδάστε το!»[47].
Η αλατοθεραπεία θεωρείται βοηθητική στο διαλογισμό. Τα αλατοσπήλαια θεωρούνται «ιδανικά περιβάλλοντα για γιόγκα»[48], ενώ η μόδα της γιόγκας αλατιού (salt yoga) εξαπλώνεται στην Αμερική[49], αλλά και στην Ελλάδα[50].
Στα αλατοσπήλαια η αλατοθεραπεία τις περισσότερες φορές συνδυάζεται με χρωματοθεραπεία και μουσικοθεραπεία. Συχνά η αλατοθεραπεία συνδυάζεται με γιόγκα και διαλογισμό, ενώ στις παρεχόμενες υπηρεσίες μέσα στα αλατοσπήλαια μπορεί να βρει κανείς μεταξύ άλλων και τάι τσι, ρεφλεξολογία, ρέικι, σιάτσου κ.ά. Επισημαίνεται ότι σε κανένα κέντρο/σπήλαιο αλατοθεραπείας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, από αυτά που μελετήσαμε (από τον Ιανουάριο έως και τον Αύγουστο 2017), δεν συναντήσαμε παροχή μόνον αλατοθεραπείας, αλλά σε όλα βρήκαμε την αλατοθεραπεία να ασκείται μαζί με άλλες εναλλακτικές/ολιστικές/
Στο κανάλι της Changeland στο youtube, βλέπουμε βίντεο με τον κύριο Βασίλειο Μασούλα να μας λέει επί λέξει: «Κάνουμε τρεις θεραπείες: κάνουμε την αλατοθεραπεία, που είναι η εισπνοή των ιχνοστοιχείων, την χρωματοθεραπεία, που γίνεται με ειδικές διόδους που βρίσκονται στην οροφή και στα τοιχώματα του σπηλαίου, που εκπέμπουν θεραπευτικό φως… και η τρίτη θεραπεία είναι η μουσικοθεραπεία, που γίνεται με ειδικά προγράμματα θεραπευτικής μουσικής, για παράδειγμα μπορούμε να έχουμε προγράμματα για εγκυμονούσες γυναίκες, για το έλκος στομάχου, για πονοκεφάλους, ημικρανίες, για μετεγχειρητικά και μετα-τραυματικά περιστατικά, δηλαδή κάποιος ο οποίος έχει κάνει μια εγχείριση, έχει σπάσει το πόδι του, έρχεται στο αλατοσπήλαιο και η αλατοθεραπεία τον βοηθά στην πιο γρήγορη συγκόλληση των οστών και στο να μην πονάει κατά την περίοδο που επουλώνεται το τραύμα… πέρα από αυτές τις βασικές υπηρεσίες… ο χώρος επίσης χρησιμοποιείται για ομαδικές θεραπείες από ψυχολόγους, που όταν έρχονται εδώ βλέπουνε πολύ πιο γρήγορα η ομάδα να αποδίδει και να προχωράει… επίσης έχουμε επιπλέον των τριών θεραπειών και κάποιες έξτρα θεραπείες, όπως το μασάζ το ρεγιουβάνς, …έχουμε το σιάτσου, …έχουμε, να το πω απλά, τη ρεφλεξολογία, … κάνουμε ενεργειακή θεραπεία ρέικι, που δεν αγγίζουμε, δεν αγγίζεται ο πελάτης»[51]. Στη συνέχεια του ίδιου βίντεο ομιλεί μια κυρία, «εναλλακτική σύμβουλος» του αλατοσπηλαίου, η οποία λέει ότι κάνει «μέσα στο αλατοσπήλαιο ρέικι, ρεφλεξολογία, σιάτσου, γιόγκα» και διαφημίζει εκτενώς το σιάτσου, τη ρεφλεξολογία και το ρέικι (εξηγώντας: «στέλνουμε ενέργεια επάνω στο αιθερικό-ενεργειακό σώμα του ανθρώπου»). Στο ίδιο βίντεο βλέπουμε πώς γίνονται διάφορες ενεργειακές θεραπείες μέσα στο αλατοσπήλαιο[52].
Σε άλλο βίντεο που διαφημίζει την αλατοθεραπεία στο youtube, βλέπουμε πάλι τον κύριο Βασίλειο Μασούλα να ομιλεί για τον «κύκλο χαλάρωσης που περιλαμβάνει αλατοθεραπεία, μουσικοθεραπεία και χρωματοθεραπεία ταυτόχρονα». Και συνεχίζει διαφημίζοντας: «μπορούμε να κάνουμε ρεγιουβάνς, σιάτσου μασάζ, ρεφλεξολογία, …διαλογισμός, ψυχοθεραπευτές κάνουν group therapy εδώ πέρα»[53]. Και στη συνέχεια διαφημίζει το προαναφερθέν Αλατοσπήλαιο Γλυφάδας (το οποίο, όπως κατεδείχθη και ανωτέρω, έχει αποκρυφιστική δράση), λέγοντας «Στη Γλυφάδα άνοιξε άλλο ένα τέτοιο αλατοσπήλαιο, πάρα πολύ ωραίο, σας καλώ να το επισκεφθείτε»[54].
Στην ιστοσελίδα της Changeland, διαβάζουμε πάλι προτροπή για επίσκεψη του Αλατοσπήλαιου Γλυφάδας («επισκεφθείτε το αλατοσπήλαιο… στη Γλυφάδα»)[55] και πληροφορούμαστε ότι σχετίζεται άμεσα η Changeland με το Αλατοσπήλαιο Γλυφάδας (ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΕΛΑΤΕΣ ΣΑΣ;)[56]. Από τα ανηρτημένα στοιχεία προκύπτει ότι το Αλατοσπήλαιο Γλυφάδας είναι δικαιοχρήστης (franchise) της Changeland. «Τον Αύγουστο, η Changeland ολοκλήρωσε την εγκατάσταση του Αλατοσπήλαιου Γλυφάδας και παρέδωσε την δικαιόχρηση (franchise) Changeland στους ιδιοκτήτες του… Οι δικαιοχρήστες Changeland παρέλαβαν το αλατοσπήλαιο και το Franchise Changeland, αφού εκπαιδεύτηκαν από συμβούλους της Changeland»[57].
Η Changeland έχει συνάψει συμβάσεις franchise (δικαιοχρησίας) με επιχειρήσεις οι οποίες, στα πλαίσια της συνεργασίας τους, καθοδηγούνται να εντάξουν στα αλατοσπήλαιά τους Γιόγκα, Τάι Τσι, Ρέικι κ.τ.λ.
«Changeland ο δρόμος του αλατιού [!!!] προς την ευεξία.
Στη “Χώρα της Αλλαγής”, στην εταιρία Changeland παρέχονται υπηρεσίες και προϊόντα που πηγαίνουν μπροστά τον ίδιο τον ΄Ανθρωπο… Αλατοσπήλαιο Crystalotherapy – «Δίνεται η δυνατότητα παροχής επιπλέον υπηρεσιών, αυξάνοντας την απόδοση της επιχείρησης – Ευεξίας: μασάζ, ρεφλεξολογία, reiki κ.λπ. – Εκγύμνασης… yoga κ.λπ.
ΕΝΗΜΕΡΩΘΕΙΤΕ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΟ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ FRANCHISE ΣΤΟ WWW.CHANGELAND.COM»[58].
Στην εταιρική παρουσίαση (Crystalotherapy Salt Caves – Business Opportunity ©Changeland SA) διαβάζουμε τα εξής: «Επιχείρηση Αλατοσπήλαιο – Πρόταση Αξίας προς τους Πελάτες. Ο ιδιοκτήτης του Αλατοσπήλαιου Κρυσταλλοθεραπείας μπορεί να προσφέρει μια ποικιλία μοναδικών υπηρεσιών σε προσιτό κόστος για όλους… Σιάτσου, Ρεφλεξολογία… Γιόγκα, Τάι Τσι, Ρέικι. Κόστος 80 Ευρώ / συνεδρία 60 λεπτών»[59]. Επίσης, στην ιστοσελίδα της Changeland, υπό τον τίτλο «Υπηρεσίες Δικαιόχρησης για το Αλατοσπήλαιο Changeland», διαβάζουμε: «Συνεργασίες με ειδικούς σε Yoga, Pilates, Masaz, Psychologists, Tai Chi, κ.λπ., επιλογή συνεργατών, υπογραφή τυποποιημένων συμβάσεων και εκπαίδευση από τους συνεργάτες μας»[60].
Και στο εταιρικό φυλλάδιο, διαβάζουμε, μεταξύ άλλων, και τα εξής: «Οι μικροί και μεγάλοι φίλοι των «Crystalotherapy» πέραν μίας απλής συνεδρίας αλατοθεραπείας μπορείτε να προγραμματίσετε και να απολαύσετε τις εξής δραστηριότητες στον αγαπημένο σας χώρο… Μαθήματα yoga, tai chi, Pilates»[61]. Και καταλήγει το εταιρικό φυλλάδιο με την σημείωση «Όλες οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν έγγραφο είναι σωστές κατά την ώρα της εκτύπωσης» (οι εκτυπώσεις μας είναι μέχρι και τον Αύγουστο 2017), COPYRIGHT CHANGELAND CONSULTING. Επικοινωνήστε μαζί μας Changeland Consulting M.ΕΠΕ Διευθύνων Σύμβουλος & Γενικός Διευθυντής Dr Βασίλης Μασούλας»[62].
Καταλήγουμε λοιπόν στα εξής συμπεράσματα:
Α) Ο κύριος Β. Μασούλας λανσάρει την εταιρεία του ως Crystalotherapy Salt Caves. ΄Αρα προβάλλει ορολογία που είναι ασυμβίβαστη με την Ορθόδοξη πίστη, καθότι η κρυσταλλοθεραπεία έχει χαρακτηριστεί ασυμβίβαστη με την Ορθόδοξη πίστη[63].
Β) Επιπλέον, μελετώντας την ιστοσελίδα του, συναντά κανείς πλήθος στοιχείων όπως: εικόνα που επιγράφεται «διατάσεις και διαλογισμός στο αλατοσπήλαιο», αγαλματάκι του Βούδα με το σήμα της Changeland. «Υπηρεσίες μέσα στο Αλατοσπήλαιο: Yoga, Shiatsu, Reflexology…»[64], επανειλημμένες αναφορές σε γιόγκα κ.τ.λ. Η δε μουσικοθεραπεία, ειδικά όπως ασκείται μέσα στα αλατοσπήλαια[65], δεν έχει καμμία επιστημονική τεκμηρίωση για τη θεραπεία ιατρικών παθήσεων, αντίθετα αποτελεί εναλλακτική μέθοδο, για την οποία έγκριτα ερευνητικά κέντρα στη Δύση τονίζουν: «η μουσικοθεραπεία δεν μπορεί να θεραπεύσει, να αντιμετωπίσει ή να προλάβει κανένα είδος ασθένειας»[66]. Αλλά και η χρωματοθεραπεία που εφαρμόζεται μαζί με την αλατοθεραπεία αποτελεί εναλλακτική μέθοδο, η οποία εμπίπτει στην κατηγορία ψευδοεπιστήμη. Μετέωρος και χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση ο ισχυρισμός τους ότι «όταν το σώμα απορροφά ενέργεια, αυτή ταξιδεύει μέσα από το νευρικό σύστημα στο σημείο του σώματος που τη χρειάζεται περισσότερο, με θετικές επιδράσεις σε καταστάσεις όπως το έντονο άγχος, την καταβολή και την κατάθλιψη»[67].
Επιπλέον, οι διαφημίσεις των αλατοσπηλαίων Changeland, οι οποίες είναι ανηρτημένες στον ιστότοπο της Changeland, αλλά και σε άλλες ιστοσελίδες/έντυπα, ομιλούν για παροχή υπηρεσιών και «θεραπειών» όπως «Shiatsu, Yoga, Reiki, ρεφλεξολογία, διαλογισμός» κ.τ.λ. Μεταξύ των διαφημίσεων, βρίσκουμε και διαφήμιση των αλατοσπηλαίων Changeland σε έντυπο γνωστής εξωχριστιανικής ομάδας, η οποία ευρίσκεται και στον κατάλογο των ασυμβίβαστων με την Ορθόδοξη πίστη ομάδων[68]. Επιπροσθέτως, ο Καθηγητής Ιατρικής[69] τον οποίο επικαλείται ο κύριος Μασούλας[70], για να προσδώσει εγκυρότητα στη μέθοδο και τα αλατοσπήλαια, έκανε το 2012, σε αποκρυφιστικό φεστιβάλ, ομιλία περί αλατοθεραπείας εντός Αλατοσπηλαίων. Στην ομιλία αυτή ο κύριος Καθηγητής αναφέρθηκε δύο φορές σε σιάτσου, ρεφλεξολογία, ρέικι, γιόγκα, τάι τσι, χαρακτηρίζοντάς τες ως «πιστοποιημένες υπηρεσίες»[71].
Όπως ορθά επισημαίνεται στα πορίσματα της ΚΕ΄ Πανορθόδοξης Συνδιάσκεψης για Θέματα Αιρέσεων και Παραθρησκείας: «Οἱ λεγόμενες ἐναλλακτικές θεραπεῖες δέν ἔχουν ἁπλῶς ἀποκρυφιστικές προεκτάσεις, ἀλλά τά ἴδια τά θεμέλιά τους εὑρίσκονται στόν ἐξωχριστιανικό καί μάλιστα στόν ἀποκρυφιστικό χῶρο. …Ἡ Συνδιάσκεψη διεπίστωσε ὅτι οἱ «θεραπεῖες» αὐτές (Ἀγγελοθεραπεία, Ἀγιουρβέδα, Ἀνθοϊάματα Μπάχ, Aura Soma, Ἀρωματοθεραπεία, Βελονισμός, Βιοενεργειακές Θεραπεῖες, Ἐσωτέρα Θεραπευτική, Κρανιοϊερή Θεραπεία, Κρυσταλλοθεραπεία, Ὁμοιοπαθητική, Ρέϊκι, Ρεφλεξολογία, Σιάτσου, ψευδοεπιστημονικές ψυχοθεραπεῖες κ.ἄ.) θεμελιώνονται σέ κοσμοθεωριακό ὑπόβαθρο, τό ὁποῖο εἶναι ἀντίθετο καί ἀσυμβίβαστο μέ τήν Ὀρθόδοξη πίστη»[72].
Γ) Οι ισχυρισμοί του κυρίου Β. Μασούλα[73] περί πιστοποιημένων και μη πιστοποιημένων Αλατοσπηλαίων, ανεξάρτητα από την αοριστία τους, αναφέρονται σε πιστοποιήσεις που αφορούν τεχνικά χαρακτηριστικά των Αλατοσπηλαίων και όχι τη θεραπευτική τους δράση, ούτε τη συμβατότητά τους με την Ορθόδοξη πίστη και ζωή. Και ενώ δηλώνει ότι «η Αλατοθεραπεία σε πιστοποιημένα Αλατοσπήλαια δεν έχει καμμία σχέση με τον διαλογισμό, ή άλλες αποκρυφιστικές και εναλλακτικές δραστηριότητες»[74], τα στοιχεία που παρατίθενται οδηγούν στα αντίθετα συμπεράσματα.
Σχετικά με τις βίντεο-ομιλίες που παρατίθενται[75] και τις οποίες παρακολουθήσαμε προσεκτικά, σημειώνουμε τα ακόλουθα:
α) Οι βίντεο-ομιλίες έχουν το χαρακτήρα συντόμων παρουσιάσεων, θεωρητικού χαρακτήρα, οι οποίες δεν συνοδεύονται από επαρκείς αποδείξεις των λεχθέντων, τα οποία ούτως ή άλλως αποτελούν προσωπικές απόψεις ιατρών και μηχανικών, χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση. Η δεύτερη ομιλία αναφέρει αόριστα «πολυετείς ιατρικές και επιστημονικές μελέτες», κάτι το οποίο δεν αποτελεί σε καμμία περίπτωση επιστημονική τεκμηρίωση, και μάλιστα ο ομιλητής στα πλαίσια αποκρυφιστικού φεστιβάλ χαρακτήρισε ως «πιστοποιημένες υπηρεσίες», εντός του αλατοσπηλαίου, το σιάτσου, τη ρεφλεξολογία, το ρέικι, τη γιόγκα, το τάι τσι[76] κ.ά.
β) Η πρώτη ομιλία παρουσιάζει τρεις «επιστημονικές δημοσιεύσεις», οι οποίες έχουν τα εξής προβλήματα: Η παρουσιαζόμενη μελέτη με τίτλο «Review of Halotherapy for Chronic Obstructive Disease» δεν βοηθά τους ισχυρισμούς υπέρ της αλατοθεραπείας, διότι τα συμπεράσματα της συγκεκριμένης μελέτης, είναι ότι «δεν μπορούν να γίνουν συστάσεις για την συμπερίληψη της αλατοθεραπείας ως θεραπείας για τη ΧΑΠ μέχρι της παρούσης». Η άλλη μελέτη που παρουσίασε ο ομιλητής με τίτλο «Halotherapy for treatment of respiratory diseases» είναι παλαιά, πολύ μικρή μελέτη (έγινε σε δείγμα μόνο 15 ασθενών ως control), που σημαίνει ότι η μελέτη είναι χαμηλής επιστημονικής ισχύος. Η δε τρίτη μελέτη που παρουσίασε ο ομιλητής με τίτλο «Salt caves as simulation of natural environment and significance of halotherapy» δεν είναι ιατρική μελέτη που παρέχει ιατρική τεκμηρίωση της αλατοθεραπείας, αλλά ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από κατοίκους της νότιας Πολωνίας (όχι ιατρούς) σχετικά με το αν ήξεραν ή όχι την ύπαρξη των αλατοσπηλαίων και την υποκειμενική τους γνώμη-αξιολόγηση.
γ) Οι ομιλίες του ηλεκτρονικού μηχανικού και του χημικού μηχανικού αφορούν τεχνικές μελέτες, οι οποίες όμως δεν σχετίζονται με θεραπευτικές ενδείξεις και πάντως δεν αναιρούν τα συμπεράσματα της έρευνάς μας.
Να επισημανθεί ότι ανακτήσαμε όλες τις παραπομπές που παραθέτουμε από το Διαδίκτυο από τον Ιανουάριο έως και τον Αύγουστο 2017. Ερευνώντας το θέμα σε βάθος, συμπεραίνουμε ότι πρόκειται περί επικινδύνου καταστάσεως, καθότι άλλα παρουσιάζονται προς τα έξω και άλλα ισχύουν, σε βαθμό που έχουν ήδη παραπλανηθεί ακόμη και άνθρωποι εντός του χώρου της Εκκλησίας. Περαιτέρω ερωτηματικά προξενεί η παρουσίαση της Changeland ως «εταιρείας ιατρικών υπηρεσιών»[77], κάτι το οποίο εύκολα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παραπλανητικό. Και μάλιστα όταν οι ίδιοι δηλώνουν: «Πολλές Υπηρεσίες για όλους… χωρίς εξειδικευμένο προσωπικό»[78]. Δηλαδή ποιος θα αντιμετωπίσει έναν ασθενή που θα πάθει λ.χ. κρίση βρογχικού άσθματος ή αλλεργίας, όταν το αλατοσπήλαιο λειτουργεί χωρίς ιατρικό προσωπικό;
Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί καλούνται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί για να αποφύγουν τον κίνδυνο της αλλοίωσης του Ορθοδόξου φρονήματός τους και την έκθεσή τους σε αποκρυφιστικές πρακτικές, αλλά και σε ιατρικά αναπόδεικτες μεθόδους. Ο «δρόμος του αλατιού» δεν είναι μια απλή, ουδέτερη μέθοδος, αλλά μια δυσδιάκριτη πλάνη. Κανείς συνειδητός Χριστιανός δεν πρέπει να καταφεύγει σε ψεύτικες ελπίδες και αντορθόδοξες μεθόδους και πρακτικές.
Κατακλείοντας, πατρικά παρακαλούμε τον κύριο Βασίλειο Μασούλα, εφόσον επιθυμεί να ζει συνεπή Χριστιανική ζωή, να σταματήσει όλες τις συναφείς δραστηριότητες, οι οποίες κινούνται εκτός των ορίων της Ορθοδόξου πίστεως και ζωής, προς όφελος της ψυχής του και χάριν της σωτηρίας του.
Με πατρικές ευχές και ευλογίες,
† Ο Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης,
ΠΑΥΛΟΣ ο Α´
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[1]. http://alatospilaio.
[2]. i. Shah R., Greenberg P.A. Chapter 29: Unproved and controversial methods and theories in allergy-immunology, Allergy Asthma Proc. 2012 May-June; 33 Suppl. 1: S100-2.
ii. Liste de concepts liés aux pseudo-sciences et l᾿ irrationnel (https://jpcmanson.wordpress.
iii. Articles de la catégorie “Pseudo-science” (http://wikimonde.com/cat%C3%
[3]. http://www.liverpoolccg.nhs.
[4]. Liste de concepts liés aux pseudo-sciences et l᾿ irrationnel (https://jpcmanson.wordpress.
[5]. http://wikimonde.com/cat%C3%
[6]. http://wikimonde.com/article/
[7]. www.ranker.com/list/
[8]. Ένθ. ανωτέρω.
[9]. Ένθ. ανωτ. (η έμφαση δική μας).
[10]. http://doubtfulnews.com/2012/
[11]. Ένθ. ανωτ.
[12]. http://www.realclearscience.
[13]. http://www.realclearscience.
[14]. Ένθ. ανωτ. (η έμφαση δική μας).
[15]. https://skeptoid.com/episodes/
[16]. Ένθ. ανωτ.
[17]. Ένθ. ανωτ.
[18]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
[19]. http://archive.jsonline.com/
[20]. Ένθ. ανωτ.
[21]. https://www.wsj.com/articles/
[22]. https://skeptoid.com/episodes/
[23]. http://www.canberratimes.com.
[24]. Γενικόλογη παράθεση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παραπλανητική.
[25]. http://alatospilaio.
[26]. Ενδεικτικά: https://saltcaveminnesota.com/
[27]. http://www.dailymail.co.uk/
[28]. “Speleotherapy for asthma” (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
[29]. Complementary and Alternative Medicine for Bronchial Asthma: Is There New Evidence? (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
[30]. A Review of Halotherapy for Chronic Obstructive Pulmonary Disease (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
[31]. http://lungfoundation.com.au/
[32]. https://community.aafa.org/
[33]. https://yellow.place/it/salt-
[34]. http://www.flourishinggoddess.
[35]. Αλατοσπήλαιο Γλυφάδας (http://www.glyfadasaltcave.
[36]. http://www.ypernoisis.gr
[37]. http://www.ypernoisis.gr
[38]. https://magic-spells-and-
[39]. http://padmapranichealing.com/
[40]. http://www.
[41]. Ενδεικτικά: http://www.the-scientist.com/?
[42]. https://abreathofreason.com/
[43]. https://healthybutsmart.com/
[44]. http://nevertoocurious.com/
[45]. http://festival.therapyplanet.
[46]. http://heyevent.co.za/event/
[47]. https://www.facebook.com/
[48]. http://www.yogabasics.com/
[49]. http://www.k-mag.gr/salt-yoga
[50]. http://www.glyfadasaltcave.
[51]. https://www.youtube.com/watch?
[52]. Ένθ. ανωτ.
[53]. https://www.youtube.com/watch?
[54]. https://www.youtube.com/watch?
[55]. http://alatospilaio.
[56]. http://alatospilaio.
[57]. http://alatospilaio.
[58]. http://docplayer.gr/1217700-
[59]. http://health.changeland.com/
[60]. http://alatospilaio.
[61]. http://alatospilaio.
[62]. Ένθ. ανωτ.
[63]. ΚΕ΄ Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη για Θέματα Αιρέσεων και Παραθρησκείας.
[64]. http://health.changeland.com/
[65]. http://alatospilaio.
[66]. http://www.cancerresearchuk.
[67]. http://alatospilaio.
[68]. Κατάλογος Z΄ Πανορθόδοξης Συνδιάσκεψης για Θέματα Αιρέσεων και Παραθρησκείας, νούμερο 75.
[69]. Στο βιογραφικό του διαβάζουμε και «Πρόεδρος Εταιρείας Συμπληρωματικής Ιατρικής», δηλαδή εναλλακτικού φορέα.
[70]. https://www.linkedin.com/
[71]. http://festival.therapyplanet.
[72]. ΚΕ΄ Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη για Θέματα Αιρέσεων και Παραθρησκείας, Βόλος, 4-6.11.2013.
[73]. Βλ. 70.
[74]. Ένθ. ανωτ.
[75]. Ένθ. ανωτ.
[76]. Όπως προαναφέρθηκε.
[77]. https://www.facebook.com/
[78]. Παρουσίαση στο 62ο Cidesco, 2014.
