Tου Μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου Β΄
Ο φόβος είναι ένα καθαρά ανθρώπινο χαρακτηριστικό, ένα βασικό συναίσθημα του ανθρώπου, που προκαλείται από τη συνειδητοποίηση ενός υπαρκτού ή φανταστικού κινδύνου ή απειλής.
Από την επιστήμη της Ψυχολογίας θεωρείται ως μηχανισμός ασφαλείας προστατευτικού χαρακτήρα για τον άνθρωπο, μια φυσιολογική εσωτερική αντίδραση του οργανισμού, που ενεργοποιεί τις άμυνές του και τον προδιαθέτει για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων δεινών ή δυσκολιών.
Πέρα, όμως, από τις ψυχολογικές προσεγγίσεις, είναι γεγονός ότι ο φόβος ενός επικείμενου κινδύνου ή δεινού, πραγματικού ή φανταστικού, επιδρά ανασταλτικά στη δημιουργικότητα του ανθρώπου και -το κυριότερο- του στερεί την ελευθερία, πρώτιστα την εσωτερική ελευθερία!
Ο Μένανδρος, μάλιστα, υποστήριζε ότι «βίος βίου δεόμενος ουκ έστι βίος», ζωή, δηλαδή, που φοβάται τη ζωή δε είναι ζωή, καθώς ο φόβος στερεί τον άνθρωπο από κάθε ελπίδα και αισιοδοξία, κάθε πρωτοβουλία και αγωνιστικότητα.
Ο φόβος γεμίζει την ψυχή των ανθρώπων με άγχος, αβεβαιότητα, ανασφάλεια, ένα αίσθημα αδιαφορίας για τα φαινόμενα, τις καταστάσεις και τα γεγονότα της κοινωνικής ζωής, και τους εμπνέει ένα αίσθημα ματαιότητας και παραίτησης από κάθε προσπάθεια, μετατρέποντάς τους σε άβουλα όργανα όσων εμφανίζονται ή είναι δυνατοί, στους οποίους και αναθέτουν εν λευκώ τη διαχείριση της ζωής τους.
Είναι γεγονός ότι πρωταρχική πηγή φόβου είναι η άγνοια και η αμάθεια, αφού φοβόμαστε ό,τι δεν γνωρίζουμε…
Μέχρι να γνωρίσουμε τους φυσικούς νόμους, φοβόμαστε τα φυσικά φαινόμενα!
Μέχρι να γνωρίσουμε τον αληθινό Θεό, φοβόμαστε τους θεούς!
Μέχρι να γνωρίσουμε την επέκεινα του τάφου πραγματικότητα, φοβόμαστε τον θάνατο!
Μέχρι να γνωρίσουμε τον άνθρωπο, φοβόμαστε τον άλλον, τον πλησίον, τον διπλανό μας!
Μέχρι να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, φοβόμαστε τον ίδιο μας τον εαυτό!
Και όσο φοβόμαστε, τόσο περιχαρακωνόμαστε, τόσο απομονωνόμαστε, τόσο πιο επιφυλακτικοί γινόμαστε, τόσο πιο άβουλα συμπεριφερόμαστε, τόσο πιο παθητικά ζούμε και σκεπτόμαστε!
Γι’ αυτό και η πρόοδος της γνώσης και του πολιτισμού, που οδηγεί στη γνώση και την προσέγγιση της αλήθειας, μπορεί κάλλιστα να χαρακτηρισθεί και ως μια διαδικασία αποδέσμευσης από τον φόβο, κατάκτησης της γνώσης και προσέγγισης της ελευθερίας, κατά το «γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς».
Οπως εύστοχα ειπώθηκε, κανένα πάθος δεν ληστεύει τη δύναμη της ενέργειας και τη λογική από το μυαλό του ανθρώπου, όσο ο φόβος.
Είναι αυτός ο φόβος, που, σαν μαύρο σύννεφο, έχει επικαθήσει στις ψυχές των Ελλήνων τα τελευταία χρόνια και τους ληστεύει την ενέργεια και τη λογική, τα στοιχεία εκείνα, που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των καταστάσεων και την υπέρβαση των δυσκολιών.
Ο σύγχρονος Ελληνας φοβάται… Φοβάται το αύριο, φοβάται για τον εαυτό του, για τα παιδιά του…
Ισως όχι άδικα, με όσα καθημερινά υφίσταται, με τον καταιγισμό των πληροφοριών, των ειδήσεων και των, πραγματικών ή όχι, επερχόμενων νέων μέτρων, που υφίσταται.
Ησυνεχής, από όσους έχουν τη δύναμη να το πράξουν-και το πράττουν- καλλιέργεια του φόβου για τα μελλούμενα, για τις πιθανές ανατροπές ή και καταστροφές, αιχμαλωτίζει κάθε ικμάδα αισιοδοξίας, δημιουργικότητας και αγωνιστικότητας.
Ο διάχυτος φόβος, με την υπόνοια ότι τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει, τίποτα δεν μπορούμε να αλλάξουμε, δημιουργεί ευρέως μια αίσθηση μηδενισμού, οδηγεί σε μια χείριστη μορφή εθελοδουλείας και απεμπόλησης της προσωπικής μας ελευθερίας!
Ετσι, παραιτούμαστε από κάθε διάθεση συμμετοχής στα κοινά, αδιαφορούμε για τις εξελίξεις, δεχόμαστε παθητικά τις συνέπειες και…υποτασσόμαστε, «δειλοί και άβουλοι αντάμα, προσμένοντας, ίσως, κάποιο θαύμα», χωρίς να υπολογίζουμε ότι μόνο από μας, από το θάρρος και την αγωνιστικότητά μας, θα γίνει πραγματικότητα το θαύμα!
Αλλά προϋπόθεση για να γίνει το θαύμα, για να απαλλαγούμε από τονφόβο ανθρώπων και καταστάσεων και να ζήσουμε ελεύθερα και δημιουργικά, είναι να ξυπνήσουμε από τον λήθαργο και την απάθεια, που τα όποια αδιέξοδα μας προκαλούν, να ξαναβρούμε την ψυχή μας και να διατηρήσουμε και να διαφυλάξουμε την ατομική μας αυτονομία, αμυνόμενοι και αντιδρώντας σθεναρά σε κάθε προσπάθεια υπονόμευσής της.
Για να ξεφύγουμε από την κρίση, χρειάζεται μια άλλη κρίση, η λογική, η ψύχραιμη, ώριμη και κριτική θεώρηση πραγμάτων, προσώπων και καταστάσεων, που θα μας απαλλάξει από τον φόβο και θα μετατρέψει την απάθεια σε δράση.
Κι αν αισθανόμαστε μόνοι, αδύναμοι να αντιμετωπίζουμε τα κύματα της θύελλας, που απειλούν να καταποντίσουν το νοητό πλοίο της ζωής αλλά και της Πατρίδας μας, αυτή τη δύσκολη ώρα του υπαρκτού ή και του πιθανού ακόμα κινδύνου, χρειαζόμαστε, περισσότερο από ποτέ, την καταλυτική δύναμη της πίστης, που θα μας κρατήσει ζωντανούς και θα στρέψει τον νου και την καρδιά μας στον Θεό, ο Οποίος μας απλώνει το χέρι Του να πιαστούμε, όπως τότε, στον καταβυθιζόμενο Πέτρο, διαβεβαιώνοντάς μας «θαρσείτε, εγώ ειμί, μη φοβείσθε»!
