Του Μητροπολίτη Σύρου κ. Δωρόθεου Β’
Το οικονομικό έλλειμμα δεν υπήρξε μόνο αιτία απροσδόκητων, βίαιων και συνταρακτικών αλλαγών στην ελληνική κοινωνία, αλλά και αφορμή για την αποκάλυψη άλλων, κρυφών, μη λογιστικών και μη μετρήσιμων ελλειμμάτων, τόσο πολλών και πολλαπλών, ώστε να προβάλλει εύλογος ο προβληματισμός αν αυτά τα ελλείμματα ήταν που μας οδήγησαν στο οικονομικό.
Τα όσα δραματικά συμβαίνουν στην Πατρίδα μας τα τελευταία χρόνια ανεδειξαν, εκτός των άλλων, και ένα τεράστιο, όσο και επικίνδυνο κενό!
Την πλήρη απουσία, την ολοκληρωτική απραξία και την εκκωφαντική αφωνία των Πνευματικών ηγετών.
Ο ελληνικός λαός, πληγωμένος, απογοητευμένος, ζαλισμένος, αποπροσανατολισμένος, περιμένει ν’ ακούσει λόγο παραμυθητικό, λόγο ενισχυντικό, λόγο καθοδηγητικό…
Αλλά, κανένα πνευματικό βάλσαμο δεν του έχει προσφερθεί για να γιατρεύσει τις πληγές του, να απαλύνει τον φόβο και τον πόνο του, να του προτείνει διέξοδο στα αδιέξοδά του, να αναστήσει την ελπίδα του, να τον στηρίξει στα οράματά του.
Σε κάθε δύσκολη εποχή, και το Γένος μας βίωσε πολλές στη μακραίωνη ιστορική του πορεία, τη λύση δεν τη δίνουν μόνο όσοι έχουν χρήμα στις τσέπες τους, αλλά και όσοι διαθέτουν σοφία στις ψυχές τους, οι άνθρωποι του Πνεύματος, των Γραμμάτων και των Τεχνών, των Σπουδών και των Επιστημών.
Και όμως, στα «χρόνια τούτα τα σακάτικα», καμιά φωνή αγωνίας δεν έχει ακουστεί, κανένας λόγος ενισχυντικός και καθοδηγητικός δεν έχει αρθρωθεί, κανένα πνευματικό φως δεν έχει αναφθεί, καμιά πρωτοβουλία υπέρβασης της κρίσης δεν έχει αναληφθεί.
Σημείο και αυτό των καιρών!
Ο πνευματικός κόσμος της Πατρίδας μας σιωπά…
Δείχνει να αδιαφορεί για την κοινωνία του, να λιποτακτεί από το καθήκον του!
Κλεισμένος, ίσως, στην ατομική αυτάρκεια και αυταρέσκειά του, εμφανίζεται κατώτερος των περιστάσεων.
Σε μια εποχή αλλοτριωμένη από ιδανικά και αξίες, χρειαζόμαστε πνευματικούς ανθρώπους με αγωνιστικότητα, ανιδιοτέλεια και ψυχική λεβεντιά, να διδάξουν με λόγια και με έργα το φιλότιμο, την αξιοπρέπεια και τον πατριωτισμό, να ξυπνήσουν ναρκωμένες συνειδήσεις.
Η ελληνική κοινωνία, διαβρωμένη από την κρίση, τη φτώχεια και την ανεργία, χρειάζεται πνευματικούς ηγέτες να τη βγάλουν από το τέλμα της, να της δώσουν νέα ώθηση προς τα εμπρός, για να αποτραπεί η παραπέρα αλλοτρίωσή της, να διατηρηθεί η αξιοπρέπεια και η συνεκτικότητά της!
«Προβαίνει βαρύτατη η ευθύνη των πνευματικών ανθρώπων για την πορεία της κοινωνίας. Σ’ αυτούς έχει λάχει ο κλήρος να την οπλίσουν όχι μόνο με οργάνωση και μέθοδο, αλλά με έρεισμα, με νόημα, με σκοπό. Μια κοινωνία που δεν ξέρει πώς βαδίζει, είναι κοινωνία τυφλών, καταδικασμένη να χαθεί μέσα στο ίδιο της το σκοτάδι. Και τους «πρέποντες» δρόμους, λόγους και σκοπούς της δεν μπορούν να της τους δείξουν άλλοι από τους πνευματικούς ανθρώπους», έγραψε ο Μ. Πλωρίτης.
Δυστυχώς, όμως, οι πνευματικοί άνθρωποι έσπευσαν να πλαγιάσουν στις ρίζες των κυπαρισσιών…
Και οι άλλοι, καθώς έγραψε ο Πλάτωνας, προτίμησαν «να μεταφερθούν στις νήσους των μακάρων, αν και ακόμα είναι ζωντανοί»!
Αλλά, «αδικεί πολλάκις ου μόνον ο ποιών τι, αλλά και ο μη ποιών», λέει ο Μάρκος Αυρήλιος.
Και οι πνευματικοί άνθρωποι, που σωπαίνουν όταν η περιβάλλουσα αυτούς κοινωνία αποσυντίθεται και καταρρέει, αδικούν!
Αδικούν όχι μόνο την κοινωνία αλλά, πρωτίστως, προδίδουν και αδικούν τον εαυτό τους και την αποστολή τους, καθιστάμενοι από ηγέτες ουραγοί!
Η σύγκριση, μάλιστα, με το όχι μακρινό παρελθόν είναι καταλυτική!
Σε δύσκολους καιρούς, πολέμους, κατοχές, κρίσεις και κακουχίες, πάντα υπήρχαν πνευματικοί άνθρωποι, που έδιναν θάρρος στον λαό μας, τον συσπείρωναν, τον ενίσχυαν, του άνοιγαν νέους δρόμους, του πρόσφεραν νέα οράματα!
Ακόμα και ο θάνατός τους γινόταν αφορμή εθνικού φρονηματισμού, όπως συνέβη με την κηδεία του Κωστή Παλαμά, την περίοδο της γερμανικής κατοχής και την κηδεία του Γιώργου Σεφέρη, την περίοδο της Δικτατορίας, που με τη γνωστή «Δήλωσή» του συντάραξε το καθεστώς περισσότερο από κάθε άλλη μορφή αντίστασης και διαμαρτυρίας!
Αν ο Δημοσθένης στον Α’ Ολυνθιακό λόγο του διαπίστωνε ότι «Δει χρημάτων, και άνευ τούτων ουδέν έστι γενέσθαι των δεόντων», χρειάζονται χρήματα, μια και χωρίς αυτά τίποτα δεν μπορεί να γίνει απ’ όσα πρέπει, σήμερα η διαπίστωσή του θα μπορούσε να διατυπωθεί ότι «δει πνευματικών ανθρώπων και ηγετών»!
Και αν υπάρχει ανάγκη χρημάτων πολλών, δεν συμβαίνει το ίδιο στην περίπτωση των πνευματικών ανθρώπων και ηγετών!
Αρκούν λίγοι! Και ένας μόνο αρκεί!
Γιατί, κατά τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο, «Εις άνθρωπος θείω ζήλω πεπυρωμένος όλον δήμον δύναται ανακαινίσαι», ένας άνθρωπος με θείο ζήλο μπορεί να αναγεννήσει όλο τον λαό!
