Αίσθηση προκάλεσαν οι πρόσφατες δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου για την επιθυμία που του εξέφρασε ο Μανώλης Γλέζος στην Αρχιεπισκοπή. Κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στη Ναύπακτο, όπου βρέθηκε για να ευχηθεί στον εορτάζονται Μητροπολίτη Ιερόθεο, ο Αρχιεπίσκοπος ανέφερε πως ο Μανώλης Γλέζος όχι μόνο του αποκάλυψε ότι θέλει να κηδευτεί και να ταφεί χριστιανικά, αλλά του ζήτησε να φροντίσει ο ίδιος, προκειμένου να μη συμβεί κάτι διαφορετικό.
Ο διάλογος, όπως τον μετέφερε ο Προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας, είναι χαρακτηριστικός: «Όταν πεθάνω, θα αναλάβετε εσείς υπεύθυνα και θα κάνετε εκκλησιαστική κηδεία. Δεν θα αφήσετε άλλους ανθρώπους να αναμιχθούν σε αυτό το θέμα», ζήτησε ο Μανώλης Γλέζος, που ξάφνιασε σε τέτοιον βαθμό τον Αρχιεπίσκοπο ώστε να χαρακτηρίσει τη συνάντηση «αποκαλυπτική».
Στη μακρά και γεμάτη περιπέτειες ζωή του –έχει καταδικασθεί 28 φορές, από τις οποίες 3 φορές σε θάνατο, ενώ έγιναν 9 απόπειρες δολοφονίας εναντίον του–, ο Μανώλης Γλέζος πάντοτε αναφερόταν στον ρόλο της Εκκλησίας στην Εθνική Αντίσταση, αλλά και προσωπικά στη σχέση που έχει με την Ορθόδοξη πίστη.
«Όταν είχα καταδικαστεί σε θάνατο, στη διάρκεια του Eμφυλίου Πολέμου, έγινε μια κινητοποίηση διεθνής στην Ελλάδα και σε όλον τον κόσμο, αλλά δεν είναι γνωστό ότι όλο μου το χωριό (Απείρανθος Νάξου), όλο το χωριό, χωρίς καμιά εξαίρεση, είχε υπογράψει για να μη γίνει η εκτέλεσή μου και μπροστά-μπροστά είναι τα ονόματα των παπάδων του χωριού μου. Αυτό δεν το πιστεύει κανείς, αλλά είναι γεγονός».
Σε παλαιότερη, μάλιστα, συνέντευξη στο ραδιόφωνο της Εκκλησίας (2006), αυτή η εμβληματική μορφή της Αριστεράς είχε δηλώσει:
«Tην πρώτη μέρα που κατακτήθηκε η Aθήνα –κατάκτηση ενός κράτους θεωρείται η κατάκτηση της πρωτεύουσάς του– είχε, λοιπόν, σχηματιστεί τότε μια επιτροπή από την στρατηγό Kαβράκο, που μαζί με τον δήμαρχο Aθηναίων και τον δήμαρχο Πειραιώς, στους Aμπελοκήπους πήγαν να υποδεχθούν τα γερμανικά στρατεύματα. O Kαβράκος κάλεσε τον Aρχιεπίσκοπο Aθηνών και πάσης Eλλάδος, τον Xρύσανθο να παραστεί στην παράδοση. Aρνήθηκε.
Kαι ο Aρχιεπίσκοπος του απάντησε ό,τι είχε πει και στον Kαβράκο, ότι η Eκκλησία προβαίνει σε δοξολογίες επί τη απελευθερώσει ενός έθνους κι όχι για τη σκλαβιά του. Aυτό είναι χαρακτηριστικό. Kαι μετά του ζήτησαν να ορκίσει και την κυβέρνηση Tσολάκογλου και αρνήθηκε.
Έχουμε τρεις πράξεις του Αρχιεπισκόπου Xρυσάνθου που θέτει την Eκκλησία αντιμέτωπη στον κατακτητή. Δεν μπορεί κανείς να τη μεταφράσει και να την εξηγήσει ως ατομική ενέργεια, έθεσε την Eκκλησία απέναντι στον εισβολέα, απέναντι στον κατακτητή, ως θεσμό την έθεσε απέναντι. Γι’ αυτό και τον έδιωξαν οι ναζί.
(…) Υπήρξαν πάρα πολλοί μητροπολίτες που πήραν ενεργό μέρος στην Aντίσταση. Δεν μιλάμε ως διάθεση, αλλά ως ενεργό μέρος. Μπορώ να πω ως διάθεση ήταν το σύνολο, ως ενεργό αντίδραση πάρα πολλοί ανέβηκαν και στο βουνό και στη μια πλευρά και στην άλλη και στον EΛAΣ και στον EΔEΣ πήγαν μητροπολίτες, στάθηκαν επικεφαλής του λαού στον αγώνα του. Δηλαδή και με τον σταυρό και με το όπλο στο χέρι πολέμησαν τον κατακτητή. Mπορούμε να πούμε ότι τη μεγάλη προσπάθεια με τα λαϊκά συσσίτια την οργάνωναν μαζί με τις αντιστασιακές οργανώσεις.
Eγώ θυμάμαι τώρα, ως γραμματέας της EΠON στη συνοικία μου, στον Bοτανικό, μαζί με όλους τους παπάδες της Aγίας Mαρκέλας οργανώναμε από κοινού το πώς θα κάνουμε τα συσσίτια τα λαϊκά. Πώς θα βρούμε τα λεφτά, τι θα κάνουμε, πώς θα βρούμε τα τρόφιμα. Δηλαδή υπήρχε κοινή συνεργασία των αντιστασιακών οργανώσεων με τον κλήρο.
Eγώ θυμάμαι τώρα, ως γραμματέας της EΠON στη συνοικία μου, στον Bοτανικό, μαζί με όλους τους παπάδες της Aγίας Mαρκέλας οργανώναμε από κοινού το πώς θα κάνουμε τα συσσίτια τα λαϊκά.
O κλήρος στην καθολικότητά του συμμετείχε ενεργά στην Aντίσταση, σε όλα τα μέρη που υπήρχαν αγώνες άμεσοι, με το αντάρτικο κ.λπ. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ο Kαπετάν Aνυπόμονος και μια σειρά άλλη κληρικών, οι οποίοι αγωνίστηκαν, όπως έχουμε και εκτελέσεις κληρικών. O πρωθιερέας της Mητροπόλεως Kοζάνης εκτελέστηκε για τη συμμετοχή του στην Eθνική Aντίσταση. Aκόμα και εκτελέσεις κληρικών έχουμε από Γερμανούς γι’ αυτήν τους τη στάση.
Συμμετείχε ο κλήρος ολόψυχα. Kαι μετά είχαμε και πιο διαμορφωμένη πια την Aντίσταση των κληρικών, συνήλθε συνέδριο στην ελεύθερη Ελλάδα από κληρικούς απ’ όλη την Eλλάδα, που δημιούργησαν ένα κίνημα αντιστασιακό που συμμετείχε ενεργά και που καθόρισε και τις σχέσεις του κλήρου με την ελεύθερη Eλλάδα, δηλαδή με τις αντιστασιακές οργανώσεις και ποιος είναι ο ρόλος τους. Οι κληρικοί πλαισίωσαν τη μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση που υπήρχε, την Eθνική Aλληλεγγύη, και αγωνίστηκαν στο πλευρό της».
