Γράφει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κ. Ιερεμίας
Μέγας Κύριος 2 και αινετός σφόδρα εν πόλει του Θεού ημών, εν όρει αγίω αυτού, 3 ευρίζω αγαλλιάματι πάσης της γης. Ορη Σιών, τα πλευρά του Βορρά, η πόλις του βασιλέως του μεγάλου. 4 Ο Θεός εν ταις βάρεσιν αυτής γινώσκεται, όταν αντιλαμβάνηται αυτής. 5 Οτι ιδού οι βασιλείς της γης συνήχθησαν, διήλθοσαν επί το αυτό· 6 αυτοί ιδόντες ούτως εθαύμασαν, εταράχθησαν, εσαλεύθησαν, 7 τρόμος επελάβετο αυτών, εκεί ωδίνες ως τικτούσης. 8 Εν πνεύματι βιαίω συντρίψεις πλοία Θαρσίς. 9 Καθάπερ ηκούσαμεν, ούτω και είδομεν εν πόλει Κυρίου των δυνάμεων, εν πόλει του Θεού ημών· ο Θεός εθεμελίωσεν αυτήν εις τον αιώνα (διάψαλμα). 10 Υπελάβομεν, ο Θεός, το έλεός σου εν μέσω του λαού σου. 11 Κατά το όνομά σου, ο Θεός, ούτω και η αίνεσίς σου επί τα πέρατα της γης· δικαιοσύνης πλήρης η δεξιά σου. 12 Ευφρανθήτω το όρος Σιών, αγαλλιάσθωσαν αι θυγατέρες της Ιουδαίας ένεκεν των κριμάτων σου, Κύριε. 13 Κυκλώσατε Σιών και περιλάβετε αυτήν, διηγήσασθε εν τοις πύργοις αυτής, 14 θέσθε τας καρδίας υμών εις την δύναμιν αυτής και καταδιέλεσθε τας βάρεις αυτής, όπως αν διηγήσησθε εις γενεάν ετέραν. 15 Οτι ούτός εστιν ο Θεός ημών εις τον αιώνα και εις τον αιώνα του αιώνος· αυτός ποιμανεί ημάς εις τους αιώνας.
1. Ο ψαλμός αυτός είναι στην αρχή (στιχ. 2-9) ένας ύμνος του Θεού, γιατί προστάτεψε την πόλη Του Σιών από την επίθεση των Ασσυρίων με τον ισχυρό βασιλέα τους Σενναχηρείμ. Οι δε πιστοί Ιουδαίοι καλούνται στη συνέχεια (στιχ. 10-15) από τον Κορείτη ιεροψάλτη (βλ. επιγραφή) να περιέλθουν τα τείχη της Σιών και να δουν με τα μάτια τους ότι είναι ακέραια, χωρίς να έχουν κανένα ρήγμα και κανένα χάλασμα, για να το πουν στα παιδιά τους και να θαυμάσουν και αυτά για το Θεό των πατέρων τους και να Τον δοξάζουν. Ο ψαλμός αυτός, επειδή συνδέεται με ιστορικό γεγονός διάσωσης της πατρίδας τους, έγινε ένα αγαπητό άσμα και όπως μας λέγει η επιγραφή («δευτέρα σαββάτου») καθορίστηκε να λέγεται στη Συναγωγή κάθε Δευτέρα.
2. Αρχίζει, λοιπόν, ο ψαλμός μας με επίσημη και μεγαλειώδη έκφραση του Θεού, ως δοξολογία για τη διάσωση της Σιών, της πόλης του Θεού (στιχ. 2). Με τη διάσωση αυτή ο Γιαχβέ Θεός διαφύλαξε το άγιό Του όρος, τη Σιών δηλαδή, την οποία ο ποιητής μας ονομάζει «εύριζον αγαλλίαμα πάσης της γης» (στιχ. 3)! Ριζώθηκε, δηλαδή, καλή από το Θεό και έγινε χαρά όλου του κόσμου, όλης της γης (στιχ. 3α)! Ως γνωστόν η Σιών ήταν κτισμένη επί λόφων, γι’ αυτό δύναται να ονομασθεί «όρη Σιών» (στιχ. 3β). Αξιοθέατη και αξιαγάπητη ήταν προ παντός η βόρεια πλευρά των κορυφών της, όπου επί του λόφου Μορία ήταν κτισμένος ο Ναός (στιχ. 3β). Και δεν παραλείπει ο ποιητής να πεί για την προστασία του Θεού στα πυργωτά οικοδομήματα και ανάκτορα της Σιών (στιχ. 4).
3. Στη συνέχεια ο ψαλμωδός μας λέγει πως έλαβε χώρα η βοήθεια και προστασία του Θεού στη Σιών: Κατά πρώτον, οι διάφορες δυνάμεις, οι εχθρικές προς τον Ισραήλ, «συνήχθησαν» (στιχ. 5), δηλαδή, συνεκεντρώθησαν σε συμβούλιο να καταστρώσουν τα επιθετικά σχέδιά τους και έπειτα, αφού ένωσαν τις δυνάμεις τους («επί το αυτό»), «διήλθοσαν», πέρασαν, δηλαδή, τα σύνορα της αγίας γης προς επίθεση κατά των Ιουδαίων. Αλλά και μόνο που την είδαν από μακρυά, «εταράχθησαν και εσαλεύθησαν» (στιχ. 6) και τους κατέλαβε τρόμος (στιχ. 7α) και έφυγαν. Εφυγαν τρομαγμένοι, γιατί κατέλαβαν τα σπλάγχνα τους «ωδίνες ως τικτούσης» (στιχ. 7), σαν να τα διαπερνούσε μαχαίρι! Ο Θεός, με την οργή Του εναντίον τους, τους εξεδίωξε και χάθηκαν κακήν κακώς, σαν τα υπερήφανα πλοία της Θαρσίς (στιχ. 8), τα οποία κατεπόντισε ο βίαιος άνεμος. Ετσι, οι πιστοί Ιουδαίοι, με την καταστροφή των εχθρών τους, που έγινε στα χρόνια τους, είδαν να επαναλαμβάνονται τα θαυμάσια, που τους είχαν διηγηθεί οι πατέρες τους και παπούδες τους για τα συμβάντα που έγιναν στα δικά τους χρόνια για τη σωτηρία της Σιών, της πόλης του Θεού: «Καθάπερ ηκούσαμεν, ούτω και είδομεν εν πόλει Κυρίου των δυνάμεων, εν πόλει του Θεού ημών» (στιχ. 9). Πραγματικά, η Ιερουσαλήμ δεν μπορεί να κλονιστεί από τους εχθρούς, διότι ο Θεός «εθεμελίωσεν αυτήν εις τον αιώνα» (στιχ. 9)!
4. Από τα παραπάνω, από τη θαυματουργό προστασία του Θεού υπέρ του λαού Του, εμείς πρέπει να συμπεράνουμε ότι το έλεος του Θεού είναι πάντοτε με τον λαό Του: «Υπελάβομεν, ο Θεός, το έλεός Σου εν μέσω του λαού Σου» (στιχ. 10)! Ο ποιητής καλεί τις «θυγατέρες της Ιουδαίας» να χαρούν και να ευφρανθούν για τις θαυμαστές κρίσεις του Θεού υπέρ αυτών (στιχ. 11-12). «Θυγατέρες της Ιουδαίας» εδώ μπορεί να είναι οι Εβραίες γυναίκες και παρθένες, οι οποίες εξεδήλωναν με άσματα και χορούς μία λαμπρή επιτυχία της πατρίδας τους· αλλά κυρίως με την έκφραση αυτή εδώ εννοούνται οι κυριευμένες από τον Σενναχηρείμ πόλεις της Ιουδαίας, οι οποίες τώρα, με την θαυμαστή επέμβαση του Θεού απελευθερώθησαν.
5. Τέλος, ο πατριώτης και θεολόγος ποιητής μας προτρέπει τους πολιορκηθέντες από τους Ασσυρίους Ιουδαίους να κάνουν ένα γύρο στην πόλη τους («κυκλώσατε Σιών και περιλάβετε αυτήν», στιχ. 13), να βαδίσουν γύρω από τους πύργους και τα τείχη τους (στιχ. 13.14), για να δούν ότι τίποτε δεν καταστράφηκε, αλλά όλα είναι ακέραια στην θέση τους. Και αυτό γιατί; Για να το πούν στα παιδιά τους («όπως αν διηγήσησθε εις γενεάν ετέραν», στιχ. 14), για να ακούσουν και να θαυμάσουν πόσο ισχυρό Θεό έχουν και να ελπίζουν, λοιπόν, σ’ Αυτόν πάντοτε (στιχ. 15).
