Της Παρασκευής Κ. Οικονόμου,
Θεολόγου, Μεταπτυχιακό Δίπλωμαστο Κανονικό Δίκαιο, Α.Π.Θ.
Η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου (της Κυρίας των Αγγέλων) ή Κεχροβουνίου, όπως αλλιώς λέγεται, βρίσκεται στο όρος Κέχρος, σευψόμετρο 600 μέτρων και σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από τη Χώρα της Τήνου (περίπου 15 λεπτά με το αυτοκίνητο).
Η εντυπωσιακή Μονή ιδρύθηκε τον 11ο ή 12ο αιώνα, χωρίς να είναι δυνατός ακριβέστερος χρονολογικός προσδιορισμός. Σύμφωνα με την παράδοση, τρεις αδερφές από το χωριό Τριπόταμος είδαν το ίδιο βράδυ το ίδιο όνειρο: μία γυναίκα να τους δείχνει τρία εκκλησάκια στην κορυφή του βουνού και να τις παρακινεί να χτίσουν εκεί ισάριθμα κελιά και να μονάσουν. Τα τρία εκκλησάκια (του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, των Ταξιαρχών και της Αγίας Τριάδας) βρίσκονταν,από τη βυζαντινή εποχή, στην κορυφή του γειτονικού Κεχροβουνίου. Οι αδερφές έφτιαξαν εκεί τα κελιά τους, τα οποία αποτέλεσαν τον αρχικό πυρήνα του Μοναστηριού.
Το 1752 στο χωριό Κάμπος γεννήθηκε η Λουκία Νεγρεπόντη, η μετέπειτα μοναχή Πελαγία. Από πολύ μικρή έζησε στο Μοναστήρι και ήταν υπόδειγμα καλοσύνης, ταπεινότητας και αγάπης προς τον πλησίον. Τις κρύες ημέρες του χειμώνα, με το δισάκι της στον ώμο, γύρναγε τα χωριά και ζητούσε από τις νοικοκυρές τρόφιμα, τα οποία στη συνέχεια μοίραζε στις ασθενείς και τις άπορες μοναχές.
Το 1822 (στις 9,16 και 23 Ιουλίου) η μοναχή Πελαγία δέχτηκε την επίσκεψη της Παναγίας στο κελί της και έγινε το κεντρικό πρόσωπο στην υπόθεση της Ευρέσεως της Αγίας Εικόνας της Μεγαλόχαρης (στις 30 Ιανουαρίου 1823) και της ανέγερσης του Ιερού Ναού της Ευαγγελιστρίας.
Στις 28 Απριλίου του 1834 η μοναχή Πελαγία κοιμήθηκε και στις 11 Σεπτεμβρίου 1970 ανακηρύχθηκεαπό την Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείουσε Αγία.
Η μνήμη της τιμάται την 23η Ιουλίου (επέτειος του οράματος). Την ημέρα αυτή η Εικόνα της Μεγαλόχαρης μεταφέρεται από τον Ιερό Ναό της Ευαγγελιστρίας (με λιτανευτική πομπή έως ένα σημείο της πόλεως και στη συνέχεια με αυτοκίνητο) στο Μοναστήρι, όπου παραμένει όλη την ημέρα. Στον Ιερό Ναό της Αγίας Πελαγίας γίνεται Θεία Λειτουργία και Παράκληση. Νωρίς το απόγευμα η Αγία Εικόνα επιστρέφει πεζή. Η πομπή στην οποία προπορεύονται οι μοναχές και συνοδεύουν οι πιστοί, ακολουθεί το παλιό μονοπάτιδιασχίζοντας τις πλαγιές του βουνού. Τα χιλιόμετρα είναι αρκετά, ο κόπος μεγάλος, οι καρδιές όμως είναι γεμάτες συγκίνηση και ενθουσιασμό.
Το Μοναστήρι συνδυάζει τα χαρακτηριστικά της λαϊκής νησιώτικης αρχιτεκτονικής και του ενετικού οχυρωμένου οικισμού. Είναι ένα τηνιακό χωριό σε μικρογραφία, με τα στενά δρομάκια, τις καμάρες, τα πέτρινα σκαλοπάτια.
Κέντρο του συγκροτήματος είναι η πλατεία, από την οποία ξεκινούν και καταλήγουν όλοι οι δρόμοι. Εδώ δεσπόζει το επενδυμένο με μάρμαρο καμπαναριό (1979), το οποίο έχει δύο φανάρια (ορόφους)και στην πρόσοψή του είναι εντοιχισμένη μεγάλη εικόνα της Κυρίας των Αγγέλων (η Παναγία η Καμπαναριώτισσα).
Στην ανατολική πλευρά της πλατείας βρίσκεται το Καθολικό (άγνωστο πότε χτίστηκε) και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Κατά το πρώτο μισό του 18ου αιώνα ο ναός, τρίκλιτη βασιλική, καταστράφηκε και ανακαινίσθηκε το 1774. Στις αρχές του 20ου αιώνα αναμορφώθηκε, διευρύνθηκε σημαντικά και τοιχογραφήθηκε με δαπάνες της τότε δόκιμης μοναχής (αργότερα Ηγουμένης) Θεοδοσίας Καρδίτση.
Αριστερά, μετά το παγκάρι, βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της «Παναγίας της Κολόνας». Αξιόλογο είναι το τέμπλο που είναι ξυλόγλυπτο και καλύπτεται από φύλλο χρυσού (έργο του 18ου αιώνα).
Το κελί της Αγίας Πελαγίας είναι ένα μικρό διώροφο κτίσμα, το οποίο έχτισε με δική της δαπάνη, όπως προκύπτει από τη διαθήκη της. Παραπλεύρως του κελιού, το οποίο είναι επισκέψιμο, χτίστηκε ναός (1972) προς τιμήν της Αγίας.
Στο ανακαινισμένο Ηγουμενείο φυλάσσονται λείψανα Αγίων, η εικόνα του Κωνσταντίνου Κανάρη, η Παναγία η Οδηγήτρια, το Ευαγγέλιο που δώρισε στο Μοναστήρι η Βασίλισσα Ολγα κ.α.
Στο ισόγειο του Ηγουμενείου βρίσκεται μαρμάρινη κρήνη και δεξιά το προσκύνημα της Ζωοδόχου Πηγής, η «Παναγία η Κατωγιώτισσα».
Στο Μοναστήρι βρίσκονται τα βυζαντινά παρεκκλήσια του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, της Αγίας Τριάδας και των Ταξιαρχών. Βορειοανατολικά του Καθολικού βρίσκεται ο ναός της Αγίας Χριστίνας, χτισμένος τη δεκαετία του 1950.
Η βιβλιοθήκη περιλαμβάνει πάνω από 2.000 τίτλους αξιόλογων βιβλίων, διαφόρων θεμάτων (θεολογικά, ιστορικά, μουσικά κ.α.).
Στο αρχείο φυλάσσονται το σιγίλιο του Πατριάρχη Κυρίλλου Ε’, με το οποίο αναγνωρίζεται η σταυροπηγιακή αξία της Μονής (1755), η διαθήκη της Αγίας Πελαγίας κ.α.
Στο μουσείο εκτίθενται ιερές εικόνες καθώς επίσης αντικείμενα από τη ζωή στο Μοναστήρι (πιάτα, σκεύη, ρολόγια), τμήματα από τέμπλα κ.α.
Η Μονή πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου, στις 23 Ιουλίου (ημέρα του οράματος της Αγίας Πελαγίας) και στις 8 Οκτωβρίου (ημέρα ευρέσεως της κάρας της Αγίας). Εκείνη την ημέρα η κάρα, η οποία φυλάσσεται στην εκκλησία της Αγίας Πελαγίας, βγαίνει από τη θήκη της.
Η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου (της Κυρίας των Αγγέλων) ή Κεχροβουνίου, όπως αλλιώς λέγεται, αγναντεύει από ψηλά το Αιγαίο και ατενίζει τον Ιερό Ναό της Ευαγγελιστρίας, με τον οποίο συνδέεται άμεσα. Μέσα στον Αιγαιοπελαγίτικο περίβολό της έζησαν ψυχές ντυμένες την ανθρώπινη αδυναμία και φορτωμένες τα ανθρώπινα πάθη, οι οποίες αναζητούσαν τη λύτρωση.
Στη σημερινή εποχή που όλα δοκιμάζονται και ο κόσμος ζητάει έναν αυθεντικό και γνήσιο τρόπο ζωής, η Μονή έχει δυναμική παρουσία. Ο προσκυνητής νιώθει ότι κάνει περίπατο στον κόσμο του Θεού και έχει την αίσθηση πως, έστω και για λίγο, ζει πλάι στην Αγία Πελαγία, που ο αγιασμένος τρόπος της ζωής της την αξίωσε να δεχτεί στο κελί της την Παναγία, τη Μητέρα όλων των ανθρώπων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Καρδαμίτση Ι., Ιστορία του εν Τήνω Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος της Ευαγγελιστρίας , εκδ. Ιερού Ιδρύματος, Αθήναι 1960.
Μπαρμπίκα Η., Παναγία Τήνου και Μονή Κεχροβουνίου (Μοναστήρια και Προσκυνήματα της Ελλάδας), Εθνος Πήγασος Εκδοτική Α.Ε., τ. 19, Αθήνα 2009, σελ. 82-125.
Περιγραφή της Ευρέσεως της Θαυματουργού Αγίας Εικόνας της Ευαγγελιστρίας στην Τήνο κατά το Ετος 1823, εκδ. Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, Τήνος 2017.
