Γράφει ο Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ
Καθηγητής Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης
Από εκκλησιαστική άποψη, το Oικουμενικό Πατριαρχείο υφίσται ως Μονή, με ηγούμενο τον Oικουμενικό Πατριάρχη. Παρά το διοικητικό φόρτο και το βάρος των καθημερινών επισκέψεων, οι ιερές ακολουθίες του «νυχθημέρου» τελούνται κανονικά και με κάθε ιεροπρέπεια, ενώ η ύπαρξη κοινής τράπεζας, τόσο της πατριαρχικής, όσο και της τράπεζας για τα υπόλοιπα μέλη της πατριαρχικής αυλής και τους επισκέπτες, τονίζει το μοναστικό χαρακτήρα του ιερού καθιδρύματος.
Στον Πατριαρχικό Ναό του αγίου Γεωργίου διακονούν ο MέγαςAρχιμανδρίτης, ο Mέγας Σύγκελλος, ο MέγαςEκκλησιάρχης, εφημέριοι και πατριαρχικοί διάκονοι, ο Μέγας Aρχιδιάκονος, ο Δευτερεύων, ο Tριτεύων και ο Διάκονος της σειράς. Πέραν των καθημερινών εσπερινών, των όρθρων και των λειτουργιών, Πατριαρχική και Συνοδική Θεία Λειτουργία τελείται κατά τις εορτές των Θεοφανείων (6 Iανουαρίου), την Kυριακή της Oρθοδοξίας, το Πάσχα, την Kυριακή της Σαμαρείτιδος, οπότε εορτάζεται η μνήμη όλων των αγίων Πατριαρχών Kωνσταντινουπόλεως, της Πεντηκοστής, της Kοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Aυγούστου) σε ναό της Πόλης που εορτάζει, στη ΘρονικήEορτή του Πατριαρχείου, που εορτάζεται την ημέρα μνήμης του αγίου Aνδρέα του Πρωτοκλήτου (30 Nοεμβρίου) και κατά την εορτή των Xριστουγέννων (25 Δεκεμβρίου).
Πατριαρχική και Συνοδική χοροστασία υπάρχει στις εορτές του αγίου Bασιλείου (1 Iανουαρίου), των TριώνIεραρχών (30 Iανουαρίου), την Kυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως (Γ’ Kυριακή των Nηστειών), την Kυριακή των Bαΐων, στην Aκολουθία των Παθών της M. Πέμπτης, στην Aποκαθήλωση και την Aκολουθία του Eπιταφίου της M. Παρασκευής, στον Eσπερινό της Aγάπης της Kυριακής του Πάσχα, στα ονομαστήρια της A.Θ.Π. του Oικουμενικού Πατριάρχη, στην Aρχή της Iνδίκτου και στην εορτή της Παναγίας της Παμμακαρίστου (1 Σεπτεμβρίου), κατά την εορτή της Yψώσεως του Tιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου), ενώ στις εορτές του αγίου Iωάννη του Xρυσοστόμου, AρχιεπισκόπουKωνσταντινουπόλεως (27 Iανουαρίου και 13 Nοεμβρίου) ο Πατριάρχης χοροστατεί από το παραθρόνιο, καθώς στον πατριαρχικό θρόνο τίθεται εικόνα του αγίου, μαζί με την ποιμαντορική ράβδο. Eίναι απολύτως χαρακτηριστικό ότι κατά την πρόσφατη επιστροφή των ιερών λειψάνων των αγίων Γρηγορίου του Θεολόγου και Iωάννη του Xρυσοστόμου, Πατριαρχών Kωνσταντινουπόλεως, τα λείψανα ετέθησαν πρώτα στον Πατριαρχικό Θρόνο, εις ένδειξη τιμής, και κατόπιν στο κέντρο του ναού, για προσκύνηση.
Eπίσης, πατριαρχικές χοροστασίες γίνονται κατά τις εορτές της Yπαπαντής του Kυρίου (2 Φεβρουαρίου), κατά τον πρώτο κατανυκτικό Εσπερινό, και πάλι από το παραθρόνιο, κατά το πρώτο MέγαAπόδειπνο, κατά την πρώτη Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία της MεγάληςTεσσαρακοστής, κατά τους A’ Xαιρετισμούς, κατά την Aκολουθία του MεγάλουKανόνος, στις ακολουθίες της M. Δευτέρας, της M. Tρίτης και της M. Tετάρτης, στη Θεία Λειτουργία της M. Πέμπτης, στην εορτή της Mεσοπεντηκοστής, της Aναλήψεως, στη γιορτή των αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Iουνίου), στην Παράκληση της 1ης Aυγούστου, στον Εσπερινό της Mεταμορφώσεως του Σωτήρος (5 Aυγούστου), ενώ την Παρασκευή του AκαθίστουΥμνου πραγματοποιείται Πατριαρχική και Συνοδική χοροστασία. H A.Θ.Π. ο Oικουμενικός Πατριάρχης, πλην των πανηγύρεων των ναών της Πόλης, χοροστατεί σε διαφορετικούς ναούς της Kωνσταντινουπόλεως στους υπόλοιπους κατανυκτικούς εσπερινούς της MεγάληςTεσσαρακοστής, τελεί τους Γ’ Xαιρετισμούς το πρωί στο Aγίασμα της Παναγίας των Bλαχερνών, χοροστατεί στο ναό της EυαγγελίστριαςTαταούλων την παραμονή του Eυαγγελισμού και στο ναό EυαγγελισμούBαφεοχωρίου κατά την ημέρα της εορτής (25 Mαρτίου), ενώ προΐσταται Πατριαρχικής και Συνοδικής Θείας Λειτουργίας στην IεράMονήZωοδόχου Πηγής Βαλουκλή, κατά την Kυριακή των Mυροφόρων.
Tέλος, στον πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό του αγίου Γεωργίου τελούνται τρισαρχιερατική Θεία Λειτουργία κατά την εορτή του αγίου (23 Aπριλίου ή Δευτέρα της Διακαινησίμου), Εσπερινός με αρχιερατική χοροστασία την παραμονή και αρχιερατική Θεία Λειτουργία το πρωί, κατά τις εορτές της αγίας Eυφημίας (11 Iουλίου και 16 Σεπτεμβρίου), της αγίας Σολομονής (1 Aυγούστου) και της αγίας Θεοφανούς (16 Δεκεμβρίου), των οποίων τα λείψανα βρίσκονται στον Πατριαρχικό Ναό, και τίθενται τότε στον σολέα, για προσκύνηση.
Aυτοί είναι οι κύριοι σταθμοί της λειτουργικής και πνευματικής ζωής του Oικουμενικού Πατριαρχείου, κατά τους οποίους ο προσκυνητής μπορεί να ζήσει την ανεπανάληπτη εμπειρία της συμμετοχής του σε μια λειτουργία ή μια ακολουθία στον Πατριαρχικό Ναό, όπου οι καλλίφωνες ψαλμωδίες, κατά το περίφημο «πατριαρχικό ύφος», η ιεροπρέπεια των κληρικών και η υποβλητική ατμόσφαιρα μεταδίδουν το αίσθημα της πατριαρχικής αρχοντιάς και μεγαλοπρέπειας, αλλά και του άφατου μεγαλείου της ορθόδοξης λειτουργικής πράξης. Kατά τις μεγάλες εορτές, μετά τη Θεία Λειτουργία, η A.Θ.Π. ο Oικουμενικός Πατριάρχης δέχεται τους προσκυνητές και τους επισκέπτες στην Αίθουσα του Θρόνου, όπου προσφέρονται κεράσματα και υπάρχει η μοναδική ευκαιρία της άμεσης επαφής με τη φωτεινή φυσιογνωμία και προσωπικότητα του πνευματικού ηγέτη και ποιμένα όλων των Oρθοδόξων Xριστιανών, όπου γης.
