Γράφει ο Αρχιμανδρίτης Σωφρόνιος Γκουτζίνης
Ο βίος της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, που η Εκκλησία μας τιμά την Ε΄ Κυριακή των νηστειών και την 1η Απριλίου, είναι έργο του Αγίου Σωφρονίου Ιεροσολύμων και γνώρισε ευρεία διάδοση μεταξύ των χριστιανών, μοναχών και κοσμικών. Η μνήμη της Αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας, ορίστηκε να γιορτάζεται την Κυριακή 14 Απριλίου, καθώς πλησιάζουμε προς το τέλος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, προκειμένου με το παράδειγμά της να παρακινηθούν σε μετάνοια όσοι ραθυμούν και αισθάνονται απελπισμένοι από τις αμαρτίες τους.
Ποιες είναι όμως εκείνες οι πτυχές του βίου της Οσίας, που θα μπορούσαν όντως να διεγείρουν σε μετάνοια τον αδιάφορο και απελπισμένο άνθρωπο της εποχής μας; Το υπέροχο κείμενο του Αγίου Σωφρονίου μας οδηγεί στα εξής συμπεράσματα:
Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία επιδόθηκε στην πορνεία όχι (μόνο) για βιοποριστικούς λόγους, αλλά περισσότερο χάριν της ηδονής και της δύναμης που της χάριζε η ικανότητά της να προσελκύει τους άνδρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και κατά τη διάρκεια του πλου από την Αλεξάνδρεια προς την Παλαιστίνη, ακόμη και κατά την παραμονή της στην Ιερουσαλήμ, πριν φθάσει στο Ναό της Αναστάσεως, εξακολουθούσε να αγρεύει πελάτες στα δίχτυα της πορνείας. Η λεπτομέρεια αυτή του βίου της φανερώνει πως είχε δοθεί με όλη τη δύναμη της ύπαρξής της στο πάθος, προσπαθώντας να ζήσει τη ζωή της.
Η θαυμαστή Θεομητορική πρόνοια που την εμπόδισε από το να εισέλθει στο Ναό της Αναστάσεως έγινε αφορμή ολοκληρωτικής αλλαγής, δηλαδή αληθινής μετάνοιας. Μόνο τότε, όταν την άγγιξε το έλεος του Θεού, συνειδητοποίησε την πραγματική της κατάσταση, ήλθε σε αληθινή αίσθηση του εαυτού της και έφθασε σε συνειδητοποίηση του πόσο λάθος ήταν η ζωή της. Έτσι μεταποίησε σε αληθινή ζωή το πάθος: με την ίδια ορμή που έπεφτε στα βάθη της αμαρτίας, με τον ίδιο πόθο βίωσε και το υπαρξιακό βάθος της μετάνοιας. Αμέσως μόλις υποσχέθηκε νοερά στη Παναγία μας να αλλάξει ολοκληρωτικά, αξιώθηκε να προσκυνήσει «εν παρρησία», όπως μας λέγει ο υμνογράφος της ιερής ακολουθίας της, τον Τίμιο Σταυρό.
Η μετάνοια της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας δεν ήταν απλά μία ψυχολογικής φύσεως μεταστροφή, αλλά μία πλήρης αλλαγή ζωής. Η πανέμορφη πόρνη της Αλεξάνδρειας συνέχισε να ζει μέσα στη γύμνια, όχι όμως σε μαλακά στρώματα και μεταξωτά μαξιλάρια, αλλά μέσα στην τραχύτητα της ερήμου. Δεκαεπτά χρόνια πέρασε στην πορνεία και για άλλα τόσα πολεμήθηκε από τον πειρασμό με αβάσταχτο σαρκικό πόλεμο. Όμως με γενναίο φρόνημα και πόθο Χριστού αντιστάθηκε και έλιωσε το σώμα της στην άσκηση, σε τέτοιο βαθμό, ώστε όταν μετά από σαράντα επτά χρόνια τη συνάντησε ο Αββάς Ζωσιμάς (4 Απριλίου) να νομίζει ότι βλέπει κάποιο άυλο πνεύμα!!!
Ο ίδιος ο Αββάς μας διαβεβαιώνει πως την είδε να προσεύχεται στο Θεό χωρίς να πατά στη γη, ενώ διαπέρασε τον Ιορδάνη ποταμό περπατώντας πάνω στα νερά του, όπως παλαιότερα ο Ιησούς στη λίμνη της Τιβεριάδος! Ακόμη στον Βίο της περιγράφεται το γεγονός πως η Αγία είχε αξιωθεί και του διορατικού χαρίσματος αφού μπορούσε να «διαβάζει» τους λογισμούς του Αββά Ζωσιμά!!! Ομως παρά τα χαρίσματα που είχε λάβει με την άσκηση, δεν ησύχαζε. Ο πόθος της για το Χριστό είχε μείνει ανεκπλήρωτος, αφού δεν είχε ακόμα μεταλάβει τα Άχραντα Μυστήρια. Είναι βέβαιο πως ο Θεός μέσα στην αγαθή πρόνοιά του οικονόμησε τη συνάντησή της με τον Αββά Ζωσιμά, προκειμένου η Οσία να μεταλάβει. Η συμμετοχή της στη Θεία Κοινωνία αποτέλεσε το επιστέγασμα της Οσιακής της βιοτής, ήταν ο εξαγιασμός της! Αφού ενώθηκε με τον Χριστό μέσω της Θείας Μεταλήψεως, έφθασε στην εκπλήρωση του πόθου της. Δεν είχε νόημα να ζει άλλο σε αυτό τον κόσμο. Επανέλαβε τους λόγους του Αγίου Συμεών του Θεοδόχου «Νυν απολύεις την δούλην σου Δέσποτα…». Την ίδια ημέρα που κοινώνησε, ο Κύριος την κάλεσε κοντά Του.
Η Οσία Μαρία προετοίμασε και τα της ταφής της, αφού είχε παρακαλέσει τον Αββά Ζωσιμά να έρθει και την επόμενη χρονιά στον τόπο της πρώτης συναντήσεώς τους. Οπως μας πληροφορεί ο Αγιος Σωφρόνιος, ο Αββάς Ζωσιμάς βρήκε το νεκρό σώμα της Αγίας, η οποία του είχε αφήσει γραφή που έλεγε τα εξής: «Θάψον, Αββά Ζωσιμά, εν τούτω τω τόπω της ταπεινής Μαρίας το λείψανον». Στην ταφή της παρέστη και ένα λιοντάρι που είχε ανοίξει τον τάφο της, αφού ο Αββάς Ζωσιμάς, υπέργηρος ων, αδυνατούσε να το κάνει.
Από όσα επισημάνθηκαν παραπάνω, προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα πως η Αγία Μαρία η Αιγυπτία είναι πρότυπο αληθινής μετάνοιας, που εν πολλοίς ανατρέπει κάθε δικανική προσέγγιση του μυστηρίου, κάθε προσδοκία αξιομισθίας για τις αρετές μας. Το γεγονός ότι η πόρνη της Αλεξάνδρειας είναι Αγία της Εκκλησίας μας και μάλιστα ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ, πιστοποιεί ότι ο Θεός μας είναι ένας Θεός των εκπλήξεων, οπότε κανείς μας δεν θα πρέπει να επαναπαύεται πως κέρδισε τη σωτηρία του, αλλά και κανείς μας δεν θα πρέπει να απελπίζεται πως δεν αξίζει να σωθεί. Τα πάντα εναπόκεινται στην προαίρεσή μας. Η επιλογή είναι δική μας.
