Toυ π. Σωφρόνιου Γκουτζίνη
Πρωτοσύγκελλου Ι.Μ. Ξάνθης και Περιθεωρίου
Aρχιμανδρίτη Οικουμενικού Θρόνου
Παραφράζω, αγαπητοί αναγνώστες, τον τίτλο του γνωστού Παπαδιαμαντικού διηγήματος, γιατί τα όσα ακολουθούν δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ένας άτεχνος στοχασμός πάνω στη μεγάλη αυτή ημέρα, κατά την οποία η Ορθοδοξία γιορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου. Οπως χαρακτηριστικά γράφει ο ιερός υμνογράφος, την ημέρα αυτή:
«Η πηγή της ζωής εν μνημείω τίθεται
και κλίμαξ προς ουρανόν ο τάφος γίνεται»
(Προσόμοιον Μ. Εσπερινού)
Ετσι ο Δεκαπενταύγουστος, όπως και κάθε άλλη γιορτή αγίου της Εκκλησίας μας, συνιστά ένα παράδοξο· το παράδοξο του να γιορτάζουμε τον θάνατο. Αυτό το κάνουμε, όχι γιατί ο θάνατος είναι κάτι για το οποίο πρέπει να χαιρόμαστε, αλλά γιατί χαιρόμαστε για τη δυνατότητα και τη δύναμη που μας χαρίζει η Εκκλησία για να τον νικήσουμε.
Γιορτάζουμε τον θάνατο ως μία πρόσκαιρη κοίμηση. Οχι πια ως κάθοδο στον Αδη, αλλά ως άνοδο στον ουρανό. Ολοι έχουμε την δωρεά του Θεού να βιώσουμε τον θάνατο ως κοίμηση, δωρεά που πρώτη δέχθηκε η Παναγία με την ολοπρόθυμη αυτοπροσφορά της στην πρόσκληση του Θεού κατά τον Ευαγγελισμό, να δεχθεί να γεννηθεί από αυτήν ο Χριστός: «Ιδού η δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου» (Λουκ. 1, 38). Με την απόλυτη αυτή υπακοή της, έκανε προσιτό σε όλους μας το δώρο της νίκης εναντίον του θανάτου. Ετσι ο Χριστός, που γεννήθηκε «εφάπαξ κατά σάρκα» από την Παναγία, γεννιέται έκτοτε διαρκώς «κατά πνεύμα» από αγάπη προς τον καθένα που είναι πρόθυμος να Τον δεχθεί· γίνεται βρέφος και μορφοποιείται μέσα του με τις αρετές, κατά τον Αγιο Μάξιμο τον Ομολογητή. (Κεφάλαια διάφορα 1,8, PG 90,1181AB).
Ο πιστός, αντίστοιχα, λαμβάνει πνευματικά τη θέση της Παναγίας και γίνεται με τη χάρη του Θεού μητέρα του Χριστού, όπως γίνεται και αδελφός του και μέλος του ίδιου του σώματός του με την ένταξή του στην Εκκλησία και τη συμμετοχή του στο Βάπτισμα και τη Θεία Ευχαριστία, κατά τον λόγο του Κυρίου: «Μήτηρ μου και αδελφοί μου ούτοί εισιν οι τον λόγον του Θεού ακούοντες και ποιούντες αυτόν» (Λουκ. 8,21).
Για τον Χριστό, την Παναγία, αλλά και τον κάθε πιστό, ο θάνατος δεν είναι το τέλος της ζωής του, δεν είναι αφανισμός του· είναι κοίμηση και απαρχή μίας νέας ζωής· ζωής αληθινής και αιώνιας. Γι’ αυτό και η Παναγία, όπως λέγεται και σε ύμνο της Εορτής: «θνήσκουσα, συν τω Υιώ εγείρεται διαιωνίζουσα» (Κοσμά Μελωδού, Κανών, ωδή α΄). Δηλαδή πεθαίνοντας, ανασταίνεται και ζει αιώνια με τον Υιό της. Ως μητέρα της Ζωής ζει την αιώνια ζωή με τον Αρχηγό της Ζωής.
Ο πιστός που ζει με πίστη στον Χριστό, με τον θάνατό του εισέρχεται σε μία νέα προοπτική αθάνατης και ουράνιας ζωής. Αυτό που ίσχυσε για την Παναγία, ισχύει για κάθε πιστό που δέχεται και εφαρμόζει τον λόγο του Θεού· ισχύει για κάθε πιστό που σαρκώνει στη ζωή του το θέλημα του Θεού και μιμείται την ταπείνωση της Παναγίας. Οπως με την Παναγία πραγματοποιήθηκε «εφάπαξ» η κατά σάρκα γέννηση του Χριστού, για να ακολουθήσει σε κάθε άνθρωπο η κατά πνεύμα γέννησή Του, έτσι συντελέσθηκε και η μετάστασή της στους ουρανούς, για να ακολουθήσει για κάθε άνθρωπο η ανάσταση και η μετάστασή του στην αιώνια Βασιλεία του Υιού της.
Μέσα στον αγώνα της καθημερινής μας ζωής μπορούμε να λάβουμε μία υποψία νίκης πάνω στον θάνατο και μεταβάσεως από την παρούσα πραγματικότητα στη μέλλουσα, από αυτή τη ζωή στην άλλη ζωή, που μάλιστα είναι ζωή ανώτερη και πιο αληθινή, όπως ακράδαντα πιστεύει και διδάσκει η Εκκλησία μας. Αυτή η υποψία μέσα από την εμπειρία μεταβάλλεται σε πεποίθηση. Η εμπειρία αυτή δεν είναι άλλη από εκείνη της χριστιανικής αγάπης. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Α΄ Επιστολή του γράφει σχετικά: «Εμείς ξέρουμε ότι έχουμε περάσει από τον θάνατο στην ζωή, γιατί αγαπάμε τους αδελφούς μας· όποιος δεν αγαπά τον αδελφό του παραμένει στον θάνατο» (Α΄ Ιω.3, 14). Με την αγάπη ανασταίνουμε τους άλλους μέσα μας, έστω κι αν αυτοί έχουν από καιρό πεθάνει. Οπως και αυτοί που μας αγαπούν μας έχουν μέσα τους ζωντανούς όχι μόνο πριν, αλλά και αφού πεθάνουμε.
Η γιορτή λοιπόν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η πανευφρόσυνη ημέρα του Δεκαπενταύγουστου, είναι η γιορτή της Θεομητορικής Αναστάσεως, αλλά και προάγγελος της δικής μας Αναστάσεως. Δεν είναι λοιπόν, διόλου τυχαίο ότι ο λαός μας χαρακτηρίζει τη σημερινή γιορτή ως «καλοκαιριάτικο Πάσχα». Με το Πάσχα της Ανοιξης γιορτάζουμε την Ανάσταση του Χριστού, τη νίκη του εναντίον του θανάτου, που άνοιξε σε όλους μας την οδό για την αιώνια ζωή. Στον Δεκαπενταύγουστο, στο «καλοκαιριάτικο Πάσχα», γιορτάζουμε την πορεία της Μητέρας του Χριστού, της Παναγίας, επάνω στην οδό που άνοιξε ο Υιός της για Αυτήν και για ολόκληρο τον κόσμο.
Τόσο με το ανοιξιάτικο όσο και με το καλοκαιριάτικο Πάσχα θεμελιώνεται και φανερώνεται στον κάθε χριστιανό το αιώνιο Πάσχα, η αιώνια Ανάσταση, που προσφέρεται στον καθένα μας και μπορεί από τον καθένα μας να βιωθεί, όχι μόνο ως μελλοντική προσδοκία, αλλά ως καθημερινή εμπειρία ζωής, δηλαδή ως εμπειρία αγάπης.
