Toυ π. Σωφρόνιου Γκουτζίνη
Πρωτοσύγκελλου Ι.Μ. Ξάνθης και Περιθεωρίου
Aρχιμανδρίτη Οικουμενικού Θρόνου
Η Ιερά Μητρόπολη Ξάνθης και Περιθεωρίου ευτύχησε στην πορεία του εκατονταετούς ελεύθερου βίου της να έχει ποιμενάρχες οι οποίοι εποίμαναν με σύνεση την τοπική εκκλησία και επέδειξαν σημαντικό φιλανθρωπικό έργο. Αυτοί είναι οι:
• Ιμβρου και Τενέδου Πανάρετος (Πετρίδης) ως Τοποτηρητής 1919-1920
• Ανθιμος (Αναστασιάδης) 1920-1922 (β΄ περίοδος)
• Πολύκαρπος (Ψωμιάδης) 1922-1935
• Ιωακείμ (Μαρτινιανός) (1935-1941 και 1945-1953)
• Αντώνιος (Κλαουδάτος) (1954-1994) και
• Παντελεήμων (Καλαφάτης) 1995 έως σήμερα,
ενώ Ξάνθης και Περιθεωρίου διετέλεσε και ο Ιωακείμ (Σμυρνιώτης 1942-1945), που όμως δεν εγκαταστάθηκε ποτέ λόγω της βουλγαρικής κατοχής.
Ο τοποτηρητής Πανάρετος και ο Ανθιμος παρέλαβαν μία καθημαγμένη Ξάνθη. Η οικονομία της περιοχής είχε καταστραφεί. Ο Ανθιμος επιδόθηκε κυρίως στο έργο της επανασυστάσεως της Ιεράς Μητροπόλεως, η οποία βρισκόταν σε πλήρη οικονομική ένδεια, ώστε να μην μπορεί να ανταποκριθεί ούτε καν στα νοσήλια του βαρέως ασθενούντος Ποιμενάρχη της.
Τον αποθανόντα Ανθιμο διαδέχθηκε ο από Νεοκαισαρείας Πολύκαρπος Ψωμιάδης, που έφθασε στην Ξάνθη πρόσφυγας και ο ίδιος, τον Οκτώβριο του 1922. Ευθύς αμέσως αναλίσκεται στον αγώνα για την εγκατάσταση των αστέγων και λιμοκτονούντων προσφύγων, και ιδιαίτερα των ορφανών. Πείθει τη Δημογεροντία ώστε «όλαι αι Μοναί της πόλεως τεθώσιν εις την διάθεσιν των Αμερικανών… διά την περίθαλψιν και συντήρησιν ικανών χιλιάδων ορφανών εκ των διαφόρων ορφανοτροφείων της Μικράς Ασίας». Ιδρύει μάλιστα το ορφανοτροφείο αρρένων, το οποίο στεγάστηκε και λειτούργησε στη Μονή Ταξιαρχών και το θηλέων στο κέντρο της πόλεως, επί της σημερινής οδού Βενιζέλου.
Τον Ιανουάριο του 1927 ο Πολύκαρπος μεταβαίνει στις ΗΠΑ για «λογεία» μεταξύ των ομογενών υπέρ των προσφύγων της Μητροπόλεώς του, από την οποία επέστρεψε την 1η Απριλίου του ιδίου έτους. Αργότερα νέες μέριμνες προστίθενται, με την εξαθλίωση των καπνεργατών από την κατάρρευση του καπνεμπορίου λόγω του παγκόσμιου οικονομικού κραχ.
Τον Απρίλιο του 1933 η πείνα και η ανεργία κορυφώνονται. Ο Δήμος και η Πολιτεία διανέμουν ημερησίως σε 5.000 δικαιούχους 128 γραμμάρια ψωμιού, ενώ οι άποροι φθάνουν τις 15.000… Ο Πολύκαρπος και πάλι έρχεται αρωγός για τη δημιουργία συσσιτίων. Το 1935 για πολιτικούς λόγους κηρύσσεται έκπτωτος και αποχωρεί οριστικά από την Ξάνθη.
Ο διάδοχός του Ιωακείμ Μαρτινιανός, εργάσθηκε με ενθουσιασμό κατά τη διάρκεια του ελληνο-ιταλικού πολέμου στις οργανώσεις «η φανέλα του στρατιώτη», το «σπίτι του στρατιώτη» και των εθελοντών αιμοδοτών. Η κατάρρευση του μετώπου και η βουλγαρική κατοχή που ακολούθησε, απομάκρυναν τον Ιωακείμ από το ποίμνιό του στο οποίο επέστρεψε το 1945, γερασμένος και φιλάσθενος. Εργάστηκε με όλες τις δυνάμεις του για την ανακούφιση του πληθυσμού. Προέδρευε του Ερυθρού Σταυρού, της Μέριμνας για τους Στρατιώτες, του ΠΙΚΠΑ, του Εθνικού Ορφανοτροφείου Θηλέων, της Οικοκυρικής Σχολής κ.ά. Φιλόπτωχος και ελεήμων ο ίδιος διέθετε τον μισθό και τα «τυχηρά» που ελάμβανε, για την ανακούφιση πτωχών οικογενειών, οι οποίες καθημερινώς «πολιορκούσαν» τον Μητροπολιτικό Οίκο. Απεβίωσε πάμπτωχος σε ηλικία 78 ετών στις 10 Δεκεμβρίου του 1953.
Ο διάδοχός του Αντώνιος (Κλαουδάτος) υπήρξε ο μακροβιότερος Ποιμενάρχης της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθεωρίου. Παρέλαβε την επαρχία του στην αρχή της μεγάλης καπνικής κρίσεως το 1954 και την παρέδωσε στο τέλος της ποιμαντορίας του (1994) ακμάζουσα τόσο στον οικονομικό όσο και στον κοινωνικό τομέα. Δύο υπήρξαν τα σημαντικότερα φιλανθρωπικά έργα του μακαριστού Μητροπολίτου Ξάνθης κυρού Αντωνίου: η μέριμνά του διά την ανοικοδόμηση της πυρίκαυστης Εκκλησιαστικής Σχολής Ξάνθης και του Οικοτροφείου της, μετά την πυρκαγιά του 1975 και η οργάνωση τόσο του Κεντρικού όσο και των Ενοριακών Φιλόπτωχων Ταμείων. Ο Μητροπολίτης Αντώνιος κοιμήθηκε σε βαθύ γήρας την 25η Ιουλίου 1994.
Ο νυν Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου κ.κ. Παντελεήμων, μερίμνησε ευθύς αμέσως για την επέκταση του φιλανθρωπικού έργου της τοπικής Εκκλησίας. Κίνητρο της εκκλησιαστικής φιλανθρωπίας δεν είναι ένας ακτιβισμός, αλλά: «Η προς τον πλησίον εφαρμοσμένη αγάπη, που αποτελεί απόδειξη της προς τον Θεόν αγάπης».
Πολύ πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση ιδρύει το «Τραπέζι της Αγάπης» (1995), συσσίτιο το οποίο παρασκευάζει 150 μερίδες φαγητού καθημερινώς.
Ως επικεφαλής κοινωνικών φορέων ιδρύει το 2012 το Κοινωνικό Ιατρείο και Κοινωνικό Φαρμακείο Ξάνθης, που δίνουν δωρεάν περίθαλψη και φαρμακευτική αγωγή σε απόρους, ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Παράλληλα η Ιερά Μητρόπολη σε συνεργασία με τη ΜΚΟ της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών «Αποστολή» αλλά και με τον Δήμο Ξάνθης, πραγματοποιεί τακτικά διανομές τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης σε απόρους.
Με μέριμνα του Μητροπολίτου επίσης, λειτουργούν το Γενικό και τα Ενοριακά Φιλόπτωχα Ταμεία της Ιεράς Μητροπόλεως και το Κοινωνικό Παντοπωλείο. Ο Μητροπολίτης ακόμη προεδρεύει της Συνοδικής Επιτροπής Επιδόματος Τρίτου Τέκνου για τις Ιερές Μητροπόλεις της Θράκης.
Από τα παραπάνω εύκολα συνάγεται το συμπέρασμα ότι όλοι οι κατά την εκατονταετία ελευθέρου εθνικού βίου ποιμενάρχες της Ι.Μ. Ξάνθης και Περιθεωρίου , αγωνίστηκαν κατά δύναμη ώστε να επαρκέσουν στις χρείες του εν ανάγκη ποιμνίου τους. Παρουσιάσαμε σήμερα πτυχές της φιλανθρωπικής διακονίας τους.
Την ερχόμενη εβδομάδα θα παρουσιάσουμε σε ιδιαίτερο άρθρο, τη Μονάδα Φροντίδος Ηλικιωμένων της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης «Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ».
