Του Αλεξάνδρου Π. Κωστάρα
Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Θράκης
Η πρόσφατη είδηση της απόφασης του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων να καταργήσει την αργία της Εορτής των Τριών Ιεραρχών, ως πρώτο άκουσμα μας ξάφνιασε ειλικρινά. Ετσι γίνεται πάντα, όταν μαθαίνει κάποιος ξαφνικά ότι καταργείται μια καθιερωμένη από παλιά αργία, που είναι συνυφασμένη με μία παραδοσιακή εθνική ή θρησκευτική γιορτή. Ζώντας σε μία εποχή έκδηλου αναθεωρητισμού η είδηση της κατάργησης μιας τέτοιας αργίας σε γεμίζει συνοφρύωση. Σε φοβίζει. Ψάχνεις τότε να βρεις την εξήγηση αυτής της κατάργησης. Τι σημαίνει το γεγονός ότι καταργείται η αργία μιας εθνικής ή θρησκευτικής εορτής, ας πούμε η αργία της 25ης Μαρτίου ή της 28ης Οκτωβρίου ή η αργία των Χριστουγέννων ή του Πάσχα; Το μυαλό σου πηγαίνει σε μία αρνητική αξιολόγηση του εορταζόμενου γεγονότος εκ μέρους της Πολιτείας. Και η σκέψη σου δεν αφίσταται της πραγματικότητας, όταν η σχετική κατάργηση προέρχεται από εθνομηδενιστικά ή αθεϊστικά καθεστώτα.
Δεν πρόκειται όμως περί αυτού εδώ. Οχι μόνο διότι η συζητούμενη αργία δεν είναι της «πρώτης γραμμής», σαν τις προαναφερθείσες, αλλά και διότι δεν είναι γενική αλλά ειδική αργία, ισχύουσα μόνο για τα σχολεία. Κυρίως όμως διότι η σημερινή πολιτική συγκυρία δεν μπορεί να «επιστεγάσει» απαισιόδοξες σκέψεις που παραπέμπουν στην πολιτική απαξιολόγηση σπουδαίων εθνικών και θρησκευτικών γεγονότων, αν ληφθεί υπόψη ότι η παρούσα Κυβέρνηση, σε αντίθεση με την προηγούμενη, έχει προδήλως πατριωτικό-παραδοσιακό χαρακτήρα. Επομένως αλλού πρέπει να αναζητηθεί η εξήγηση της κατάργησης της εν λόγω αργίας κατά την ημέρα της Εορτής των Τριών Ιεραρχών. Την επιζητούμενη εξήγηση «φωτίζουν» οι διευκρινίσεις που έδωσε η κ. Υπουργός Παιδείας ταυτόχρονα με την εξαγγελία του μέτρου της κατάργησης της εν λόγω αργίας. Οπως δήλωσε σχετικά η κ. Κεραμέως, το συγκεκριμένο μέτρο του Υπουργείου δεν καταργεί την Εορτή των Τριών Ιεραρχών ως Σχολική Εορτή. Την εξορθολογίζει, ώστε να είναι πραγματικά ημέρα τιμής και μνήμης των Τριών Μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας για την πνευματική «γαλουχία» που προσέφεραν, όχι μόνο σε ολόκληρη την Οικουμένη, αλλά και στην Ελληνική Παιδεία ειδικότερα, την οποία «άρδευσαν» αδιαλείπτως επί 16 και πλέον αιώνες με τα «νάματα» της Θεογνωσίας και της σοφίας.
Συμβαίνει δηλ. και στην περίπτωση της Εορτής των Τριών Ιεραρχών κάτι ανάλογο με εκείνο που γνωρίσαμε πριν από μερικούς μήνες σε σχέση με το πανεπιστημιακό άσυλο. Τις εξαγγελίες της Κυβέρνησης για νομοθετικές παρεμβάσεις στη λειτουργία του ασύλου τις χαρακτήρισαν ορισμένοι ως κατάργηση του ασύλου, ενώ στην πραγματικότητα δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα «βοτάνισμα» του πανεπιστημιακού «αγρού», όπως είχα την ευκαιρία να σημειώσω τότε από τις στήλες άλλης εφημερίδας, για να αφαιρεθούν από αυτόν τα «ζιζάνια» που «έπνιγαν» τη σωστή «καλλιέργεια» του ασύλου. Το ίδιο ακριβώς «βοτάνισμα» κάνει τώρα η κ. Υπουργός Παιδείας και στην Εορτή των Τριών Ιεραρχών. Η καθιερωμένη σχετική σχολική αργία λειτουργούσε στην πράξη τις τελευταίες δεκαετίες, ιδίως από την εποχή της Μεταπολίτευσης και εντεύθεν, ως ευκαιρία μαζικής μετάβασης της μαθητιώσης νεολαίας, όχι βέβαια στους Ιερούς Ναούς, για να τιμηθούν οι Αγιοι των Γραμμάτων, αλλά στα μπαρ και στις καφετέριες της περιοχής. Το φαινόμενο αυτό είχε επικριθεί από πολλούς, μεταξύ άλλων και από τον γράφοντα. Ουδείς όμως τολμούσε να βάλει τάξη στα κακώς κείμενα. Ακόμη και η προηγούμενη Κυβέρνηση «της αριστεράς του τίποτα» βολευόταν με την υπάρχουσα κατάσταση και συντηρούσε τον θεσμό μίας άνευ περιεχομένου αργίας, η οποία εξυπηρετούσε τους στόχους της, αφού στα μπαρ και στις καφετέριες έχει κράτος και εξουσία η αθεΐα και ο μηδενισμός. Μόνον η παρούσα Κυβέρνηση έδειξε το απαραίτητο πολιτικό θάρρος και πήρε στα χέρια της το «νυστέρι», για να «σπάσει» το «απόστημα» που είχε δημιουργήσει η παγιωμένη, στρεβλή περί αργίας αντίληψη. Και είναι αξιέπαινη η Κυβέρνηση για αυτή την «τομή» που επέφερε στον τρόπο του εορτασμού της ημέρας των Τριών Ιεραρχών.
Προσωπικά αισθάνομαι ιδιαίτερα την ανάγκη να το υπογραμμίσω αυτό, διότι τελευταία έχω ασκήσει αυστηρή κριτική σε πολλές επιλογές της συγκεκριμένης Υπουργού για πολλές ατυχείς ενέργειες ή παραλείψεις της στον τομέα της παιδείας. Τώρα όμως είναι η ώρα των δικαιολογημένων επαίνων. Μόνον έτσι μπορεί, νομίζω, να φανεί καθαρά ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως προκατάληψη στην ασκούμενη κριτική εκ μέρους μου επί των πεπραγμένων της εν λόγω Υπουργού Παιδείας, όταν επικρίνονται οι πλημμέλειές της ως πολιτειακού οργάνου και εξαίρονται αντιστοίχως οι ορθές επιλογές της. Κριτήριο σε κάθε περίπτωση είναι – και πρέπει ασφαλώς να είναι – όχι βέβαια οι προσωπικές δοξασίες του καθενός, αλλά η δεοντολογία που διέπει τον τομέα της συγκεκριμένης κρατικής δραστηριότητας. Τις προσωπικές του δοξασίες μπορεί να τις χρησιμοποιήσει κάποιος μόνον ως στοιχείο αναδιαμόρφωσης της δεοντολογίας που διέπει τον συγκεκριμένο χώρο. Ποτέ όμως ως σημείο αναφοράς της κριτικής του. Αυτή πρέπει να εδράζεται πάντοτε στην δεοντολογία του χώρου, η οποία προκύπτει από τις παγιωμένες αρχές και αξίες που ισχύουν στον χώρο αυτό. Οι συγκεκριμένες αρχές και αξίες διαμορφώνουν τους σχετικούς δεοντολογικούς κανόνες της συμπεριφοράς μας και στέλνουν προς όλους μας, άρχοντες και αρχόμενους, επιταγές ή απαγορεύσεις που πρέπει να γίνονται σεβαστές ομοίως από όλους.
Στην προκειμένη περίπτωση της Εορτής των Τριών Ιεραρχών η δεοντολογία αυτής ως Σχολικής Εορτής επιβάλλει την ημέρα που τιμάται η μνήμη των «Τριών Μεγίστων Φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος», κατά το τροπάριο της Εορτής, να αργούν τα σχολεία, να μην γίνονται δηλ. μαθήματα εκείνη την ημέρα, για να μαθητεύσουν όλοι, διδάσκοντες και διδασκόμενοι, στις ανυπέρβλητες διδαχές των Τριών Ιεραρχών, διδαχές Θεογνωσίας, σοφίας και υποδειγματικού ρητορικού διαλόγου επί όλων των φυσικών και μεταφυσικών προβλημάτων, που μας εγγίζουν όλους ανεξαιρέτως. Και πρωτίστως βέβαια τους μαθητές των σχολείων. Ο πνευματικός πλούτος που φέρνουν πάντα μαζί τους οι Τρεις Ιεράρχες ως διαχρονικό «άρτο» ζωής, δεν γινόταν ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες κτήμα της πνευματικά «λιμοκτονούσης» μαθητιώσης νεολαίας. Τις συνέπειες αυτής της πνευματικής «ασιτίας» των μαθητών στα σχολεία τις βιώνουμε όλοι στις καθημερινές μας «διαδρομές» μέσα στην κοινωνία. Είναι λοιπόν ευπρόσδεκτη η απόφαση του Υπουργείου Παιδείας να εξορθολογίσει τον εορτασμό της ημέρας των Τριών Ιεραρχών, ώστε εκείνη την ημέρα, χωρίς να γίνονται μαθήματα στα σχολεία, μέσα από τις ομιλίες και τις άλλες σχετικές εκδηλώσεις σε αυτά, να ξαναρχίσουν επιτέλους να «ποτίζουν» τις ψυχές των μαθητών τα ζείδωρα «νάματα» των Τριών Ιεραρχών, όπως γινόταν παλιά στα χρόνια τα δικά μας. Τότε δεν θα έχει καμιά απολύτως αξία το ζήτημα, αν την πνευματική «ευωχία» που θα απολαμβάνουν τα παιδιά μας θα την λέμε αργία ή ευλογημένη ημέρα δράσης μέσα στα σχολεία.
