Γράφει ο Σταύρος Γουλούλης
Δρος Βυζαντινής Τέχνης
Ας δούμε σε μία άλλη χώρα πώς γίνεται εκλογή προέδρου, αρχηγού. Θα πουν βέβαια “κάποιοι” ότι αφορά σε συγκεντρωτικά καθεστώτα, όμως πριν επιτευχθεί το τέλειο πολίτευμα επί γης, σημασία έχει η προσαρμογή, η επιβίωση! Αχ αυτοί οι “διανοούμενοι” ιδίως καταναλωτικοί δημοσιογράφοι, όταν “κάνουν” Ιστορία!
Εξαρχής, εξηγούμαι, δεν αποσκοπώ σε κριτική, θετική ή αρνητική, του Βλαντιμίρ Πούτιν, αλλά εξετάζω τη φαινομενολογία του εκτοπίσματός του. Θα υπάρξει “δίδαγμα” και “ρητόν”.
Κάτι σήμαινε στον Ρώσο πολίτη, όταν ξαφνικά εμφανίστηκε ως πρωθυπουργός (1999), νεότατος, κι έγινε πρόεδρος με αιφνίδια (;) παραίτηση του Μπόρις Γιέλτσιν (31 Δεκ. 1999): Η γ΄ χιλιετία βρίσκει νέο Ρώσο πρόεδρο! Ούτε μέρα απώλειας.
Κάποιοι τον προώθησαν, μία τεράστια χώρα θα ήταν επικίνδυνο, για όλους, να μην έχει Σύστημα που τη ρυθμίζει, αλλά η χρονική συγκυρία αρκεί να δώσει πλέον συμβολική διάσταση στην έντονη πολιτική παρουσία του. Ωστόσο τυχαίνει το όνομά του να θυμίζει στρατιωτικό παράγγελμα: «πούτ» (В путь! Με ένα σχεδόν άηχο [ι] πριν και μετά το «πουτ»). Σημαίνει «Let’s go». «Εμπρός»: Προωθητικό παράγγελμα για την γ΄ χιλιετία; [Go, σήμα κατατεθέν της ορμής (genius) των Αγγλοσαξόνων].
Μπορεί να είναι εντελώς τυχαίο ότι διάλεξαν ένα όνομα-σύμβολο για δεκαετίες στο στόμα εκατομμυρίων Ρώσων. “Ονομα” που αξία έχει, βέβαια, αν είναι και “πράγμα”. Αρμόδιοι θα μπορούσαν να μας πουν αν συντελεί στη δημοτικότητά του. Αλλά μπορούμε μόνοι μας να σκεφθούμε πόσες φορές ακούγεται κάθε μέρα ένα όνομα που συνειρμικά οδηγεί στο “Πάμε παιδιά”! Go on! Η παράδοση των μεγάλων κρατών καλλιεργούσε τέτοια υπονοούμενα, όπως στη δημοκρατική και αυτοκρατορική Ρώμη, ενίοτε δε άλλαζαν δύσκολα ονόματα. Εμείς λ.χ. θα κάναμε πρωθυπουργό έναν κάποιο “Βλαχοδημητρόπουλο”; Η ουσία είναι ότι το ρωσικό σύστημα βρήκε ένα νέο ταλέντο, εμφανίσιμο, και το αξιοποίησε. Και οι Αμερικανοί ανακάλυψαν Κλίντον και Ομπάμα και τους έβγαλαν από μικρούς στο κλαρί. Ισχύει και στο εμπόριο, γνωστά ή περιεκτικά ονόματα πιάνουν τόπο, γίνονται σήμα κατατεθέν, brand name: ακουόμενα, φαινόμενα, «αμ’ έπος, αμ’ έργον». Ή το αντίστροφο: «Ολυμπιακή», Olympic, το μεγαλύτερο σήμα κατατεθέν, λέγεται, στην ιστορία του καπιταλισμού! Μετεβλήθη σε σκράπ!
Ο Βλαδίμηρος στη χώρα που ζει επιβάλλει υπέρ άνθρωπον στα ΜΜΕ την εμφάνισή του, καλλιεργεί τον μύθο του. Μέτριος για Ρώσο στο ανάστημα (1.70), αλλά ιδιαίτερα εξασκημένος σε κάθε τι αθλητικώς επιστητό. (Κυκλοφορούν πολλά φιλμάκια στο διαδίκτυο με δραστηριότητες από ψάρεμα, χόκεϊ επί πάγου, μπάνιο στα παγωμένα νερά στα Θεοφάνεια, μέχρι πιάνο). Γάτος πραγματικός, μπορεί και να κάνει τους πολίτες του να πιστεύουν ότι θα τους γραπώσει! Η δύναμη της χώρας του όμως τον μετέτρεψε σε πολιτικό αίλουρο, παίζει όλους στα δάκτυλα! Στο μυαλό σφιχτός, άνδρας με πυγμή, επιδεικνύει σύνεση, γενναιοδωρία. Η τεράστια Ρωσία έχει ειδικές ανάγκες, χρειάζεται ηγέτες με στίγμα, γκισέμια. Σαν στρατιωτικά παραγγέλματα. Ας θυμηθούμε τον «Πατερούλη» Ιωσήφ Βησαριόνοβιτς, λεγόταν Στάλιν. Ατσάλινος! Τώρα όμως βρέθηκε “καλλιτέχνης”! Αλλά και στο Βυζάντιο πρόβαλλαν τον Δαβίδ να παίζει μουσικό όργανο, εννοούσαν τον αυτοκράτορα που “έπαιζε” πολιτική αρμονία. Τέτοιες χώρες χρειάζονται πυγμή, όχι ταύρου σε υαλοπωλείο, αλλά διευθυντή ορχήστρας. Κι ο προκάτοχος Μπόρις Γιέλτσιν ήταν ικανός να διευθύνει πραγματική ορχήστρα, αλλά παρέδωσε τη χώρα του και σε ατσαλάκωτους και σε ΔΝΤ. Αντιφατικό! Το σοκ για τους Ρώσους στη δεκαετία ’90, του κατώτερου στην εμφάνιση προκατόχου τού Πούτιν ήταν τόσο έντονο, σε σημείο που ήταν πια ζήτημα ύπαρξης να ορίσουν ένα πιο συγκροτημένο άτομο, να ελέγχει πρώτα το σώμα του. [Εκτός αν οργανώθηκε, ως ενίοτε συμβαίνει, και η αντίθεση του ζεύγους Γιέλτσιν-Πούτιν]. Επί εποχής Γιέλτσιν πάντως συνέβησαν απίστευτα, λ.χ. λίγο οι συντάξεις, λίγο ο ρωσικός χειμώνας, πήραν μαζί τους εκατομμύρια ηλικιωμένους…
Ο Πούτιν αποτελεί φαινόμενο υπερανθρώπου των μαζών; Ισως, αλλά αυτές οι τεράστιες χώρες μάλλον δεν μπορούν να κυβερνηθούν αλλιώς. Θέλουν έναν ζωντανό μύθο. Ετσι ήταν, έτσι θα είναι. Αλλά δεν κατέβηκε από τον ουρανό (ούτε επιβάλλεται πλέον άνωθεν). Είχε ήδη προωθηθεί σε ανώτερα κλιμάκια ως οικονομολόγος και πολιτικός, αρχίζοντας από τη γνωστή ΚGB.
Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να μας έλεγαν οι Ρώσοι αν, και κατά πόσο έπαιξε ρόλο το προωθητικό όνομά του, ή έστω αν ο ίδιος το καλλιέργησε να είναι “όνομα και πράγμα”, άνθρωπος πορείας. Αλλά κι αν ασυνείδητα επέλεξαν οι του εκεί συστήματος αυτό το άτομο, και λόγω ονόματος έναντι άλλου πιο ουδέτερου, θα ήταν ακόμη πιο ενδιαφέρον. Η τύχη δουλεύει ενίοτε υποδόρια, εκτός λογικής, υπολογισμού. Εκεί, ένας βόρειος λαός, που πεθαίνει από το κρύο, έχει έντονο ένστικτο αυτοσυντηρήσεως.
[Η ενεργητική έννοια «πουτ» στη Ρωσία φαίνεται στο δημοφιλέστατο εκεί εμβατήριο (από κινηματογραφική ταινία: 1954) «πούτ, πουτ, σαλντάτι πουτ». (Εμπρός, εμπρός φαντάροι, εμπρός) [Google: Red Army Choir. Let’s go] καταξιωμένο στις γιορτές για την «Ημέρα της Νίκης».]
Στην Ελλάδα φέρνουμε κι εδώ Ανθρώπους από το πουθενά και μακάρι να μας βγει σε καλό. Εχουν γνώση οι φύλακες;
Αυτό είναι! Μερικοί λαοί που έχουν τραβήξει μπροστά στην Ιστορία, το έκαναν με απλά λόγια: «Let’s go»! «Πουτ, πουτ»!
