Του Σταύρου Γουλούλη
Η ελληνική επανάσταση του 1821 προγραμματίσθηκε για την 21η Μαρτίου, στην εαρινή ισημερία, αλλά επικράτησε ο εορτασμός την 25η Μαρτίου, του Ευαγγελισμού. Βέβαια, μερικοί σχολιαστικοί της ιστορίας ερίζουν γι’ αυτή την ασήμαντη διαφορά. Θα πρέπει όμως να ληφθεί υπόψη ότι προγραμματισμένη κάποια χρόνια πιο πριν, τα δύο [21] ενέχουν υπόνοια συνωμοτικού κρυπτογράμματος και τίποτα περισσότερο. Απλό σημείον αναφοράς. Στην πράξη ο ποιητικός ελληνικός λαός παθιάζεται με τη θρησκευτική αίσθηση των πραγμάτων: Αφού ο Θεός έγινε άνθρωπος, όλα ήταν δυνατά, ακόμη και σκλάβοι πέντε αιώνων να ελευθερωθούν. Πώς θα μιλούσε στην ψυχή τους η ελληνική και πώς η νεωτερική (φράγκικη!) φυσιοκρατική λογική!
Ας δούμε όμως πώς αντιμετωπίζουν το ίδιο γεγονός οι πιο πρακτικοί Αμερικανοί κι όχι οι ρέποντες σε συζητήσεις γύρω από ιδέες Ελληνες. Οταν κυριαρχεί κανείς είναι προσεκτικός, ενδιαφέρεται για την ουσία.
Θεωρούν την Επέτειο (της Ανεξαρτησίας) των Ελλήνων, την 25η Μαρτίου, κάτι σαν εθνική τους γιορτή [ομοίως και των Ιρλανδών, 17 Μαρτίου, του αγίου Πατρικίου]. Επισημότατα ορίζεται από το ότι τελείται δεξίωση στον Λευκό Οίκο με επίσημη διακήρυξη του Προέδρου, δηλαδή έγγραφη ομιλία του ως: Presidential Proclamation-Greek Independence Day: A National Day of Celebration of Greek and American Democracy! [βλ. goοgle]. Μεγάλη τιμή ιδιαίτερα για την ελληνική διασπορά των ΗΠΑ, αλλά φέρεται ως γιορτή της Αμερικανικής Δημοκρατίας. Κοινό σημείο και των δύο είναι η επανάσταση για Ανεξαρτησία.
Εμείς οι απλοί άνθρωποι εντυπωσιαζόμαστε από τη φιλοφρόνηση. Ασφαλώς και είναι ειλικρινής, δεν γεννάται αμφιβολία. Οι “Πατέρες του Έθνους”, όπως λένε οι Αμερικανοί τους ιδρυτές της Δημοκρατίας των, ήταν άνθρωποι με βαθιά καλλιέργεια, είχαν μεγάλους στόχους για την αχανή χώρα τους και επηρεάσθηκαν πολύ από τον ελληνικό πολιτισμό, ειδικά από τη Δημοκρατία της Αρχαιότητας, περισσότερο της Αθήνας, όπως και της Ρώμης. Γι’ αυτό διέδωσαν παντού π.χ. την ελληνορωμαϊκή αρχιτεκτονική, σήμα κατατεθέν στα δημόσια κτήριά τους. Το Ελληνικό λεξιλόγιο είναι 10 % της γλώσσας τους, έχει περάσει στο DNA τους.
Η πρόσληψη της ελληνικής δημοκρατίας (όχι των Greeks του σήμερα, αλλά των αρχαίων Hellenes) τους βοηθά να διαδώσουν τη δική τους. Ας θυμηθούμε την ομιλία κύκνειο άσμα του προέδρου Ομπάμα στην Αθήνα, που παρά λίγο να γίνει στην Πνύκα, το βήμα της αθηναϊκής δημοκρατίας. Εμάς μας τίμησε, αλλά ο ίδιος απευθυνόταν ταυτόχρονα σε όλο τον κόσμο.
Υπάρχει διαφορά βέβαια ανάμεσα στην αρχαία ελληνική δημοκρατία [Συμβολική έναρξη της αθηναϊκής δημοκρατίας το έτος 508 π.Χ., η εκδίωξη των τυράννων] και τη νεωτερική αμερικανική. Υπάρχει διαφορά μεγέθους με την Αθήνα των λίγων εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, όπου γυναίκες και δούλοι αποκλείονταν.
Παρ’ όλα αυτά η πατέντα, η πρώτη δήλωση για τη δημοκρατία, γράφει «Ελλάδα». Υπήρχαν ατέλειες, κυρίως ότι δεν ψήφιζαν όλοι, αλλά κανένα άλλο σύστημα στην Αρχαιότητα δεν την πλησίασε.
Οι Αμερικανοί τιμούν την ελληνική Ανεξαρτησία μέσω της Δημοκρατίας, κοινής ανάμεσα στους δύο λαούς. Ή μάλλον κοινό είναι το πρότυπο, η Αρχαία Ελλάδα, μια και η διαφορά ποιότητας και μορφής στα δύο σύγχρονα πολιτειακά συστήματα είναι μεγάλη. Αν το δούμε ιστορικά τα πρώτα συντάγματα του ελληνικού Αγώνα ήταν απολύτως δημοκρατικά και δεν είχαν καμία σχέση με το πολίτευμα που επικράτησε, δηλαδή τη Βασιλεία, που αργότερα έγινε Βασιλευομένη Δημοκρατία (1843 κ.ε.), σύστημα που πλησίαζε το βρετανικό πολιτειακό πρότυπο.
Η Διακήρυξη του Αμερικανού Προέδρου αναφέρεται στο σήμερα, κι αυτό είναι το σημαντικό. Με το που συντονίζονται, χωρίς να ταυτίζονται, οι δημοκρατίες των δύο χωρών, ενέχει κάτι άλλο, πιο πρακτικό, πέρα από το επίπεδο των συμβόλων. Είναι ο αγώνας για την επιβολή της δημοκρατίας, έτσι όπως την κατανοούν οι Αμερικανοί σε όλο τον κόσμο. Εμφανίζουν πιο πολλά κοινά σημεία με εμάς, τη στιγμή που έχουν αντίπαλες άλλες “δημοκρατίες”, ρωσική, ινδική, κινεζική, ισλαμικές, κ.ο.κ. Και στον αγώνα που κάνουν θέλουν συμμάχους. Εμείς δεν τους βοηθάμε με όπλα, στρατό, δανεισμό, κ.ο.κ., αλλά στο επίπεδο της ιδεολογίας. Είμαστε μία δημοκρατική χώρα του Δυτικού κόσμου από τις πιο παλαιές ανεξάρτητες χώρες, είμαστε ψυχή του Δυτικού Κόσμου, αρχή του επικρατούντος πολιτισμού. Αυτό ακριβώς προωθούν. Γι’ αυτό έχουν ανάγκη να μας προβάλλουν, όπως στην παρέλαση των Ολυμπιακών Αγώνων. Να επιβληθεί η Δύση ως κυρίαρχο σύστημα.
Η τιμή που μας δίνουν δεν σημαίνει ότι δεν μας ελέγχουν. Επειδή έχουμε τεράστιο πολιτιστικό απόθεμα, επειδή μπορούμε να διαβάζουμε στο πρωτότυπο τα αθάνατα έργα· δεν θέλουν να μας χάσουν, θέλουν να μη δίνουμε κακό ή και επικίνδυνο παράδειγμα.
Γι’ αυτό όσο υπάρχει Υπερδύναμη Αμερική, η Ελλάδα/Greece δεν μπορεί να είναι βασιλευομένη ή κάτι άλλο.
Πότε θα καταλάβουν οι περιδεείς Ελλαδίτες τι σημαίνει στην παγκόσμια ισορροπία η ελληνική δημοκρατική σκέψη (Αρχαιότητα, Μέσοι Χρόνοι, Νεωτερικότητα), ρίζα της αμερικανικής; Οχι μόνο να ορθώσουν το ανάστημά τους, ειδικά στους Αμερικανούς που μας εκτιμούν για την ιστορία μας, αλλά να τους εμπνέουμε σεβασμό; Νομίζω θα ήθελαν να λειτουργούμε ως ολοκληρωμένη δημοκρατία, κοινωνία, κράτος, πολιτεία. Θα τους βοηθούσαμε καλύτερα στην παγκόσμια πολιτική τους.
