Οι πιστοί στο Θεό έχουμε ιερό καθήκον να προσευχόμαστε για όλους εκείνους που μετέβησαν από την παρούσα πρόσκαιρη ζωή στην αιώνια πατρίδα (Εβραίους ια΄, 14) και ζωή της Βασιλείας του Θεού και προηγήθηκαν στο ταξίδι της αιωνιότητος. Ιδιαίτερα οφείλουμε να προσευχόμαστε για όλους τους ανθρώπους.
Όσοι δεν σκέπτονται τους κεκοιμημένους, επειδή δεν πιστεύουν, έχασαν την πίστη, αλλά όσοι πιστεύουν και δεν τους βοηθούν με τις προσευχές τους, έχασαν την αγάπη.
Πιστεύουμε, ότι τα λουλούδια μαραίνονται, τα δάκρυα εξατμίζονται και μόνο οι προσευχές μας υψώνονται στο θρόνο του Θεού κι έχουν αποτέλεσμα. Η Εκκλησία με την θέσπιση του Ψυχοσαββάτου προ της Κυριακής των Απόκρεω, που είναι αφιερωμένη στην μέλλουσα κρίση, μάς δίδει την ευκαιρία να εκδηλώσουμε την πίστη και την αγάπη μας για όλους τους προκοιμηθέντες πατέρες και αδελφούς, να ενωθούμε με τα υπόλοιπα μέλη της Εκκλησίας για να παρακαλέσουμε για την ανάπαυση όλων των «επ’ ελπίδι αναστάσεως και ζωής αιωνίου μεταστάντων».
Με τις προσευχές μπορούμε ν’ ανακουφίσουμε εκείνους, που σύμφωνα με τη δικαιοτάτη κρίση του Θεού έχουν ανάγκη. Αν βλέπαμε ένα αγαπητό πρόσωπο να υποφέρει, δε θα του δίναμε ό,τι μας ήταν εύκολο να το ανακουφίσουμε; Ας κάνουμε το ίδιο με τις προσευχές για τους κεκοιμημένους αδελφούς πατέρες, μητέρες, αδελφούς, συζύγους, αναδόχους στην πίστη, διδασκάλους και ευεργέτες.
Οι Χριστιανοί πιστεύουμε α΄. στην μετά τον θάνατο ζωή, β΄. στην αθανασία της ψυχής, γ΄. στον θάνατο σωματικό, πνευματικό, αιώνιο, δ΄. στην ανάσταση των νεκρών, ε΄. στην μέλλουσα κρίση στ΄. στον Παράδεισο και στην Κόλαση
Μόλις επέλθει ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα, η ψυχή παρουσιάζεται στον Πλάστη, όπως η άκτινα στο κάτοπτρο, και τοποθετείται ανάλογα με την κατάστασή της. Αν είναι σε κατάσταση χάριτος, εισέρχεται στη δόξα του Θεού και προγεύεται την αιώνιο ευτυχία, γι’αυτό και οι Άγιοι αποκαλούνται «Ένδοξοι, Μάρτυρες, Ιεράρχες, κλπ». Αν έφυγαν από την ζωή αμετανόητοι, η ψυχή προγεύεται τον αιώνιο αποκλεισμό από την δόξα και την χαρά του Ουρανίου Πατρός. Όλοι πάντως έχουμε ανάγκη της μακροθυμίας και του ελέους του Θεού για να συγχωρηθούν οι αμαρτίες μας εφ’ όσον, κατά την πίστης μας, ουδείς είναι αναμάρτητος έστω και αν είναι η ζωή του μία ημέρα.
Γι’ αυτό το λόγο παρακαλούμε τον Δικαιοκρίτη Κύριο για όλες τις ψυχές επειδή δεν γνωρίζουμε σε ποια κατάσταση ευρίσκονται.
Η διδασκαλία της Εκκλησίας περί της κοινωνίας των αγίων μας λέγει ότι μπορούμε να βοηθήσουμε τους κεκοιμημένους, γιατί εξακολουθούμε όλοι να αποτελούμε ένα σώμα με αρχηγό και κεφαλή τον Ιησού Χριστό. Τα διάφορα μέλη, που βρίσκονται ενωμένα με την αγάπη του Ιησού Χριστού μπορούν να αλληλοβοηθούνται. Το ένα μπορεί να φροντίζει και να βοηθεί το άλλο.
Έτσι μας διδάσκει η πίστη. Αυτό παραλάβαμε από τους θεοφόρους Πατέρας.
Στην Παλαιά Διαθήκη διαβάζουμε πως όταν πέθανε ο Μωϋσής κι ο Ααρών, προσφέρθηκαν επί τριάντα ημέρες θυσίες στον Θεό (Δευτερονομίου λδ’, 8). Στον θάνατο του βασιλέως των Ιουδαίων Σαούλ και των τριών παιδιών του, όλος ο λαός των Ιουδαίων νήστευσε επτά ημέρες (Α΄ Βασιλειών λα΄, 13). Ο Ιούδας ο Μακκαβαίος, αρχηγός των Ιουδαίων, μετά από μία πολύνεκρη μάχη, συνάθροισε από τους στρατιώτες που απέμειναν σεβαστό ποσό χρημάτων και το έστειλε στην Ιερουσαλήμ για να προσφέρουν θυσίες στον Θεό για να συγχωρηθούν, επειδή ο Θεός φανέρωσε ότι είχαν αμαρτήσει παραβαίνοντας την εντολή Του να μη προσκυνήσουν είδωλα και να αναπαυθούν οι ψυχές, εκείνων που έπεσαν στη μάχη (Β΄ Μακκαβαίων ιβ΄, 39-45).
Ο ιερός Χρυσόστομος σε ένα λόγο του προς τον λαό της Αντιοχείας, έλεγε: «Και βοηθείν, ως οίόν τε η ου δακρύειν, αλλ’ ευχαίς και ικετηρίαις και ελεημοσύναις και προσφοραίς». Δηλαδή: «Πρέπει να βοηθούμε τους νεκρούς όχι με τα δάκρυα, αλλά με τις προσευχές μας» (Ιωάννου Χρυσοστόμου, Ομιλίαι εις την Α΄ Προς Κορινθίους Επιστολή, (ΜΑ΄) PG 61, 361) .
Έχουμε, βέβαια, υποχρέωση να μη λησμονούμε όλους τους νεκρούς με τους οποίους έχουμε συνδεθεί με τους δεσμούς αίματος και φιλίας, αλλά δεν πρέπει να λησμονούμε και όλες τις εγκαταλελειμμένες ψυχές, για τις οποίες κανείς δεν προσεύχεται ξεχωριστά. Για όλες αυτές η Εκκλησία, σαν στοργική και φιλότεκνη Μητέρα, παρακαλεί το θείο Ιδρυτή της σε κάθε θεία λειτουργία που τελείται να τις δεχθεί «εν χώρα ζώντων», εκεί όπου επισκοπεί το φως του προσώπου Του επειδή πιστεύουμε, ότι ο Ιησούς Χριστός «απέθανε και ανέστη και ο Θεός τους κοιμηθέντας διά του Ιησού Χριστού άξει συν αυτώ» (Θεσσαλονικείς Α΄, δ΄, 13).
