Οι αντιλήψεις αυτές έχουν παγιωθεί και με την επαναλαμβανόμενη πρακτική της μεταφοράς, ή ακόμη και της δωρεάς, λειψάνων από συγκεκριμένες μονές του Αγίου Όρους προς Εκκλησίες των Βαλκανίων, τα οποία έχουν ιδιαίτερη θρησκευτική – ακόμη δε και εθνική – αξία για τους αντίστοιχους πιστούς και λαούς. Ας δούμε ένα παράδειγμα από το 2014, που αφορά την Βουλγαρία και μια αντίστοιχη κίνηση από την αθωνική μονή του αγίου Παντελεήμονος, την επιλεγόμενη «ρωσική», λόγω της εθνικότητας των περισσότερων μοναχών που εγκαταβιούν εκεί. Αναφέρεται σχετικά σε διαδικτυακό δημοσίευμα:
«Χιλιάδες Ορθοδόξων πιστών συγκεντρώθηκαν στη Stara Zagora στη Βουλγαρία από 6 έως 8 Οκτωβρίου για να προσκυνήσουν τα θαυματουργά λείψανα του πολιούχου της πόλης Ιγνατίου, Μεγαλομάρτυρος Αγίου Όρους και Stara Zagora (1814), που παραδόθηκαν στην Βουλγαρία από τη ρωσική αγιορείτικη Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος. Την 8η Οκτωβρίου η Ορθόδοξη Βουλγαρία τιμά την 200η επέτειο του μαρτυρίου του Ιγνατίου, Μεγαλομάρτυρος Stara Zagora. Σε αυτό το πλαίσιο, μετά από γραπτή πρόσκληση του Πατριάρχη της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, εκπρόσωποι της ρωσικής αγιορείτικης μονής Αγίου Παντελεήμονος έλαβαν μέρος στις θρησκευτικές τελετές στη Βουλγαρία. Στις γιορτές στη Βουλγαρία από τη ρωσική Μονή Παντελεήμονος εστάλη αντιπροσωπεία με επικεφαλής ένα μέλος της Ιεράς Επιστασίας, τον μοναχό Kirion (Ol’khovik), καθώς και τον Ιερομόναχο Αλέξη (Korsak). Η επίσημη υποδοχή των ιερών λειψάνων του Μεγαλομάρτυρος Ιγνάτιου … πραγματοποιήθηκε στην πόλη Στάρα Ζαγκόρα στις 6 Οκτωβρίου το βράδυ. Ακολουθήσε την επόμενη μέρα πανηγυρική Θεία Λειτουργία, στην οποία συμμετείχαν χιλιάδες πιστοί και προσκυνητές από όλη τη Βουλγαρία και το εξωτερικό. Την τελετή παρακολούθησαν ένδεκα Επίσκοποι».
Εν προκειμένω, μπορεί να έχουμε την εθιμοταξία της μεταφοράς λειψάνων για προσκύνηση, που εξετάστηκε παραπάνω, ωστόσο στην πραγματικότητα η όλη εθιμοταξία συνιστά σκέλος της προσκυνηματικής επίδρασης του Αγίου Όρους και των μονών του στην λαϊκή λατρευτική πραγματικότητα των βαλκανικών ορθοδόξων λαών. Και αυτό βέβαια σε σχέση με την εκάστοτε επικρατούσα εθνική και κρατική ιδεολογία, δεδομένου ότι στον ορθόδοξο κόσμο των Βαλκανίων συχνά επικρατούν οι αντιλήψεις για την «συναλληλία» ως προτιμητέο και εθιμικά επιβεβλημένο κανόνα που ρυθμίζει τις σχέσεις Πολιτείας και Εκκλησία. Με δεδομένο δε ότι στην εποχή μας έχουμε στον βαλκανικό χώρο, κατά κύριο λόγο, κράτη – έθνη, γίνεται αντιληπτό ότι συχνά επικρατούν ιδεολογικά σχήματα που συσχετίζουν την θρησκευτική με την εθνική ταυτότητα, και που δίνουν εθνικό χαρακτήρα στην θρησκευτική ζωή, προσδίδοντας εθνικά χαρακτηριστικά στην τοπική Εκκλησία, κάτι που σαφώς έχει καταδικαστεί ως αίρεση του εθνοφυλετισμού από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με την Α΄ Πανορθόδοξη Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως, το 1872.
Μία ακόμη ακροτελεύτια για το θέμα αυτό της μεταφοράς λειψάνων περίπτωση: τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε και την αντίστροφη κίνηση όσων διαπιστώθηκαν παραπάνω σχετικά με την μεταφορά λειψάνων από το Άγιο Όρος στη Βουλγαρία. Αναφέρομαι στην μεταφορά λειψάνων του νεομάρτυρα ηγεμόνα της Ρουμανίας Κωνσταντίνου Μπρανκοβεάνου, το 2023, από τη Ρουμανία στο Άγιο Όρος, και μάλιστα στη Σκήτη του Λάκκου ή Λακκοσκήτη, που είναι αφιερωμένη στον άγιο Δημήτριο και ανήκει στη μονή αγίου Παύλου, όπου κατοικούν κατά παράδοση Ρουμάνοι και Μολδαβοί μοναχοί.
Φυσικά η επιλογή των λειψάνων που αφιερώθηκαν από την Εκκλησία της Ρουμανίας στη συγκεκριμένη αγιορείτικη σκήτη δεν είναι τυχαία: πρόκειται για έναν νεομάρτυρα ηγεμόνα του ρουμανικού λαού που σχετίζεται με το αίτημα της εθνικής ανεξαρτησίας και σκοτώθηκε από τις οθωμανικές αρχές, και αφιερώνεται σε ένα καθίδρυμα με Ρουμάνους, κατά κύριο λόγο, μοναχούς. Κι αυτό έχει τους ιδιαίτερους συμβολισμούς του, όχι μόνο πνευματικούς, λατρευτικούς και τελετουργικούς, αλλά και ιδεολογικούς και εθνικούς.
