Tου Σταύρου Γουλούλη
Δεν υπάρχει -στον χώρο των Ιστορικών- όρκος ανάλογος με αυτόν που δίνουν στην αρχή της σταδιοδρομίας των οι γιατροί όλου του κόσμου, τον όρκο του Ιπποκράτη, του πατέρα της ιατρικής. Είδαμε πρόσφατα πως τον τήρησαν εμπράκτως μαζί με τους νοσηλευτές με τίμημα την υγεία, τη ζωή τους. Αλλά αν ένας ιός διαδίδεται με ευάλωτα δίκτυα επικοινωνίας, οι πλαστές πληροφορίες (fake news), μολυσμένες ιδέες, δεν έχουν τα δικά τους δίκτυα; Οσοι διαμορφώνουν τη νοοτροπία γενεών και γενεών, δεν θα έπρεπε να δίνουν έναν “όρκo” εντιμότητας; Ας δούμε μία υπόθεση πάνω στο μη πραγματικό…
Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε στην Κω, πέθανε στη Λάρισα, αλλά τον ανέδειξε η αθηναϊκή δημοκρατία του 5ου αιώνα. Διατύπωσε. Πέρα από τη συνεισφορά του στην ιατρική διαμόρφωσε τους όρους άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος. Στον χώρο της Ιστορίας πατέρας μεν θεωρήθηκε ο Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσέας, όμως ο Θουκυδίδης ο Αθηναίος έδωσε αρχές για το πώς κινείται ένας αμερόληπτος και μεθοδικός Ιστορικός.
Η Ιστορία όπως και η ιατρική ως επιστήμη είναι δημιούργημα της κλασικής Αθήνας: η υγεία στο επίπεδο του ατόμου, το αθηναϊκό δράμα στο επίπεδο προσώπου και κοινωνίας, οι πράξεις ως δράμα της προσωπικής-κοινωνικής ζωής. Οπως η υγεία-ασθένεια, το Γεγονός, το ακραίο, χρειάζεται περιγραφή και ερμηνεία. Ετσι ρυθμίζεται καλύτερα η ζωή, άρα στηρίζεται η πολιτεία, η δημοκρατία, καθιστάμενοι πιο υγιείς (συλλογικοί) οργανισμοί. Ο Ηρόδοτος πρώτος ασχολήθηκε με τις μοιραίες πράξεις των ανθρώπων (σύγκρουση Ελλήνων-βαρβάρων). Συνέχισε ο Θουκυδίδης σε πιο ουσιαστικό θέμα, τη διαμάχη των Ελλήνων μεταξύ τους, θεωρώντας τον πολίτη αποκλειστικά υπεύθυνο της μοίρας του, όπως και ο Ιπποκράτης της υγείας του, όπως οι τραγικοί ποιητές στο δράμα τονίζοντας την αποκλειστική ανθρώπινη ευθύνη. (Η απόδοση των κακών συμπτωμάτων γενικώς στο υπερφυσικό είναι επικίνδυνο να χρησιμοποιείται αδιάκριτα). Ο Θουκυδίδης βρίσκει ως άλλος ψυχαναλυτής αρνητικά κίνητρα που οφείλονται στην κακή φύση των ατόμων, στην πλεονεξία, στη διολίσθηση κοινωνικών-πολιτικών αξιών. Χρησιμοποιώντας κανόνες τεκμηριωμένης ερμηνείας των γεγονότων, παραμένει αμερόληπτος ακόμη και προς τους συμπολίτες του Αθηναίους, αποσκοπεί στην κάθαρση της κοινωνίας από έμφυτο και επίκτητο κακό, όπως ο Ιπποκράτης για την ασθένεια, όπως οι τραγικοί ποιητές για την ύβρη.
Οι Ιστορικοί και όσοι διαβλέπουν τι υπάρχει πίσω από το ιστορικό γίγνεσθαι από την αυγή της ζωής έως σήμερα, πριν από ένα δευτερόλεπτο, δηλαδή κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, δημοσιογράφοι κ.λπ., έχουν επάγγελμα-επαγγελία να φωτίζουν τις πράξεις των ανθρώπων. Η αναπαράσταση της πραγματικότητας διαχρονικά φωτίζει το παρόν, την καθημερινότητα, ενέχει δυνατότητες ελέγχου του μέλλοντος. Ενημερώνεται ο πολίτης να λαμβάνει σωστές αποφάσεις, να ανέχεται ή να μην ανέχεται καταστάσεις.
Αν το διδακτορικό δίπλωμα κανονικά είναι ένορκη άδεια διδασκαλίας, ως ανώτεροι διδάσκαλοι επηρεάζουν τις συνειδήσεις των ακροατών τους με την ακρίβεια των λεγομένων τους. Οι Αμερικανοί, οικουμενικοί όπως σε όλα, αντί για τον τίτλο Δρ. (Διδάκτωρ) χρησιμοποιούν τον όρο PhD (Doctor of Philosophy) για οποιαδήποτε επιστήμη, θεωρητική ή πρακτική. Ολα είναι λογικά γεγονότα, Ιστορία. Τίποτα δεν πρέπει να παραθεωρείται, ακόμη και όψεις του Ιερού.
Μόνον που κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτος, τη στιγμή που δεν ήταν παρών όταν συνέβη ένα γεγονός, ούτε σήμερα παρευρίσκεται σε όλα τα σημεία του πλανήτη. Με την αναλογική σκέψη βασισμένη σε θεμελιώδεις κανόνες ή νόμους, μπορεί εικάζοντας να συμπεραίνει, αρκεί να μην τείνει στην απλούστευση ή το αντίθετο, την υπερ-ερμηνεία. Χρειάζεται ειλικρίνεια και επαγγελματική ικανότητα να διαβλέπει, μήπως τελικά αποδεικνύει αυτό που έχει στον νου του εκ των προτέρων, αυτό που επιθυμεί. Αλλο ιδεολογία, η οποία προάγει ή μειώνει την πολιτική, άλλο επιστήμη‧ η οποία ελέγχει ή μεταβάλλει την ιδεολογία ανά πάσα στιγμή. Κάποτε κάτι θα ξεπεραστεί, θα ανατραπεί μία γνώση ή σύστημα. Δεν μπορεί να αποκρύπτονται ιστορικά στοιχεία, να παραχαράσσονται. Αλλιώς εμπλέκονται αναγνώστες, ακροατές κ.λπ., ώσπου να αποκαλυφθεί η αλήθεια. Αχίλλειος πτέρνα είναι ο υποκειμενισμός, αποτέλεσμα εφαρμογής διαφορετικού ιστορικού μοντέλου ή άλλων θεωρητικών εφαρμογών, ιδεολογικών ή πολιτικών στάσεων. Πόσο μάλλον όταν διάφοροι κύκλοι από κυβερνητικά κλιμάκια, ινστιτούτα, Μ.Κ.Ο., κατασκευαστές γνώμης (opinion makers) μέχρι διάφορα hoaxes («κραξίματα», στημένες αληθοφανείς αλλά ανυπόστατες φήμες), επιχειρούν να χειραγωγήσουν τις μάζες διά κάποιο όφελος μέσω θολότητας, θολοκουλτούρας, ψιθυρισμών…
Οπως γιατροί και άλλοι επιστήμονες συνέδραμαν να αυξηθεί το όριο ζωής, όπως ψυχαναλυτές επιστήμης και θρησκείας βελτιώνουν τη ζωή, ομοίως ιστορικοί επιστήμονες διαμορφώνουν τη συνείδηση του ατόμου να πορεύεται με γνώση και σταθερότητα. Θα χρειαζόταν ένας “όρκος” ότι θα τηρούν ευσυνειδήτως το λειτούργημα που τους ανατίθεται, η σύλληψη και μετάδοση του «τι πραγματικά συμβαίνει». Οι Δημόσιοι λειτουργοί ορκίζονται σε ό,τι έχουν έντιμο, ο κάθε πολίτης ορκίζεται καθημερινά στην καλή πίστη: όλοι, ότι κινούνται στον δρόμο της αλήθειας των γεγονότων.
Γι’ αυτό στο μεγάλο σκάνδαλο, το θείον μέσα στην Ιστορία, το ζήτημα δεν είναι αν μερικοί επιβάλλουν ή αν απορρίπτουν τον Θεό, αλλά αν οι ίδιοι ως άτομα εμπνέουν εμπιστοσύνη στη χρήση του ορθού λόγου στη ζωή. Δεν χρειάζεται να κόπτονται για τα δικαιώματα ή τον εξοβελισμό του Θεού, επιβάλλοντας σύστημα εξουσίας θεοκρατικό ή άθεο. Οποιος πιστεύει αληθινά γίνεται ο ίδιος “μάρτυρας” στην πράξη, απόλυτη απόδειξη καλής Πίστεως. Οπως είδαμε στους γιατρούς όλου του κόσμου. Νίκησαν ηθικά τον “Κορωνοϊό/Covid-19”.
