Ξέρω καλά, έγραφε ο Φώτιος Κόντογλου, τι είναι η ζωή που ζούνε οι λεγόμενοι κοσμικοί άνθρωποι. Οι άνθρωποι, δηλαδή, που διασκεδάζουνε, που ταξιδεύουνε, που ξεγελιούνται με λογής-λογής θεάματα, με ασημαντολογίες, με σκάνδαλα, με τις διάφορες ματαιότητες. Όλα αυτά, από μακριά φαντάζουνε για κάποιο πράγμα σπουδαίο και ζηλευτό! Από κοντά, όμως, απορείς για την φτώχεια που έχουνε, και το πόσο κούφιοι είναι οι άνθρωποι που ξεγελιούνται με αυτά τα γιατροσόφια της ευτυχίας. Βλέπεις δυστυχισμένους ανθρώπους, που κάνουνε τον ευτυχισμένο! Κατάδικους, που κάνουνε τον ελεύθερο! Άδειοι από κάθε ουσία! Τρισδυστυχισμένοι! Πεθαμένη η ψυχή τους! Και γι’ αυτό ανύπαρκτη και η «ευτυχία» τους! Τελείως αποξενωμένοι από την Βασιλεία του Θεού!
Αλλά πως να γίνει ψωμί, σαν δεν υπάρχει προζύμι; Και πώς να μην είναι όλα άνοστα, αφού δεν υπάρχει αλάτι;
Ο Άγιος Συμεών, ο νέος θεολόγος, γράφει σχετικά: «Ο θέλων ποιείν το αγαθόν εν παντί τόπω εκ Θεού το δύνασθαι έλαβεν», δηλαδή, όποιος θέλει να κάνει το αγαθό, ο Θεός του δίνει την δυνατότητα να το κάνει σε όποιο τόπο και αν ευρίσκεται (1). Και συμπληρώνει: «Ούτε μέση πόλις εμποδίζει ημάς εις το κατεργάζεσθαι τας εντολάς του Θεού, εάν σπουδαίοι ώμεν και διεγηγερμένοι, ούτε ησυχία ωφελεί η αναχώρησις κοσμου, εάν ραθυμώμεν και αμελώμεν». Ακόμη και στο κέντρο της πόλεως να ζούμε, αυτό δεν μας εμποδίζει να τηρούμε τις εντολές του Θεού, αν είμαστε δραστήριοι και άγρυπνοι. Και από την άλλη μεριά δεν μας ωφελεί η ησυχία ή η αναχώρηση από τον κόσμο, αν δείχνουμε ραθυμία και αδιαφορία για τον πνευματικό αγώνα.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που αναφέρει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Ο Αδάμ, λέει, βρισκόταν μέσα στον παράδεισο, όπως τα πλοία στο λιμάνι. Και, όμως, μέσα στο λιμάνι υπέστη το ναυάγιο! Μέσα στον Παράδεισο έπεσε στην αμαρτία της παρακοής. Αντίθετα, ο Λωτ που βρισκόταν στα Σόδομα, σαν καράβι σε πέλαγος τρικυμιώδες, δεν καταποντίσθηκε, αλλά διασώθηκε. Δεν τον έπνιξαν τα κύματα της αμαρτίας, της διαστροφής και της διαφθοράς που είχαν κατακλύσει τα Σόδομα, αλλά παρέμεινε δίκαιος και ενάρετος. Και συμπεραίνει ο χρυσολόγος πατήρ: «Μηδείς τοίνυν αλγείτω, μηδέ αγανακτείτω προς την φύσιν» η το περιβάλλον ως εμποδίζουσιν, αλλά προς την προαίρεσιν» (2). Κανένας ας μην λυπάται και ας μην αγανακτεί ισχυριζόμενος ότι δήθεν φταίει η φύση του ανθρώπου η το περιβάλλον που τον εμποδίζει στον δρόμο της αρετής. Όλα εξαρτώνται από την προαίρεση του ανθρώπου.
Συνεπώς αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία δεν είναι ο τόπος, αλλά ο τρόπος που ζούμε. Οπωσδήποτε, αν μπορεί κάποιος να εξασφαλίσει ένα περιβάλλον, όπου οι εξωτερικοί πειρασμοί είναι λιγότεροι, αυτό θα του παρέχει μεγαλύτερη ασφάλεια. Επειδή, όμως, αυτό δεν είναι εύκολο και οι περισσότεροι είμαστε υποχρεωμένοι να ζούμε και να εργαζόμαστε μέσα σε περιβάλλοντα, με πολλά αρνητικά ερεθίσματα και κοσμικές επιδράσεις, οφείλουμε να αγωνιζόμαστε, για να διατηρούμε το φρόνημά μας ανεπηρέαστο από το πνεύμα του κόσμου. Ας θυμόμαστε πάντοτε ότι δεν ανήκουμε στον κόσμο (3) και ας μην αφήνουμε τον εαυτό μας να παρασύρεται από την τερνότητα των γηΐνων, των προσκαίρων, απολαύσεων. Ο αγώνας έχει δυσκολίες, αλλά με την δύναμη του Θεού πορευόμαστε. Μας το τονίζει πάλιν ο ευαγγελιστής Ιωάννης γράφοντας: «Μείζων εστίν ο εν υμίν ή ο εν τω κόσμω» (4). Είναι μεγαλύτερος και δυνατότερος ο Θεός, που είναι μέσα μας και μας φωτίζει και μας ενισχύει, παρά ο σατανάς, που ενεργεί και εξουσιάζει τον αμαρτωλό κόσμο. Ας μην δειλιάζουμε λοιπόν. Αν έχουμε μαζί μας την δύναμη του Θεού, τίποτα και κανένας δεν μπορεί να μας βλάψει! «Ει ο Θεός μεθ’ ημών, ουδείς καθ’ ημών».
Οι πειρασμοί υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντοτε στην ζωή μας και πρέπει να φυλαγόμαστε από τις αμέτρητες παγίδες που στήνει εναντίον μας ο παμπόνηρος διάβολος.
Μόνο με την ταπεινοφροσύνη και την προσευχή μπορούμε να τις αποφεύγουμε και να ασφαλιστούμε. Όποιος προσέχει και είναι συνετός, ωφελείται πολύ από τις θλίψεις και τους πειρασμούς.
Όπως ο Θεός σε υπομένει, σε ανέχεται, να υπομένεις και εσύ το παιδί σου. Έχεις καθήκον να το συμβουλεύεις, όχι, όμως, με ταραχή και θυμό, αλλά με τρόπο ήρεμο και γαλήνιο. Εάν δεν σε ακούει, εκείνο έχει όλη την ευθύνη. Συ τότε να παρακαλείς τον Θεό, να το φωτίσει και να το οδηγήσει στην οδό των εντολών Του. Αν έγγαμο ή άγαμο βίο ακολουθήσεις, φρόντισε να αγαπάς τον Θεό και να τηρείς τις εντολές Του και θα σωθείς ευκολότερα από πολλούς κληρικούς ή αφιερωμένους, που έγιναν και γίνονται αναξίως ιερείς ή που δεν τήρησαν την υπόσχεση της αφιερώσεώς τους. Να προτιμήσεις να σώσεις την ψυχή σου. Σε συμβουλεύω να έχεις υπομονή, να έχεις την αδιάλειπτη νοερά προσευχή και να μην αφήνεις να φεύγει ο Θεός από κοντά σου.
Ο πάγκαλος Ιωσήφ ήταν στην Αίγυπτο, στον τόπο της αμαρτίας και δεν αμάρτησε, διότι είχε την ενθύμηση του Θεού. Ο Αδάμ ήταν στον παράδεισο, που δεν υπήρχε αμαρτία˙ επειδή ελησμόνησε τον Θεό, Τον παράκουσε, έχασε τον παράδεισο. Λοιπόν, όχι ο τόπος, αλλά ο τρόπος σώζει τον άνθρωπο, λέγει ο θείος Χρυσόστομος.
Και επειδή την σάρκα με τις επιθυμίες της την κουβαλάμε μαζί μας, να μην την προκαλούμε, έλεγε, ο σύγχρονος μεγάλος πνευματικός, Γέροντας Νικόλαος Κουμεντάκης. Όταν την προκαλούμε η πτώση μας είναι βέβαιη και η απομάκρυνση της χάριτος του Θεού από εμάς άμεση. Τότε το ναυάγιό μας είναι σίγουρο στην θάλασσα των παθών της χαμαιζηλίας.
Παραπομπές:
[1] Φιλοκαλία, ΕΠΕ 19Δ, 264
[1] P.G.60, 228
[1] Ἰωάν. ιζ΄ 16
[1] Α΄ Ἰωάν. δ΄ 4
