Του Χρήστου Καραγιάννη, επίκουρου καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής Αθηνών.
Ο Πανάγιος Τάφος αποτελεί τον κατεξοχήν τόπο προσκυνήματος για κάθε Χριστιανό. Πλήθος πιστών, από όλη την Οικουμένη, επισκέπτεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους την Ιερουσαλήμ με μοναδικό μέλημα να ικανοποιήσει τη βαθύτερη εσωτερική επιθυμία, που σε αρκετές περιπτώσεις συνιστά σκοπό ζωής: το προσκύνημα στο ιερότερο σημείο του πλανήτη για τους Χριστιανούς, στον Τάφο του Χριστού. Η απόδοση τιμής εκ μέρους των Χριστιανών αποτυπώνεται όχι μόνο με το πλήθος των πιστών που προσέρχονται για το ιερό προσκύνημα, αλλά και με τον σημαντικό αριθμό των αφιερωμάτων που η καθολική έκφραση της ευσέβειας εναπόθεσε στον Πανάγιο Τάφο.
Τα αφιερώματα αυτά φυλάσσει και διατηρεί με περισσή μέριμνα εδώ και αιώνες η Αγιοταφιτική Αδελφότητα του Ελληνορθοδόξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στο σκευοφυλάκιο του Παναγίου Τάφου. Η ιστορική μαρτυρία αναφέρει ότι πρώτη η Αγία Ελένη μερίμνησε για τη δημιουργία ιδιαίτερου χώρου στον ναό της Αναστάσεως για την προστασία των αφιερωμάτων. Εκεί φυλάχθηκαν με προσοχή αυτοκρατορικά αναθήματα και η αργυρόχρυση θήκη που περιείχε πολύτιμο τεμάχιο του Τιμίου Σταυρού. Μεταγενέστερα, το Οδοιπορικό της Αιθερίας καταγράφει ότι είναι αδύνατο να καταμετρηθεί ο αριθμός των ιερών κειμηλίων που εκτίθενται κάθε Κυριακή στον ναό της Αναστάσεως. Η αυγούστα Θεοδώρα, ο Ιουστινιανός, ο Ηράκλειος και πολλοί ευσεβείς κληρικοί και λαϊκοί απέθεταν προσερχόμενοι πολυποίκιλτα αφιερώματα, τα οποία στο πέρασμα των αιώνων συγκρότησαν μια μοναδική συλλογή.
Η συλλογή αυτή σε αρκετές περιπτώσεις αποτέλεσε στόχο επιδρομών, όπως αυτής των στρατιωτών του Αλ Χακήμ το 1009 ή των Λατίνων το 1187, ενώ δεν λείπουν και οι στιγμές που αξιοποιήθηκε για την εξαγορά της προστασίας των ιερών προσκυνημάτων της Αγίας Γης, όπως χαρακτηριστικά συνέβη το 1439 επί πατριαρχείας Ιωακείμ, ο οποίος απέτρεψε τη μετατροπή του Ναού της Αναστάσεως σε τέμενος, αποδίδοντας στους Μαμελούκους 6.500 βενετικά χρυσά νομίσματα. Στους αιώνες που ακολούθησαν οι προσφορές της Αγιοταφιτικής Αδελφότητας, πατριαρχών, αρχιερέων αλλά και ηγεμόνων της Ρωσίας και των παραδουνάβιων περιοχών, κόμισαν νέα ιερά κειμήλια στον Πανάγιο Τάφο.
Σήμερα το ιερό σκευοφυλάκιο του Παναγίου Τάφου διαφυλάσσει και προστατεύει την ανεκτίμητη αυτή πολιτιστική κληρονομιά, η οποία συνιστά τον αδιάψευστο μάρτυρα της μακραίωνης παρουσίας του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στους Αγίους Τόπους και του ακάματου έργου που η Αγιοταφιτική Αδελφότητα επιτελεί, μεριμνώντας για τη διατήρηση όχι μόνο των ιερών προσκυνημάτων, αλλά και των ιερών κειμηλίων.
Στο σκευοφυλάκιο του Παναγίου Τάφου φυλάσσονται πολυποίκιλτα χρυσοκέντητα ιερά άμφια, επιτάφιοι, χρυσοκέντητες εικόνες, μίτρες, ποιμαντικές ράβδοι, εγκόλπια, σταυροί ευλογίας, δισκοπότηρα, αρτοφόρια, δισκάρια, ευαγγέλια, λειψανοθήκες, εικόνες κ.ά. που χρονολογούνται από τον 17ο αι. και εξής και συνιστούν μια μοναδική συλλογή με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για κάθε πιστό και ερευνητή. Ένα τμήμα της συλλογής αυτής παρουσιάστηκε εκδοτικά στο έργο του ομότιμου καθηγητή της Θεολογικής Σχολής κ. Νικολάου Ολυμπίου που επιγράφεται «Ιερά Κειμήλια του Παναγίου Τάφου» και αποτελείται από δύο τόμους. Η καταγραφή και παρουσίαση της συλλογής αυτής συνιστά μια πνευματική προσφορά στο ευρύ χριστιανικό αναγνωστικό κοινό, αλλά και στους ερευνητές και τους ειδικούς της Τέχνης, αφού κατέγραψε και έφερε στο φως μοναδικά κειμήλια που η ευλάβεια των προσκυνητών αποθησαύρισε αποκλειστικά στον Πανάγιο Τάφο.
Παρά ταύτα, η ανάγκη υποστήριξης της δημιουργίας ενός σύγχρονου ιερού σκευοφυλακίου για την καλύτερη συντήρηση και διατήρηση των ιερών κειμηλίων του Παναγίου Τάφου είναι αδήριτη, καθώς πρόκειται για μια μοναδική παγκοσμίως πολιτιστική κληρονομιά, η οποία πιστοποιεί τη μακραίωνη και πολύπονη πορεία της Μητέρας όλων των Εκκλησιών, του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Είναι γνωστό ότι σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο, κατά τα τελευταία έτη, εμφανίζεται μια έντονη τάση ενίσχυσης και δημιουργίας κατάλληλων προϋποθέσεων για την προστασία των πολιτιστικών θησαυρών. Μιμούμενοι το παρελθόν, πιστοί ευεργέτες θα μπορούσαν να αναλάβουν το έργο της υποστήριξης της δημιουργίας ενός σκευοφυλακίου, το οποίο με σύγχρονα μέσα θα διατηρήσει άσβεστη και στους επόμενους αιώνες την απαράμιλλη κληρονομιά του Παναγίου Τάφου.
Η ανάγκη υποστήριξης της δημιουργίας ενός σύγχρονου ιερού σκευοφυλακίου για την καλύτερη συντήρηση και διατήρηση των ιερών κειμηλίων του Παναγίου Τάφου είναι αδήριτη, καθώς πρόκειται για μια μοναδική παγκοσμίως πολιτιστική κληρονομιά, η οποία πιστοποιεί τη μακραίωνη και πολύπονη πορεία της Μητέρας όλων των Εκκλησιών
Ένα σύγχρονο σκευοφυλάκιο θα αποτελέσει ένα επιπλέον πνευματικό όπλο στον αγώνα που καθημερινά δίνει το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων για να διατηρήσει τον Ελληνορθόδοξο χαρακτήρα των προσκυνημάτων και ταυτόχρονα θα δώσει τη δυνατότητα της μελέτης, ανάδειξης και παρουσίασης μοναδικών δημιουργιών που φιλοτεχνήθηκαν ως ελάχιστο δείγμα της πίστης και αφιερώθηκαν στο ιερότερο σημείο της Οικουμένης. Ίσως έφθασε η ώρα, παρά το αντίξοο των καιρών, να διαμορφωθεί το εφαλτήριο της ανάτασης του Έθνους, αξιοποιώντας τις μνήμες του παρελθόντος, την πολιτιστική μας κληρονομιά, αυτήν που τόσους αιώνες κάποιοι άλλοι φρόντισαν υπό χειρότερες συνθήκες και προϋποθέσεις να τη διαφυλάξουν και να μας την παραδώσουν, για να τη διαχειριστούμε πρόσκαιρα.
Ο μεγάλος Οδυσσέας Ελύτης γράφει για τη δημιουργία του μοναδικού «Άξιον Εστί»: «Έβλεπα καθαρά ότι η μοίρα της Ελλάδας ανάμεσα στα έθνη ήταν ότι και η μοναξιά του ποιητή ανάμεσα στους άλλους ανθρώπους – και βέβαια εννοώ τους ανθρώπους του χρήματος και της εξουσίας. Αυτό ήταν ο πρώτος σπινθήρας, ήταν το πρώτο εύρημα. Και η ανάγκη που ένιωθα για μία δέηση μου ’δωσε το δεύτερο εύρη μα. Να δώσω, δηλαδή, σ’ αυτή τη διαμαρτυρία μου για το άδικο τη μορφή μιας εκκλησιαστικής λειτουργίας. Κι έτσι γεννήθηκε το Άξιον Εστί».
Ας βρει ο λόγος του μιμητές…
