Εισήλθαμε, με τη βοήθεια του Θεού και τις πολλές πρεσβείες της Υπεραγίας Θεοτόκου, στον τελευταίο μήνα του εκκλησιαστικού μας έτους, αφού όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό αρχίζει την 1η Σεπτεμβρίου. Θα πρέπει, ακόμη, να γνωρίζουμε από την εκκλησιαστική μας ιστορία, ότι οι δεκατέσσερις πρώτες ημέρες του μηνός Αυγούστου ήταν αφιερωμένες στην τιμή του Τιμίου Σταυρού. Γι’ αυτό, εξήρχετο λιτανευτικά από το ιερό Παλάτιο την 1η Αυγούστου και μεταφερόταν στις συνοικίες της Κωνσταντινουπόλεως προς ευλογία και αποτροπή από νόσους και επιδημίες. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, ψάλλουμε κατά τις ημέρες αυτές τις περίφημες καταβασίες: «Σταυρόν χαράξας Μωσής …» και μάλιστα, ακόμη και αυτή την ημέρα της ενδόξου Μεταμορφώσεως του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Το Συναξάριον της Κωνσταντινουπόλεως (του 9ου αιώνος) αναγράφει: «Τη αυτή ημέρα βάπτισις των Τιμίων Ξύλων …», δηλαδή ετελείτο Αγιασμός μετά του Τιμίου Σταυρού, προκειμένου να αγιασθούν οι πιστοί, να πάρουν την χάρη και την ευλογία του Τιμίου Σταυρού και να απαλλαγούν από τις διάφορες ασθένειες (Τυπικόν Αγίου Σάββα, υπό Γέροντος Δοσιθέου). Από τότε, όμως, που ο Τίμιος Σταυρός εκλάπη από τους Σταυροφόρους, ο μήνας Αύγουστος αφιερώθηκε στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Έχει διασωθεί μία περίφημη ομιλία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, ο οποίος, στη συμβουλεύουσα, τη Θεσσαλονίκη, έκανε αυτήν τη λιτανεία του Τιμίου Σταυρού. Τελούσε την ακολουθία του Αγιασμού και προέτρεπε τους Χριστιανούς να ακολουθούν αυτήν την παράδοση. Ας απολαύσουμε ένα μέρος αυτής της ομιλίας, ας ακούσουμε τις πνευματικές συμβουλές του μεγάλου πατρός της Εκκλησίας μας, ιδιαίτερα κατά τις δύσκολες αυτές ώρες της πανδημίας που διέρχεται ο πλανήτης μας, αλλά και η πατρίδα μας:
«Η φιλανθρωπία λοιπόν των θεοφόρων πατέρων, επειδή από τις τέσσερις εποχές του έτους νοσηρή είναι η θερινή, και από αυτήν περισσότερο ο ίδιος ο Αύγουστος μήνας (γιατί η ύλη μέσα μας, υπερθερμαινομένη από την προηγηθείσα θέρμη και τα καύματα, οποιαδήποτε από τα μέσα μας στοιχεία τύχει να βρει, ένα ή δύο, τα αναχέει προς ολόκληρο το σώμα, και έτσι αχρηστεύοντας τα άλλα στοιχεία που είναι μέσα μας, προξενεί τις νόσους η φιλανθρωπία λοιπόν των ιερών πατέρων, όπως είπα, βλέποντας νοσηρό αυτόν τον καιρό, για να μας ανακουφίσει τις ασθένειες, διέταξε να τελούμε αυτό το αγιασμένο νερό του ραντισμού, ώστε αγιαζόμενοι με αυτό όσοι προσερχόμαστε με πίστη, να παραμένομε ανώτεροι από τα νοσήματα που μας προσβάλλουν και προσέρχονται από τα αμαρτήματα, και συγχρόνως μας διδάσκουν, αν συμβεί σε κάποιον νόσος, να μη τρέχει προς τους μάγους και γητευτές, αλλά προς τον Θεό, προς την πρεσβεία των αγίων, προς τις για χάρη μας ικεσίες και δεήσεις και προσευχές των αφιερωμένων και αφοσιωμένων σε όλη τη ζωή τους σ΄ αυτόν΄ γιατί αυτοί που καταφεύγουν σε μαγείες και γητεύματα αθετούν την ύπαρξη του Θεού, συντάσσονται με τους δαίμονες, θανατώνουν τις ψυχές τους, και πολλές φορές τρυγούν από αυτά και αθεράπευτες ασθένειες και θάνατο. Πράγματι όταν κάποτε ο Οχοζίας, υιός του Αχαάβ, περιέπεσε σε ασθένεια, έστειλε, σύμφωνα με τη Γραφή, προς τον θεό της Ακκαρών, της οποίας οι κάτοικοι ήταν ειδωλολάτρες και γίνονταν με μαγείες και μαντείες΄ έστειλε λοιπόν ο υιός του βασιλιά Αχαάβ προς τους ειδωλολάτρες αυτούς ανθρώπους του για να μάθει τα σχετικά με την ασθένεια του. Όταν όμως συνάντησε τους απεσταλμένους ο προφήτης Ηλιού τους είπε΄ «επειδή τάχα δεν υπάρχει Θεός στον Ισραήλ, πηγαίνετε σεις να ζητήσετε θεό στον Βάαλ της Ακκαρών; Αυτά λέγει ο Κύριος η κλίνη στην οποία ανέβηκες δεν πρόκειται να κατεβείς, αλλά θα πεθάνεις οπωσδήποτε» (Γρηγορίου του Παλαμά, Ομιλία ΛΑ΄ στη λιτανεία της πρώτης Αυγούστου, Ε.Π.Ε. 10,16).
